Modernizacji nad Adriatykiem ciąg dalszy. Czas na CAESAR-y i SAMP/T

W bieżącym roku rząd planuje przeznaczyć 2% PKB na obronność, pięć lat wcześniej niż zakładał to pierwotny termin. Dzięki tym posunięciom wydatki na zbrojenia drgnęły, a rządzący zamierzają modernizować wszystkie rodzaje sił zbrojnych, zależnie od potrzeb i zmieniających się reguł prowadzenia działań zbrojnych.

Chorwacja dokonuje zakupów w sferze obronnej nie tylko z powodu zmienionej sytuacji bezpieczeństwa spowodowanej wojną Rosji z Ukrainą. Pobocznym motorem napędowym jest atmosfera rywalizacji z sąsiadującą Serbią, która modernizuje swoje wojsko już od dłuższego czasu. Zagrzeb doszedł do wniosku, że artyleria jest warunkiem niezbędnym i od niej rozpoczyna się modernizację wojsk lądowych.

25 marca podczas spotkania z ministrem sił zbrojnych Francji Sébastienem Lecornu, które odbyło się w Paryżu, minister obrony Ivan Anušić poinformował, że do końca roku zostanie zawarta umowa w sprawie pozyskania armatohaubic samobieżnych CAESAR (CAmion Équipé d'un Système d'ARtillerie) kal. 155 mm. Mimo że jest to deklaracja, to stanowi kolejny krok w kierunku zakupu tych dział. Pierwszym było dołączenie przez Chorwatów podczas paryskiego salonu Eurosatory w 2024 r. do Klubu CAESAR-a i wstępna deklaracja w umowie ramowej o zakupie tych jednostek artyleryjskich.

Wówczas było to o tyle ciekawe, że wcześniej Hrvatska kopnena vojska (wojska lądowe Chorwacji) były użytkownikiem niemieckiej artylerii. W grudniu 2014 r. Zagrzeb pozyskał z rezerw niemieckiej Bundeswehry 15 ahs Panzerhaubitze 2000, zaś w roku następnym rozpoczął ich wprowadzanie do służby. W linii ostatecznie znalazło się 12 z nich, a reszta posłużyła jako pojazdy do szkolenia załóg i baza części zamiennych. Teraz jednak oczy rządzących znad słonecznego Adriatyku skierowały się na drugi brzeg Renu.

Niemal rok termu mówiło się, że Chorwaci zamierzają zamówić jedynie 12 jednostek artyleryjskich z Francji. Obecnie zakłada się zakup 30 haubic. Co więcej, to ma być dopiero początek. Chorwacja planuje nabyć co najmniej 36, a być może nawet 58 kołowych samobieżnych zestawów artyleryjskich kal. 155 mm. Celem jest utworzenie i utrzymanie trzech batalionów samobieżnej artylerii, z czego co najmniej jeden wyposażony będzie w jednostki o trakcji gąsienicowej. Proces ten ma na celu zastąpienie radzieckiego inwentarza artyleryjskiego i horyzontem czasowym obejmuje lata 30. XXI wieku.

Z realizacją ma nie być żadnych problemów, gdyż francuski przemysł zbrojeniowy ma dawać radę i – zgodnie z ideami gospodarki wojennej – dbać również o potrzeby sojuszników. W roku 2022 r. Nexter Systems zakładał produkcję 24 dział w skali roku, zaś dzisiaj przedsiębiorstwo jest zdolne wyprodukować już trzykrotnie więcej (72 sztuki). To nie wszystko, gdyż zakłada się uwolnienie jeszcze większych mocy produkcyjnych, które zapewnią, że z linii produkcyjnej zjedzie rocznie 96 sztuk.

Pozyskanie nowych jednostek artyleryjskich jest nieodzowne, gdyż w uzbrojeniu – oprócz wspomnianych wcześniej PzH 2000 – pozostaje 9 haubic 2S1 Gwozdika na podwoziu gąsienicowym i uzbrojonych w działa kal. 122 mm. Być może – zależnie od postępów w zakupie nowych egzemplarzy samobieżnych – trafią do arsenału Sił Zbrojnych Ukrainy. W uzbrojeniu chorwackich artylerzystów są tę amerykańskiej proweniencji M109A3 z działami kal. 155 mm oraz holowane D-30 i M-46.

Co warte podkreślenia, jest to sprzęt leciwy, który w mniejszym stopniu odpowiada nowoczesnemu polu walki. Pomoc przekazywana Ukrainie doprowadziła do zmniejszenia zapasów artylerii i ograniczonej dostępności amunicji kal. 122 mm i 130 mm. Taki stan rzeczy jeszcze bardziej pogarsza gotowość operacyjną chorwackiej artylerii. Widać jednak światełko w tunelu, gdyż według deklaracji rządzących negocjacje w sprawie zakupu nowych zestawów mają zakończyć się jeszcze w 2025 r. i wielce prawdopodobne, że zasadnicza umowa zostanie podpisana niezwłocznie po ich zakończeniu.

W kwestii finansowania Zagrzeb liczy na pomoc Unii Europejskiej, ale większość funduszy musi zabrać z kieszeni podatników. Francja i jej partnerzy mają na celu zabezpieczenie finansowania za pośrednictwem programu wzmocnienia europejskiego przemysłu obronnego poprzez wspólne zakupy (European Defence Industry Reinforcement through common Procurement Act, EDIRPA) utworzonego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z dnia 18 października 2023 r.

Ocenia się, że program ten mógłby pokryć od 10% do 15% całkowitych kosztów chorwackiego zamówienia. To nie wszystko, gdyż niedawno zapowiedziana europejska inicjatywa wsparcia zbrojeń ReArm Europe zakłada również dofinansowanie zakupów uzbrojenia artyleryjskiego.

Anušić ogłosił ponadto, że Zagrzeb jest mocno zainteresowany uczynieniem z Paryża jednego z największych partnerów w zakresie obrony. Na liście żądań chorwackiego wojska znalazły się też systemy przeciwlotnicze średniego zasięgu SAMP/T Mamba (zapewne w wersji SAMP/T NG). W tym aspekcie stopień zaawansowania rozmów francusko-chorwackich na pewno jest mniejszy.

Ogólna deklaracja szefa resortu obrony nie stanowi automatycznej przepustki do podpisania umowy. Zapewne SAMP/T będzie jednym z liderów wyścigu, gdyż obecnie jest jedynym systemem obrony przeciwlotniczej i przeciwbalistycznej, który może stawić czoła amerykańskiemu Patriotowi. W dobie niekoniecznie najlepszych relacji na linii Stany Zjednoczone – Europa może mieć to duże znaczenie.

Zdolny jest do zwalczania pocisków balistycznych w odległości 40 km lub samolotów na dystansie ponad 100 kilometrów. Dwie baterie przekazano ukraińskiemu wojsku. Pierwsza trafiła tam w 2023 roku, a druga pod koniec 2024 roku. Zebrały tam dobre notowania, ale cierpiały z powodu braku właściwych dostaw pocisków z rodziny Aster. W Chorwacji – tak czy inaczej – będzie musiał liczyć się z systemem Patriot jako mocnym rywalem.

W ostatnim czasie Chorwacja szerzej inwestuje w obronę powietrzną, kupując od Francji samoloty wielozadaniowe Dassault Rafale i systemy przeciwlotnicze bliskiego zasięgu MBDA Mistral 3. Te ostatnie mają dotrzeć nad Adriatyk w całości do końca bieżącego roku. Anušić podkreślił, że Zagrzeb jest zainteresowany pociskami VL MICA NG jako orężem dla Rafale’i. Chorwaci kupili używane myśliwce w konfiguracji Rafale F3-R – dziesięć jednomiejscowych i dwa dwumiejscowe.

Hrvatska kopnena vojska za nieodzowne oceniły wymianę parku pancernego. W tym aspekcie drogi Paryża i Zagrzebia – z wiadomych powodów – się nie skrzyżowały. W październiku podczas wizyty w Berlinie Anušić poinformował, że Chorwacja jest zainteresowana zakupem maksymalnie pięćdziesięciu czołgów podstawowych Leopard 2A8, które mają pozwolić na sformowanie pełnego batalionu pancernego. Transakcja ma przebiegać w formule tzw. wymiany okrężnej (Ringtausch), a wartość zamówienia pomniejszy się o kwotę odstępnego za przekazanie pojazdów pancernych dla Ukrainy. Dostawy Leopardów 2A8 mają rozpocząć się już w 2026 r.

Zagrzeb nie zapomina również o zdolnościach do uderzeń dalekiego zasięgu. 30 sierpnia amerykański Departament Stanu wyraził zgodę na sprzedaż Chorwacji wieloprowadnicowych wyrzutni pocisków rakietowych M142 HIMARS wraz z wyposażeniem towarzyszącym, w tym amunicją. Resort obrony wnioskował o sprzedaż ośmiu wyrzutni w ramach procedury FMS. Szacowana wartość to maksymalnie 390 mln USD (ok. 1,5 mld PLN).

Natomiast w listopadzie 2024 r. zadbano, aby nad Adriatykiem znalazły się tureckie bezzałogowe statki powietrzne Bayraktar TB2. Te bojowe maszyny będą uzbrojone prawdopodobnie w kierowane laserowo bomby ślizgowe MAM‑L i MAM‑C, przeciwpancerne pociski kierowane UMTAS czy kierowane laserowo pociski kalibru 70 milimetrów Cirit. Tym samym Chorwacja dołączyła do rozrastającego się grona użytkowników tych tureckich bbsl.