Teleskop w jeziorze Bajkał rozpoczął poszukiwanie "cząstek - duchów"

Nowy teleskop neutrinowy został w marcu br. zanurzony w najgłębszym jeziorze świata i rozpoczął poszukiwania najbardziej nieuchwytnych cząstek we wszechświecie.

"Cząstki - duchy", jak często określają naukowcy neutrina, nie mają prawie żadnej masy ani ładunku elektrycznego, co utrudnia ich obserwację. Większość z istniejących obecnie neutrin powstała w czasie Wielkiego Wybuchu, więc lepsze ich poznanie pomoże odpowiedzieć na pytania dotyczące wczesnego wszechświata. 

Międzynarodowa grupa naukowa składająca się z ekspertów z Czech, Niemiec, Polski, Rosji i Słowacji podjęła wyzwanie zbadania tych nieuchwytnych cząstek w jeziorze Bajkał. W tym celu na początku marca na dno jeziora został opuszczony Baikal Gigaton Volume Detector - największy teleskop neutrinowy na półkuli północnej.

Według rosyjskiej agencji informacyjnej TASS detektor kosztował blisko 34 mln dolarów, a prace nad nim trwały od 2015 roku. Obecnie jest on zanurzony na głębokości od 0,7 do 1,3 km, gdzie jest chroniony przed promieniowaniem i zakłóceniami. 

Neutrina są najbardziej rozpowszechnionymi cząsteczkami we wszechświecie, ale jednocześnie są one bardzo trudne do wykrycia. Jest tak, ponieważ w przeciwieństwie do innych cząstek, przechodzą one przez materię (stąd przydomek "duchy"), a nie są przez nią pochłaniane. 

Jednak, kiedy cząstki poruszają się w wodzie z dużą prędkością, emitują energię znaną jako promieniowanie Czerenkowa, które wytwarza światło. Bajkał zdaniem naukowców jest najlepszym miejscem do przeprowadzania badań, ze względu na swoją głębokość i przejrzystość wody. 

Inne detektory neutrin zostały zbudowane pod ziemią, aby zatrzymać cząstki, które nie mogą przedostać się przez materię. Głębokość jeziora i pokrywa lodowa działają jak podobna bariera. Dodatkowo wielkość jeziora pozwala na umieszczenie odpowiednio dużego teleskopu. 

Neutrina mogą pomóc naukowcom rozwiązać niektóre z największych zagadek dotyczących początków kosmosu, czyli Wielkiego Wybuchu sprzed 13,8 mld lat. Jednak nie wszystkie cząstki będą pochodzić z tego okresu - neutrina powstają również w wyniku reakcji jądrowych - w elektrowniach jądrowych, akceleratorach cząstek lub bombach atomowych - oraz w Słońcu i innych gwiazdach. 

Bez względu jednak na to, które neutrina wykryje Baikal Gigaton Volume Detector, dane te będą miały ogromne znaczenie naukowe. Naukowcy chcą również w przyszłości podwoić rozmiar detektora, dodając więcej modułów.