Strykery dla Polski. Niezła wiadomość dla wojska, fatalna dla przemysłu

Stare powiedzenie głosi, że historia lubi się powtarzać. Już ćwierć wieku temu Polska rozważała zakup pojazdów Stryker – a w zasadzie konstrukcji, na której Stryker bazuje, czyli szwajcarskiego pojazdu Mowag Piranha III. Przeprowadzone wówczas testy wykazały, że polskie wymagania lepiej spełnia fiński transporter Patria AMV, który z czasem stał się polskim Rosomakiem.

Od tamtego czasu minęło niemal 25 lat. Rosomak – pomimo fatalnie wynegocjowanych umów – okazał się pojazdem bardzo udanym, a armia stopniowo, choć niestety powoli, otrzymuje nie tylko bazowe transportery, ale i pojazdy specjalistyczne czy moździerze Rak, tworząc docelowy, rosomakowy ekosystem.

Choć Rosomak nie jest już nową konstrukcją, a jego fiński producent oferuje kolejną generację pojazdów, zasadne wydaje się pytanie: dlaczego Polska, która już raz odrzuciła transportery Piranha (a także austriackie wozy Pandur) i uznała je za gorsze od Rosomaka, miałaby ćwierć wieku później wprowadzać je w amerykańskim wariancie do swojej armii?

Stryker to ośmiokołowy transporter opancerzony, a w zasadzie kołowa platforma, która posłużyła do budowy całej gamy pojazdów o różnym przeznaczeniu. Rodowód tego sprzętu jest dość zawiły, bo Stryker to dostosowany do amerykańskich potrzeb wariant kanadyjskiego pojazdu LAV III, będącego licencyjną wersją opracowanego w Szwajcarii transportera Piranha III.

Amerykanie zaczęli wyposażać w ten sprzęt swoją armię w ramach prowadzonej na przełomie wieków wielkiej modernizacji. Dekadę po zakończeniu zimnej wojny Pentagon zaczął odchudzać siły zbrojne – zarówno w przenośni, zmieniając ich strukturę, jak i dosłownie, dostosowując część z nich do przerzucania drogą lotniczą i działań ekspedycyjnych.

Tym założeniom podporządkowany jest Stryker, który w bazowym wariancie M1126 ma 7 metrów długości, 2,7 m szerokości i waży ok. 18-19 ton, co umożliwia jego przewożenie nawet średnimi samolotami transportowymi, jak C-130 Hercules. Według pierwotnych wymagań miało to umożliwić przerzucenie brygady Strykerów w dowolne miejsce na świecie w ciągu czterech dób.

Założenie to wymagało również opracowania różnych wariantów specjalistycznych pojazdu tak, aby brygada była jednolicie wyposażona. Dlatego opracowano liczne wersje Strykera - od pojazdów wsparcia z armatami 105 mm, poprzez bojowe wozy piechoty, systemy przeciwlotnicze czy nawet bojowe lasery i broń mikrofalową. Tylko niektóre z nich weszły do służby.

To właśnie kolumny Strykerów stały się symbolem wczesnego etapu tzw. wojny z terroryzmem, gdzie można było zobaczyć je m.in. w relacjach z Iraku. Obecnie świat ponownie widzi je w walce – tym razem są to pojazdy dostarczone Ukrainie, gdzie cieszą się bardzo dobrą opinią.

Jednocześnie sekretarz obrony Stanów Zjednoczonych Pete Hegseth prowadzi kolejną reformę amerykańskiej armii. Jej następstwem jest wycofanie Strykerów z części brygad, które do tej pory użytkowały ten sprzęt. Oznacza to, że Pentagon ma lub będzie mieć do dyspozycji nawet setki pojazdów tego typu.

Warto zarazem podkreślić, czym Stryker nie jest, choć z konieczności bywa używany w takiej roli. Amerykański pojazd nie jest bojowym wozem piechoty. Jego zadaniem – w bazowej wersji – nie jest angażowanie się w walkę, ale dowiezienie w pobliże nieprzyjaciela drużyny piechoty, która walczy na zewnątrz pojazdu. Według amerykańskiej doktryny siłę ognia zapewniają przewożeni transporterem żołnierze, a nie sam transporter.

To ważna różnica w porównaniu z polskimi Rosomakami, które – początkowo z licencyjnymi wieżami Hitfist-30P, a obecnie jako Rosomak-L z polskimi ZSSW-30 – dysponują poważną siłę ognia.

Prowadzi to niekiedy do nieporozumień, bo akronim KTO (kołowy transporter opancerzony) w nazwie Rosomaka może mylić. Według definicji wprowadzonej pod koniec XX wieku przez Traktat o konwencjonalnych siłach zbrojnych w Europie, w wariancie z wieżą i armatą automatyczną, Rosomak jest bojowym wozem piechoty.

Nie zmienia to faktu, że przekazanie Ukrainie setek polskich bojowych wozów piechoty BMP-1 i Rosomaków w różnych wersjach wytworzyło w armii lukę, ograniczającą jej zdolności. Ubytek sprzętu jest tym bardziej dotkliwy, że MON armię rozbudowuje, usiłując wyposażyć cztery, a docelowo sześć dywizji (sformalizowanie tych planów zależy jednak od podpisu prezydenta pod Strategią Bezpieczeństwa Narodowego).

Pojazdów opancerzonych – nawet wliczając archaiczne BMP-1 – jest po prostu zbyt mało. Choć nagłaśniane przez resort obrony kolejne umowy na Rosomaki czy Borsuki są ważne, tempo produkcji jest zbyt małe, by w krótkim czasie dostarczyć potrzebne setki nowych wozów.

W tym miejscu pojawia się rozbieżność pomiędzy potrzebami armii a interesem polskiej gospodarki. Dla wojska kluczowa jest jak najszybsza (od)budowa potencjału. Dla przemysłu – wieloletnie umowy, zapewniające stabilne finansowanie, rozbudowę mocy produkcyjnych, a następnie produkowanie przez lata zamówionego sprzętu.

Właśnie dlatego zainteresowanie MON-u Strykerami budzi tak wielkie emocje. Dla wojska dostawa setek pojazdów (Letter of Request dotyczył 200 egzemplarzy) to pozornie dobra wiadomość.

Dlaczego pozornie? Wiele zależy od stanu sprzętu, jaki zostałby dostarczony Polsce. Nawet przekazany za darmo oznacza koszty związane z remontem, a wcześniej zbudowaniem odpowiedniego zaplecza - zwłaszcza, że części trzeba byłoby kupować w Stanach Zjednoczonych.

Problematyczne jest także wdrożenie pojazdów do służby – z amerykańskim wyposażeniem, środkami łączności czy uzbrojeniem niekompatybilnym z resztą armii. Oznacza to logistyczny i szkoleniowy koszmar, albo – w przypadku polonizacji – dodatkowe koszty, a także czas, konieczny do wyremontowania, przebudowy i przetestowania sprzętu. Stawia to pod znakiem zapytania sens całego przedsięwzięcia, choć z punktu widzenia wojska lepiej mieć Strykery niż nie mieć żadnych pojazdów albo pozostać ze starymi BWP-1.

To, co w krótkiej perspektywie i z wieloma zastrzeżeniami mogłoby być dobre dla polskiego wojska, jest zarazem fatalne dla polskiego przemysłu. Krótkoterminowo oznacza nie tylko ograniczenie skali zamówień, ale uderzenie w producenta pojazdów - spółkę Rosomak z Siemianowic Śląskich i wież ZSSW-30 - Hutę Stalowa Wola.

Długoterminowy wpływ przejęcia amerykańskiego sprzętu również jest niekorzystny, bo uderza w program NKTO (Nowy Kołowy Transporter Opancerzony) – czyli ambitny plan samodzielnego opracowania i zbudowania przez Polskę następcy Rosomaka.

Rosyjskie zagrożenie nie jest fikcją – silna armia, zdolna do zniechęcenia agresora, jest potrzebna tu i teraz. Jej doraźne wzmocnienie amerykańskimi wozami wydaje się jednak sprzeczne z długofalowym interesem zarówno samej armii, jak i polskiego przemysłu.