Pogrom prototypów. Niezwykły sprzęt rosyjskiej armii zniszczony w Ukrainie

Wojna w Ukrainie zweryfikowała slogany o skuteczności i nowoczesności rosyjskiego sprzętu wojskowego. Obok broni i pojazdów, produkowanych masowo i dobrze znanych na świecie, w walkach biorą udział także te mniej rozpoznawalne: nowe, eksperymentalne albo wyprodukowane w niewielkiej liczbie. Jaki nietypowy sprzęt straciła Rosja na wojnie w Ukrainie?

Już w pierwszych dniach wojny w Ukrainie w sieci pojawiły się nagrania, na których widać rosyjskich żołnierzy, wyposażonych w karabinki AS Wał i ich wyborową wersję WSS Wintorez. To bardzo nietypowa broń, produkowana od lat 80. na potrzeby radzieckich i rosyjskich jednostek specjalnych.

Najciekawszą jej cechą jest integralny, bardzo duży tłumik. W połączeniu ze specjalną, ciężką i wolną, poddźwiękową amunicją, pozwala to na bardzo ciche strzelanie.

Jak w artykule poświęconym tej broni zauważa Przemysław Juraszek, egzemplarze, które wpadły w ręce Ukraińców mogą, o ile kiedykolwiek trafią na kolekcjonerski rynek cywilny, osiągnąć bardzo wysokie ceny, sięgające nawet miliona zł.

Zdjęcia, jakie upubliczniono w marcu wskazują, że podczas walk w Ukrainie Rosjanie stracili wyjątkowy czołg – prototyp z oznaczeniem T-80UM2. Model ten charakteryzuje się dodatkowym systemem bezpieczeństwa w postaci aktywnej ochrony Drozd-2.

Sadząc po zniszczeniu czołgu, system ten okazał się albo nieskuteczny, albo nie został aktywowany z uwagi na zagrożenie, jakie stwarza dla towarzyszących czołgowi żołnierzy piechoty. Warto przy tym podkreślić, że – wbrew nieco sensacyjnym doniesieniom niektórych mediów – nie był cudem techniki.

Był pojazdem unikatowym ze względu na swoją rolę prototypu, ale był to prototyp wyposażony w nieperspektywiczny, przestarzały system aktywnej ochrony Drozd, który w później opracowanych pojazdach zastąpiono systemem Arena. Nie zmienia to faktu, że Ukraińcom udało się zniszczyć pojazd ekstremalnie rzadki. 

Systemy walki radioelektronicznej (WRE) miały być istotnym atutem rosyjskiej armii. Choć podczas secesji Ługańska i Donbasu okazały się skuteczne, kilka lat później ich rola wydaje się znacznie mniejsza od zamierzonej, a sprzęt WRE jest niszczony albo zdobywany przez Ukraińców.

Przykładem jest doniesienie o zniszczeniu systemu R-330ZH Żitel. Jego zadaniem jest zakłócanie działania odbiorników GPS, odnajdywanie i zakłócanie działania stacji łączności komórkowej, a także uniemożliwienie działania łączności satelitarnej, jak telefony Inmarsat czy Iridium. 

Samobieżny moździerz 2S9 Nona to sprzęt, który w Związku Radzieckim wyprodukowano w wielu tysiącach sztuk. Istnieje jednak jego bardzo rzadka, specjalistyczna wersja – S23 Nona-SWK – której powstało prawdopodobnie tylko 50 egzemplarzy.

Nona w tej wersji to sprzęt przeznaczony dla piechoty morskiej. Od moździerza 2S9 różni się zupełnie innym podwoziem – zamiast gąsienicowego, wykorzystuje zmodyfikowane, kołowe podwozie transportera BTR-80, na którym umieszczono zmodyfikowaną wieżę z moździerzem. 

Opracowany w ZSRR "ciężki miotacz ognia" TOS-1 to w rzeczywistości wieloprowadnicowa wyrzutnia pocisków termobarycznych, posadowiona na podwoziu czołgu. Ta nietypowa broń jest przeznaczona do wsparcia walczących oddziałów bezpośrednio na linii walk, na co pozwala jej opancerzenie, a wymusza krótki zasięg 220-mm pocisków, wynoszący maksymalnie ok. 3500 metrów.

Wyjątkową cechą systemu jest potężna siła ognia – salwa 30 (lub 24 – w zależności od wersji) pocisków termobarycznych, odpalonych w ciągu 12 sekund, jest w stanie pokryć obszar 40 tys. metrów kwadratowych. Rosyjska armia dysponuje około 45-50 wyrzutniami tego typu. Kilka zostało już zniszczonych, a co najmniej jedna została zdobyta przez Ukraińców. 

Ta wersja T-90 to najnowocześniejszy czołg, używany przez rosyjską armię. Pierwsze egzemplarze T-90M Proryw-3 trafiły do jednostek w 2020 roku, a do czasu rosyjskiego ataku na Ukrainę dostarczono – prawdopodobnie – ok. 70-90 sztuk tych czołgów, z czego mniej więcej połowa uzyskała gotowość operacyjną.

T-90M Proryw-3 ma nową wieżę, zmodernizowaną armatę, nowy system kierowania ogniem i łączności, a także lepszy – w porównaniu z poprzednikiem – silnik. Ponadto czołg jest obłożony pancerzem reaktywnym Relikt, jednak – jak wynika z udostępnionych na początku maja zdjęć – nie uchroniło go to przed zniszczeniem przez Ukraińców. 

Zatopienie rosyjskiego krążownika rakietowego projektu 1164 to prawdopodobnie – pod względem propagandowym – największa strata Rosji w tej wojnie. Choć Moskwa była jednostką mocno przestarzałą, to – jako okręt flagowy Floty Czarnomorskiej – stanowiła zarazem symbol rosyjskich aspiracji, dotyczących powojennej roli Morza Czarnego.

Mimo wielkich rozmiarów (186 metrów długości, 12,5 tys. ton wyporności) i bardzo silnego uzbrojenia (16 ciężkich pocisków przeciwokrętowych Bazalt lub Wulkan) okręt miał niewielką świadomość sytuacyjną i nikłe szanse na obronę przed atakiem prowadzonym z powietrza.

Wynikało to z przestarzałych systemów obrony przeciwlotniczej czy radarów, reprezentujących poziom techniczny sprzed 40 lat. Moskwa była jednym z trzech ukończonych krążowników rakietowych projektu 1164, eksploatowanych przez Rosję. Razem z okrętem zatonęła nieujawniona liczba członków załogi, liczącej około 500 osób.