Metro-2. Tajne linie podziemnej kolei pod Moskwą

Moskiewskie metro jest znane ze swojej wielkości i przepychu, z jakim urządzono jego najważniejsze stacje. Obok niego istnieje jednak mniejsza, alternatywna sieć komunikacyjna. To podziemne tunele, łączące najważniejsze ośrodki władzy.

Metro-2. Tajne linie podziemnej kolei pod MoskwąMetro-2 to alternatywny system komunikacji o strategicznym znaczeniu
Źródło zdjęć: © Licencjodawca
Łukasz Michalik

Czołgi na ulicach Moskwy, zerwana łączność, uwięziony prezydent i barykady przed ostrzeliwanym Białym Domem, jak nazywany jest budynek rosyjskiego parlamentu. Ten apokaliptyczny obraz stał się faktem nieco ponad 30 lat temu, gdy twardogłowi politycy i przedstawiciele armii usiłowali przejąć władzę i powstrzymać rozpad Związku Radzieckiego, organizując tzw. pucz Janajewa.

Choć pucz się nie udał, część jego uczestników w zagadkowy sposób opuściła centrum Moskwy. Jak się później okazało, wykorzystali w tym celu tajny, alternatywny system komunikacji Metro-2, znany także pod rosyjską nazwą D-6 (Д-6).

Strategiczny system komunikacyjny

Moskiewskie metro, jak każde inne metro na świecie, to infrastruktura o podwójnym zastosowaniu. Choć na co dzień służy jako system komunikacyjny, to w sytuacji zagrożenia może pełnić także rolę bezpiecznego schronu.

Ze względu na głębokość tuneli, może zapewnić schronienie nie tylko przed bombardowaniem czy ostrzałem artyleryjskim, ale także przed bezpośrednimi skutkami ataku jądrowego.

Mapa Moskwy. Linią przerywaną naniesiony domniemany przebieg linii Metra-2
Mapa Moskwy. Linią przerywaną naniesiony domniemany przebieg linii Metra-2 © Domena publiczna

W czasach Stalina – niemal równolegle z budową pierwszych linii metra – rozpoczęto drążenie jego nieoficjalnej części: tuneli prowadzących do najważniejszych ośrodków władzy. System ten został w kolejnych latach rozbudowany, tworząc alternatywne, niedostępne dla zwykłych ludzi linie.

Według nieoficjalnych informacji, są one znacznie szersze od tych zwykłych, co ma zapewnić nie tylko bezpieczną komunikację dla najważniejszych osób w państwie, ale także możliwość transportu pod ziemią sprzętu wojskowego. Część tajnych tuneli została także przystosowana do ruchu samochodowego.

Mapa moskiewskiego metra
Mapa moskiewskiego metra © Metro.ru

Raport Departamentu Obrony

Jeśli Metro-2 jest systemem komunikacyjnym o strategicznym znaczeniu, to skąd w ogóle wiadomo o jego istnieniu? System często bywa przedstawiany jako "tajny", jednak fakt jego istnienia trudno uznać za sekret.

Choć władze Rosji nigdy oficjalnie tego nie potwierdziły, Metro-2 nie jest żadną tajemnicą, a na jego temat powstały książki czy liczne artykuły i opracowania. Najbardziej wiarygodnym – bo oficjalnym i weryfikowalnym – źródłem wiedzy na temat Metra-2 pozostaje raport "Siły zbrojne w okresie przejściowym". To dokument opracowany i upubliczniony przez amerykański Departament Obrony w 1991 roku.

Infrastruktura w pobliżu Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego
Infrastruktura w pobliżu Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego © Lic. CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons, cyrn

Znajdują się w nim wzmianki o głębokich schronach pod kluczowymi dla działania rosyjskiego państwa instytucjami. Schrony mają być połączone siecią komunikacyjną, umożliwiającą szybką ewakuację najważniejszych osób w państwie i zapewniającą bezpieczne połączenie m.in. z portem lotniczym Moskwa-Wnukowo.

Głębokość instalacji – w tym wielkich schronów mogących pomieścić tysiące ludzi - została oszacowana na 200-300 metrów, choć same podziemne korytarze położone są znacznie wyżej, w pobliżu (obok lub pod) tuneli zwykłego metra.

Rosyjskie źródła

Amerykański raport wskazuje także część nadziemnej infrastruktury, działającej jako element Metra-2. Mają nią być m.in. systemy filtracyjne zlokalizowane w pobliżu Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego im. M.W. Łomonosowa, których zadaniem jest zapewnienie cyrkulacji, a zarazem oczyszczanie powietrza tłoczonego do tuneli Metra-2.

Kolejną próbę zebrania informacji na temat Metra-2 podjął Dmitrij Jurkow. Efekty przedstawił w swojej książce "Советские секретные бункеры". Autor analizuje chronologię budowy i przebieg tych tuneli i systemów filtrów, których istnienie udało się potwierdzić w dokumentach. Wynika z nich, że część tuneli Metra-2 to przedłużenia lub odnogi znanych linii, biegnące poniżej poziomu zwykłej, podziemnej kolei.

Jeden ze schematów fragmentu sieci metra w Moskwie (również tej jawnej)
Jeden ze schematów fragmentu sieci metra w Moskwie (również tej jawnej) © Dmitrij Jurkow

Warty wzmianki jest także podziemny obiekt w Ramieńkach, w południowo-zachodniej części Moskwy. Połączony z siecią Metro-2 ogromny schron bywa określany mianem podziemnego miasta. O jego istnieniu wspominali m.in. zbiegli na zachód funkcjonariusze sowieckich służb, Oleg Gordijewski (KGB) i Wiktor Suworow (GRU).

Nie tylko metro

Kwestią, która dodatkowo utrudnia ocenę faktycznych rozmiarów i znaczenia systemu Metro-2, jest fakt istnienia pod Moskwą (podobnie jak pod wieloma starymi miastami) sieci drążonych przez setki lat tuneli o różnym przeznaczeniu.

Opisuje je m.in. Maciej Jastrzębski w książce "Rubinowe oczy Kremla. Tajemnice podziemnej Moskwy" zwracając uwagę na to, że skryta, podziemna komunikacja możliwa jest nie tylko z wykorzystaniem infrastruktury "tajnego" metra. Pojedyncze wzmianki na temat Metra-2 pojawiają się także w wypowiedziach różnych rosyjskich polityków, głównie z czasów rządów Borysa Jelcyna.

Motywem, który przewija się w kilku wypowiedziach, jest zły stan techniczny starej infrastruktury. Zważywszy na to zasadne wydaje się pytanie o faktyczną, współczesną kondycję starych tuneli. Niewykluczone, że czasy swojej świetności i znaczenia mają już dawno za sobą.

Wybrane dla Ciebie

Ukraińskie Siły Specjalne zniszczyły rzadki system Uragan-1
Ukraińskie Siły Specjalne zniszczyły rzadki system Uragan-1
W 10 sekund wykryją zaburzenia psychiczne. Rewolucyjna metoda AI
W 10 sekund wykryją zaburzenia psychiczne. Rewolucyjna metoda AI
Zamówili niemal setkę F‑35. Chcieliby zrezygnować, ale już nie mogą
Zamówili niemal setkę F‑35. Chcieliby zrezygnować, ale już nie mogą
Co to jest? Każdy z nas "promienieje" tajemniczą aurą
Co to jest? Każdy z nas "promienieje" tajemniczą aurą
Ukraińcy muszą chować czołgi. "Większość czasu w stodołach"
Ukraińcy muszą chować czołgi. "Większość czasu w stodołach"
Pomoc z drugiego końca świata. Obiecane pojazdy już w Ukrainie
Pomoc z drugiego końca świata. Obiecane pojazdy już w Ukrainie
Pentagon inwestuje w AI. Czas wykrywania celów skrócony o 80 proc.
Pentagon inwestuje w AI. Czas wykrywania celów skrócony o 80 proc.
Miały strzelać do Rosjan. Utknęły pod Lwowem
Miały strzelać do Rosjan. Utknęły pod Lwowem
Nowy sprzęt dla wojska. Będą widzieć wszystko z kosmosu
Nowy sprzęt dla wojska. Będą widzieć wszystko z kosmosu
Rosja zwiększyła tam swoje wpływy. Są rozczarowani sprzętem z Moskwy
Rosja zwiększyła tam swoje wpływy. Są rozczarowani sprzętem z Moskwy
Problemy mocarstwa NATO. Armia niezdolna do obrony miast i lotnisk
Problemy mocarstwa NATO. Armia niezdolna do obrony miast i lotnisk
Deklaracja europejskiego mocarstwa. Cała roczna produkcja haubic dla Ukrainy
Deklaracja europejskiego mocarstwa. Cała roczna produkcja haubic dla Ukrainy