Z izraelskiego garażu do Polski. Abraham Karem, ojciec drona MQ-9 Reaper

Współczesne drony o dużych możliwościach, sprawdzające się w misjach zwiadowczych czy uderzeniowych, są w znacznej mierze dziełem izraelskiego wynalazcy Abrahama Karema. W jego garażu powstał jeden z najsłynniejszych dronów świata – MQ-1 Predator. To protoplasta zamówionych przez Polskę dronów MQ-9 Reaper.

Dron MQ-9 ReaperDron MQ-9 Reaper
Źródło zdjęć: © Defense.gov, Domena publiczna | Senior Airman Cory D. Payne
Łukasz Michalik

Kto wymyślił drony bojowe? Prace nad bezzałogowymi machinami prowadzono już w starożytności, w XIX wieku Austriacy próbowali zbombardować Wenecję przy pomocy bezzałogowych balonów, a Nikola Tesla opracował zdalnie sterowany pojazd podwodny o nazwie Teleautomaton.

Już w czasie I wojny światowej Brytyjczycy opracowali maszynę o nazwie Ruston Proctor AT, której zadaniem było taranowanie niemieckich zeppelinów, a niedługo potem Amerykanie zbudowali praprzodka pocisków samosterujących – samolot kamikadze o nazwie Hewitt-Sperry.

Bezzałogowe machiny walczyły także w czasie II wojny światowej, gdy do roli tej wykorzystywano m.in., w ramach projektu Afrodyta, wyeksploatowane samoloty bombowe. Od dronów – a raczej wykonanego przy ich montażu zdjęcia – zaczęła się także kariera Normy Jane Mortenson, znanej później jako Marilyn Monroe.

Marilyn Monroe ze śmigłem drona Radioplane OQ-2
Marilyn Monroe ze śmigłem drona Radioplane OQ-2 © Domena publiczna

Pogromca arabskiej obrony przeciwlotniczej

Przez całe dziesięciolecia drony były jednak albo skomplikowane, albo zawodne, albo niewiele potrafiły. Przełom nastąpił dopiero w latach 70. Ambitny izraelski inżynier, urodzony w 1937 r. Abraham Karem, pracował wówczas dla izraelskich sił powietrznych.

Odpowiadał za integrację samolotów z nowymi rodzajami broni, ale opracował także – co zajęło mu jedynie miesiąc – dron wabik, który prowokował wrogą obronę przeciwlotniczą do ujawnienia swojej pozycji, co ułatwiało jej zniszczenie.

Abraham Karem, w tle wczesna wersja Predatora
Abraham Karem, w tle wczesna wersja Predatora © World Creativity Science Academy

Sprzęt Karema został z powodzeniem użyty m.in. podczas wojny Jom Kipur, jednak Izraelczyk postanowił rozwinąć swoją karierę gdzie indziej. W 1977 r. wyemigrował do Stanów Zjednoczonych i w garażu swojego kalifornijskiego domu założył firmę Leading Systems.

Dron dla DARPA

Amerykanie pracowali wówczas nad rozwojem drona rozpoznawczego MQM-105 Aquila, który – jak wspomina Abraham Karem – wymagał 30 osób do obsługi i rozbijał się średnio co 20 godzin lotu. Dlatego konstruktor postanowił z prostoty uczynić atut: zbudował drona low-tech, używając najprostszych rozwiązań – sklejki, włókna szklanego i dwusuwowego silnika z gokarta.

Tak, dzięki pracy zaledwie trzyosobowego zespołu, powstał prototyp o nazwie Albatros. Abraham Karem zainteresował swoim projektem DARPA (Agencję Zaawansowanych Projektów Badawczych Departamentu Obrony).

Nie mógł trafić lepiej – podczas testu garażowy dron utrzymał się w powietrzu przez 56 godzin, a DARPA otworzyło worek z pieniędzmi, aby przeprojektować Albatrosa na coś przydatnego dla wojska. Tak powstał Amber – dron, którego rozwój zaowocował powstaniem słynnego Predatora.

Prosta konstrukcja, wydajny komputer

Amber nadal miał bardzo prostą konstrukcję, ale – co było jego kluczowym atutem – zaawansowane wyposażenie elektroniczne. Sam konstruktor twierdzi, że moc obliczeniowa komputera sterującego garażowym dronem czterokrotnie przewyższała możliwości komputerów z wczesnej wersji F-16.

Jednocześnie cały dron kosztował mniej niż godzina lotu wojskowego MQM-105 Aquila. Niestety, zawirowania polityczne doprowadziły do skasowania programu rozwoju drona Amber, a firma Leading Systems zbankrutowała i została wykupiona przez Hughes Aircraft, a później General Atomics.

O projekcie Ameryka przypomniała sobie dopiero wraz z wojną w Jugosławii, gdy potrzebne okazało się transmitowanie danych rozpoznawczych w czasie rzeczywistym.

Od Predatora do Reapera

W tym celu ponownie zwrócono się do Abrahama Karema. Ten, na podstawie drona Amber, zaprojektował nową konstrukcję o nazwie Gnat 750. Była to wczesna wersja sprzętu, który – po dodaniu modułu łączności satelitarnej, a później także uzbrojenia – stał się ikoną amerykańskiej wojny z terrorem. Nazwano go MQ-1 Predator.

Dron MQ-1 Predator z pociskiem Hellfire
Dron MQ-1 Predator z pociskiem Hellfire © Domena publiczna

Sukcesy Predatorów sprawiły, że Amerykanie zdecydowali się na opracowanie jego następcy – drona o zbliżonym wyglądzie, który mógłby korzystać z infrastruktury przygotowanej dla Predatorów, ale o zdecydowanie większych możliwościach.

Tak powstał dron MQ-9 Reaper. Maszyna ma masę startową ponad 4,7 tony, 20 metrów rozpiętości skrzydeł i zasięg niemal 6 tys. km. Reper może pozostawać w powietrzu przez 28 godzin, prowadząc rozpoznanie dzięki radarowi z syntetyczną aperturą i głowicy optoelektronicznej.

Poza zadaniami zwiadowczymi, może także pełnić rolę maszyny uderzeniowej – na sześciu węzłach podwieszeń może przenosić różnego rodzaju uzbrojenie kierowane, a także dodatkowe zbiorniki paliwa czy zasobniki z aparaturą rozpoznawczą.

To właśnie takie drony – na razie z myślą o zadaniach rozpoznawczych – zamówiła Polska.

ZOBACZ TAKŻE: F-22 Raptor supernowoczesne myśliwce USA

Wybrane dla Ciebie

Obwiniany jest za "klątwę Tutanchamona". Zamieniono go w lek
Obwiniany jest za "klątwę Tutanchamona". Zamieniono go w lek
Holandia się zbroi. Wyda miliardy na potężną broń
Holandia się zbroi. Wyda miliardy na potężną broń
Uważano, że jest ich mniej. Krążą po Drodze Mlecznej
Uważano, że jest ich mniej. Krążą po Drodze Mlecznej
Tajemnicze wyrzuty energii. Ta siła przemierza kosmos
Tajemnicze wyrzuty energii. Ta siła przemierza kosmos
Zbliżyła się na kilkaset kilometrów. Przeleciała obok kosmicznej skały
Zbliżyła się na kilkaset kilometrów. Przeleciała obok kosmicznej skały
Klamka zapadła. Dania zdecydowała w sprawie myśliwców F-35
Klamka zapadła. Dania zdecydowała w sprawie myśliwców F-35
Wsparcie dla Ukrainy. Trump rozważa wysłanie kolejnych systemów Patriot
Wsparcie dla Ukrainy. Trump rozważa wysłanie kolejnych systemów Patriot
Europejski myśliwiec przyszłości FCAS wpadł w turbulencje. Program jest zagrożony
Europejski myśliwiec przyszłości FCAS wpadł w turbulencje. Program jest zagrożony
Sojusznik Polski kupuje dodatkowe F-35. Buduje potężną flotę
Sojusznik Polski kupuje dodatkowe F-35. Buduje potężną flotę
Rosja buduję wyjątkowy okręt. Siergiej Kabanow wzbogaci flotę Moskwy
Rosja buduję wyjątkowy okręt. Siergiej Kabanow wzbogaci flotę Moskwy
Zbadali samoloty Rosji. Znaleźli coś, czego nie powinno tam być
Zbadali samoloty Rosji. Znaleźli coś, czego nie powinno tam być
Odrodzenie potęgi militarnej? Wielkie zamówienie dla armii
Odrodzenie potęgi militarnej? Wielkie zamówienie dla armii