Z armatą na drony. Polska pracowała nad nowoczesnym systemem, ale prace przerwano

Wydarzenia z nocy 10 września zainicjowały publiczną dyskusję na temat polskich zdolności do zwalczania masowo produkowanych przez Rosję dronów. Polska obrona okazała się skuteczna: zagrożenie zostało wykryte odpowiednio wcześnie, łańcuch decyzyjny zadział prawidłowo, niebezpieczni intruzi zostali wyeliminowani, a sojusznicy spełnili swój obowiązek.

Choć wojsko nie komentuje, dlaczego zestrzelono tylko kilka z ponad 20 rosyjskich bezzałogowców, prawdopodobnie był to wynik podjętej decyzji, a nie braku możliwości. Taką hipotezę uwiarygadnia m.in. liczba przenoszonych przez F-16 i F-35 pocisków i ich skuteczność.

Trzeba jednak pamiętać, że komfort zużywania drogich pocisków powietrze-powietrze na mało wartościowe cele dotyczy sytuacji, gdy Polska i NATO nie znajdują się w stanie wojny. W razie hipotetycznego konfliktu, gdy przeciwnik może dysponować dziesiątkami tysięcy bezzałogowców, konieczne jest stosowanie innych, bardziej ekonomicznych metod.

Obok zagłuszarek i innych systemów walki radioelektronicznej Polska potrzebuje systemów z "kinetycznymi efektorami". Czyli broni, która celnym trafieniem fizycznie zniszczy drona w powietrzu. Takie systemy Polska już ma, niektóre produkuje, część z nich służy w wojsku, a inne, już opracowane, mają być zamawiane. Skoro jest tak dobrze, dlaczego mówimy o problemie?

Wynika on z niewielkiej liczby używanej broni i – w konsekwencji – braku systemowych rozwiązań, pozwalających na jej masowe, skuteczne stosowanie.

Sztandarowym przykładem jest – produkowana od lat 60. XX wieku także w Polsce – armata ZU-23-2, czyli podwójnie sprzężona, strzelająca 23-mm pociskiem. To broń wchodząca w skład wielu systemów jak Pilica czy Pilica+, unowocześniana i modernizowana w Polsce, a nawet eksportowana.

Co więcej, do niedawna Polska dysponowała także jej poczwórną, mobilną wersją - zestawem przeciwlotniczym ZSU-23-4 (ros. Szyłka), ale broń ta została prawdopodobnie przekazana Ukrainie.

W Polsce opracowano także i - według deklaracji wiceministra obrony Cezarego Tomczyka – niedawno zamówiono "potwora z Tarnowa", czyli opracowany w Zakładach Mechanicznych Tarnów wielolufowy karabin maszynowy, również dający nadzieję na skuteczną, choć punktową obronę.

Firma PIT RADWAR rozwija również i prezentuje na targach broni polski odpowiednik niemieckiego Skyneksa – system o większym kalibrze, strzelający programowalnymi pociskami 35 mm. Dzięki możliwości programowania momentu eksplozji pocisku, do niszczenia powietrznych celów wystarczą nawet pojedyncze naboje.

Obserwując walki w Ukrainie, świat wychwala stare, niemieckie Gepardy, czyli opracowane w czasie zimnej wojny "czołgi przeciwlotnicze", przeżywające w Ukrainie drugą młodość. Niemcy opracowali także ich następcę - nowoczesny system Skynex, który dzięki programowalnej amunicji znacząco skraca czas zniszczenia drona i liczbę potrzebnych do tego pocisków.

Warto przypomnieć, że także Polska pracowała nad podobnym systemem, a nawet zbudowała dwa egzemplarze i wprowadziła je do służby. Była to część większego programu budowy trzech broni – naramiennej wyrzutni MANPADS, która później przekształciła się w pocisk Grom i Piorun, rakietowego, samobieżnego systemu PZR Loara oraz również samobieżnego systemu artyleryjskiego – PZA Loara.

Loara, która mogła zostać wpleciona w większy system obronny, potrafiła działać również autonomicznie. Miała własne sensory, pozwalające na wykrywanie, śledzenie i niszczenie celów, a także gąsienicowe podwozie. Miało to pozwolić na towarzyszenie przemieszczającym się wojskom zmechanizowanym, jednak z czasem – na fali odprężenia po zimnej wojnie - uznano to za rozwiązanie zbyt kosztowne.

Powstały tylko dwa egzemplarze artyleryjskiej Loary – zbudowano je na przełomie wieków, a do służby trafił jeden. Przekazano go w 2004 roku do dywizjonu przeciwlotniczego 10. Brygady Kawalerii Pancernej, gdzie służył do 2010 r.