System Pasywnej Lokalizacji. Polska zamawia niewykrywalne radary

Informacja o planowanych na 2024 rok zamówieniach została podana w rozmowie z Polsatem. Szef Agencji Uzbrojenia potwierdził w niej m.in. zamówienie Rosomaków z wieżami ZSSW-30, a także podpisanie umowy na wyjątkowy w skali świata radar – System Pasywnej Lokalizacji (SPL).

SPL ma trafić do zestawów obrony powietrznej Wisła i Narew, stanowiąc uzupełnienie klasycznych, aktywnych radarów P-18PL, również opracowanych w Polsce. Czym charakteryzuje się SPL?

System Pasywnej Lokalizacji (używana jest także nazwa System Pasywnej Lokacji) to opracowany siłami firmy PIT-Radwar i Politechniki Warszawskiej, pasywny radar. Prace nad nim trwały ponad dekadę, a jego kluczową i zarazem wyjątkową cechą jest możliwość obserwacji przestrzeni powietrznej bez emisji sygnałów, które mogłyby zostać wykryte i zlokalizowane przez przeciwnika.

Zobacz także: Rozpoznasz te myśliwce i bombowce?

W skład systemu SPL wchodzą dwa podsystemy: PET i PCL. PET (Passive Emitter Tracking) odpowiada za wykrywanie i zbieranie wszelkich emisji, pochodzących z systemów pokładowych statków powietrznych. Zalicza się do nich nie tylko sygnał z radaru samolotu, ale także emisje pochodzące z układów nawigacyjnych czy np. systemu identyfikacji swój-obcy.

Drugim podsystemem jest PCL (Passive Coherent Location), odpowiedzialny za zbieranie sygnał z tzw. nadajników okazjonalnych – zarówno pracujących niezależnie radarów, jak również np. stacji telefonii komórkowej, nadajników radiowych czy telewizyjnych. Poruszający się w powietrzu obiekt powoduje zakłócenia i odbicia takich emisji, co może być odebrane przez PCL.

Zdaniem twórców, SPL jest także w stanie lokalizować samoloty stealth, zmuszając je do emisji, które można wykryć. Zasadę działania tłumaczy w tym przypadku prof. Zenon Szczepaniak:

"Jedyną szansą, żeby 'wejść' do środka radaru, jest jego antena odbiorcza. (…) jeżeli wyślemy tam odpowiednio spreparowany sygnał sondujący, pobudzimy radar do odpowiedzi (...) Paradoks polega na tym, że wzmacniacz odbiorczy radaru odeśle nam odpowiedź zwrotną, ponieważ jest podłączony do anteny. Dostajemy się zatem do wnętrza 'opancerzonego' radaru przez antenę wejściową i tą samą anteną wychodzimy sygnałem, którego radar "nie chce" emitować, ale jest do tego zmuszony poprzez pobudzenie naszym sygnałem. Jego antena odbiorcza staje się nadawczą dla sygnału, który my wywołaliśmy".

Dzieło polskich inżynierów po ponad dekadzie rozwoju doczekało się etapu demonstratora i prototypu. Po zakończeniu badań kwalifikacyjnych w grudniu 2023 roku MON zdecydował się na przyspieszenie zakupów – według deklaracji Agencji Uzbrojenia umowa zostanie podpisana jeszcze w 2024 roku.