Co dalej z AH‑64? Zmodernizowany Apache w służbie do 2060 r.

Czy śmigłowce szturmowe mają jeszcze sens? Przebieg wojny w Ukrainie prowokuje pytania o przyszłość tej klasy sprzętu, jednak różne kraje wyciągają z tych samych danych skrajnie odmienne wnioski.

Korea Południowa – powołując się na przebieg walk w Ukrainie – zdecydowała o weryfikacji programu zakupu śmigłowców AH-64. Po dostarczeniu pierwszej transzy, liczącej 36 maszyn, dostawy kolejnych stanęły pod znakiem zapytania.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Japonia działa bardziej radykalnie. Choć obecnie eksploatuje pokaźną flotę śmigłowców szturmowych, zamierza z nich całkowicie zrezygnować, stawiając na różnego rodzaju bezzałogowce.

Zobacz także: Rozpoznasz te myśliwce i bombowce?

Skrajnie odmienną ocenę sytuacji przedstawiły Chiny, które – m.in. na podstawie przebiegu walk w Ukrainie – uznały śmigłowiec szturmowy za niezbędny i nie szczędzą środków na rozwój własnych konstrukcji tego typu. Podobne wnioski wyciąga Izrael, użytkujący 48 śmigłowce Apache w wersjach AH-64A i AH-64D. Kraj ten planuje niemal dwukrotnie zwiększyć flotę tych maszyn.

Debaty, która toczy się na Dalekim Wschodzie, bez wątpienia zabrakło w Polsce, gdzie MON podjął decyzję o zakupie 96 śmigłowców Apache. Choć wydamy na nie rekordowe 50 mld złotych, resort obrony milczy na temat własnej wizji sił śmigłowcowych i pomysłu na wpięcie cennych maszyn szturmowych w system, jakim są całe siły zbrojne.

Tymczasem to właśnie otoczenie – cały współpracujący ze śmigłowcami ekosystem rozpoznania i logistyki – rzutuje na ich możliwości, mogąc je ograniczać lub zwielokrotnić. Niejasny pozostaje nawet sposób rozdysponowania Apache’y w siłach zbrojnych, choć ich liczba pozwala na spekulacje, że wzorując się na Amerykanach, Polska dołączy po 16 maszyn do każdej z planowanych sześciu dywizji.

Zamówione przez Polskę śmigłowce mają zostać dostarczone, według deklaracji ministra obrony, Władysława Kosiniaka-Kamysza w latach 2028-2032. Choć Polska zamówiła najnowocześniejszy, aktualny wariant Apache’a, czyli AH-64E Guardian, jego producent zapewnia, że rozwój niemal 50-letniej maszyny nie dobiegł końca. Od 2032 r. Guardian może liczyć na następcę o nieujawnionej na razie nazwie. Jaka przyszłość czeka ikoniczny śmigłowiec?

Rąbka tajemnicy uchylił niedawno Boeing, który zdecydował się na ogólne nakreślenie przyszłości swojego śmigłowca szturmowego. 

Apache został zaprojektowany według założeń z czasów zimnej wojny, jako element potężnej machiny wojennej, biorącej udział w pełnoskalowym konflikcie i walkach z zaawansowanym technicznie przeciwnikiem. Koncepcja bitwy powietrzno-lądowej (AirLand Battle), jaką miało toczyć NATO z Układem Warszawskim, zakładała, że Apache będzie działać w ekosystemie tworzonym przez "big five" (wielką piątkę). W jej skład wchodził czołg M1 Abrams, bojowy wóz piechoty M2 Bradley, system przeciwlotniczy Patriot, śmigłowiec transportowy Black Hawk i śmigłowiec szturmowy.

Tymczasem kilkadziesiąt lat służby tej maszyny to pasmo walk prowadzonych albo z przeciwnikiem wyraźnie słabszym – jak w Panamie czy podczas operacji Pustynna Burza – albo działań COIN (przeciwpartyzanckich). Rosyjski atak na Ukrainę i rosnąca presja ze strony Chin sprawiają jednak, że – jak zauważa Thomas Newdick z serwisu The War Zone – w przypadku Apache’a wahadło wychyla się w drugą stronę.

Planując rozwój swojego śmigłowca Boeing wraca do korzeni – chce, aby Apache ponownie mógł dominować w skrajnie nieprzyjaznym, nasyconym bronią przeciwnika środowisku, jakim może być pole walki np. w Europie.

Pierwsza współczesna koncepcja modernizacji Apache’a została przedstawiona już w 2022 r. Boeing postulował wówczas modernizację układu napędowego, zastosowanie budowy modułowej, zaawansowaną awionikę ograniczającą obciążenie załogi informacjami, unowocześnienie sensorów i łącz wymiany danych, ograniczenie kosztów eksploatacji, a także zastosowanie nowego uzbrojenia dalekiego zasięgu i wystrzeliwanych w powietrzu bezzałogowców ALE (Air-Launched Effect).

Uaktualnione założenia, przedstawione w październiku 2024 r., doprecyzowują i rozwijają wcześniejsze pomysły. Apache'a czeka prawdziwa rewolucja w postaci m.in. nowego kadłuba o zwiększonym resursie, który pozwoli na ograniczenie kosztów eksploatacji.

Dopracowana aerodynamika wraz z nowym układem napędowym mają pozwolić na rozwijanie przez śmigłowiec jeszcze większej prędkości, bez ingerowania w układ wirników. Wcześniejsze koncepcje przewidywały m.in. zastosowanie przegubowego wirnika ogonowego, który miałby pełnić rolę śmigła pchającego, jak w śmigłowcu S-97 Raider (podobną koncepcję jeszcze w 2014 r. przedstawił Boeing dla wariantu AH-64F).

Wzrost prędkości jest istotny m.in. z powodu konieczności współdziałania z nowymi śmigłowcami Bell V-280 Valor, będącymi rezultatem programu FLRAA, które w przyszłości zastąpią eksploatowane obecnie Black Hawki. Nowy Apache ma oferować także większy zasięg, szczególnie istotny w czasie działań na Pacyfiku.

Zmodernizowany AH-64 ma także przenosić więcej broni. Pozwolą na to przedłużone skrzydła, pod którymi znajdzie się miejsce na łącznie sześć, a nie – jak dotychczas – cztery węzły uzbrojenia.

Radykalnym zmianom ulegnie także awionika śmigłowca, która – na wzór rozwiązań zastosowanych w F-35 – ma ograniczać liczbę docierających do załogi informacji, przedstawiając te najbardziej istotne w danym momencie. Pomoże w tym nowy hełm z wyświetlaczem, który pozwala na zastosowanie rozszerzonej rzeczywistości (generowane komputerowo obrazy i dane nanoszone na rzeczywisty obraz).

Boeing rozważa także rezygnację z charakterystycznej owiewki radaru, umieszczanej od wersji D Apache’a nad osią głównego wirnika. Radar ma zostać przeniesiony na kadłub maszyny, a rolę sensorów pozwalających na bezpieczną obserwację mają przejąć bezzałogowce.

Rozwój zdolności w zakresie rozpoznania będzie dla Apache’a krytycznie ważny z powodu anulowania programu FARA, w wyniku którego śmigłowce szturmowe miały uzyskać wsparcie nowych i lżejszych maszyn szturmowo-rozpoznawczych.

Czy i kiedy proponowane zmiany doczekają się realizacji? Boeing nie precyzuje na obecnym etapie prac czy nowy Apache powstanie jako unowocześnienie eksploatowanego wariantu Echo (AH-64E Guardian, obecnie w wariancie 6.5), czy jako kolejny, nowy wariant maszyny, nazywany na razie nieoficjalnie "Future Apache" albo "Advanced Apache".

Plany producenta zakładają rozpoczęcie modernizacji w latach 2032-2035, a zmodernizowany śmigłowiec miałby – według założeń Pentagonu – służyć aż do 2060 r., gdy Apache będzie konstrukcją niemal 90-letnią.