Program NGAD i samolot przyszłości. Następca F‑22 zostanie wybrany do końca 2024 roku

NGAD (Next Generation Air Dominance) to program amerykańskich sił powietrznych, zakładający budowę następcy samolotu F-22 Raptor. Wycofywanie najstarszych egzemplarzy już się rozpoczęło, a według amerykańskich prognoz F-22, uznawany wciąż za supersamolot dominujący nad każdym potencjalnym przeciwnikiem, utraci swoją przewagę około 2030 roku.

Do tego czasu amerykańskie lotnictwo chce dysponować maszyną nowej generacji, która ponownie – mimo globalnego rozwoju technologicznego – zapewni USA przewagę nad potencjalnym przeciwnikiem.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Rola ta przypisywana jest przede wszystkim Chinom i to chińskie zbrojenia, w tym rozwój nowych konstrukcji lotniczych, stanowią dla USA najpoważniejsze wyzwanie. Dlatego projektując nowy samolot, Amerykanie mówią nie o konkretnej maszynie, ale o "rodzinie systemów" zapewniających przewagę w powietrzu.

Zobacz także: Rozpoznasz te myśliwce i bombowce?

Platforma NGAD ma być jej "istotnym elementem", a wybór konkretnego rozwiązania i podpisanie umowy z producentem ma nastąpić – według "Air&Space Forces Magazine" – do końca 2024 roku.

"NGAD będzie miał takie cechy, jak zwiększona skuteczność w walce, zdolność do przetrwania, współdziałania i adaptacji do sytuacji w powietrzu, a wszystko to w środowisku, narzucającym wysokie wymagania. Nikt nie zrobi tego lepiej niż USAF, ale stracimy przewagę, jeśli już teraz nie ruszymy naprzód" – stwierdził sekretarz Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych, Frank Kendall.

W przeciwieństwie do F-22, który powstał jako myśliwiec przewagi powietrznej, a dopiero z czasem zyskał ograniczoną zdolność do atakowania celów naziemnych, NGAD – choć ma dominować w powietrzu – od początku ma być maszyną uniwersalną.

Jak wynika z wypowiedzi szefa sztabu Sił Powietrznych, gen. Charlesa Q. Browna, nowa platforma ma zapewniać "pewne możliwości" ataku na cele naziemne, a przede wszystkim możliwość przenikania i niszczenia obrony przeciwlotniczej przeciwnika.

Współczesne samoloty bojowe to konstrukcje wyjątkowo długowieczne. Od rozpoczęcia projektowania, poprzez budowę i oblatanie prototypu, przyjęcie danego modelu do służby i osiągnięcie gotowości bojowej mija nieraz nawet kilkanaście lat.

Czas ten systematycznie się wydłuża – w czasie II wojny przestarzałe były już kilkuletnie konstrukcje, a podczas zimnej wojny nowe modele często wchodziły do służby w zaledwie kilkuletnich odstępach.

Tymczasem ciągle produkowany F-15 wzniósł się po raz pierwszy w powietrze w roku 1972, F-16 w 1974 roku, Su-27 i MiG-29 w roku 1977, Rafale w 1986 r., a Gripen w 1988 r. Najmłodszy wśród wymienionych Eurofighter został oblatany w roku 1994 – 29 lat temu!

Uznawane za nowoczesne samoloty to często konstrukcje ponad 40-letnie. Choć kolejne modernizacje udoskonalają ich awionikę i różnego rodzaju wyposażenie, nieraz radykalnie zwiększając możliwości bojowe, to sam płatowiec odpowiada na potrzeby, zdefiniowane dziesiątki lat wcześniej, które nie zawsze pozostają aktualne.

Dobrym przykładem jest tu F-22 Raptor. Choć powszechnie jest uznawany za supersamolot mający przewagę nad każdym przeciwnikiem (co nadal może być prawdą!), jest to konstrukcja ponad 30-letnia. Opracowano ją w latach 80., prototyp wzniósł się w powietrze w roku 1990, a samolot uzyskał gotowość operacyjną w 2005 roku – 18 lat temu.

Pokazuje to przewagę, jaką w dziedzinie lotnictwa USA zdobyły nad resztą świata, ale jednocześnie ujawnia skalę problemu: rozwój technologiczny jest tak szybki, że samoloty przyszłości muszą ewoluować i dostosowywać się do nowych warunków znacznie szybciej, niż obecne konstrukcje.

Próbą rozwiązania tej sytuacji było proponowane wprowadzenie krótkiego, 8-12-letniego cyklu życia nowych samolotów, jednak uznano to za nieperspektywiczne. Rozwiązaniem ma być za to otwarta architektura platformy NGAD. Choć podnosi to koszt zakupu jednego egzemplarza, w skali całego cyklu życia samolotu ma przynieść oszczędności.

Jak zauważa "Air&Space Forces Magazine", dotychczasową praktyką w siłach powietrznych było maksymalne obniżanie kosztu kolejnych modeli samolotów – ich producenci mieli zarabiać przede wszystkim długofalowo, na utrzymaniu i serwisowaniu sprzedanych maszyn. Konkurencja kończyła się zatem na etapie wyboru prototypu.

W przypadku programu NGAD widać odejście od tamtej koncepcji. Jak stwierdził sekretarz Kendall, samolot może kosztować nawet kilkaset milionów dolarów – kilka razy więcej, niż F-35.

Nowa maszyna ma za to mieć otwartą architekturę, pozwalającą – już po wdrożeniu jej do służby – na konkurencję w zakresie utrzymania i modernizacji użytkowanych maszyn. Zdaniem Amerykanów pozwoli to na bardzo dużą redukcję kosztów eksploatacji.

Przestrzeń dla konkurujących rozwiązań stwarza także pomysł, aby NGAD powstał w dwóch wersjach, przeznaczonych na europejski i pacyficzny teatr działań. Wynika to z faktu, że te regiony świata narzucają maszynom bojowym różne, niekiedy wykluczające się cechy.

W walkach nad Pacyfikiem kluczowy może okazać się zasięg i wysoka autonomia pojedynczych maszyn. Cechy te mają mniejsze znaczenie w Europie, gdzie odległości pokonywane podczas wykonywania zadań będą prawdopodobnie krótsze.