Niezwykła broń. Fairchild A‑10 Thunderbolt II – samolot zbudowany wokół działka lotniczego

Jak powstrzymać zalewające Europę, sowieckie czołgi? Przez znaczną część Zimnej Wojny broń pancerna Układu Warszawskiego spędzała sen z powiek dowódców NATO. Nie dość, że ZSRR i jego sojusznicy mieli miażdżącą przewagę ilościową, to radzieckie czołgi często górowały możliwościami nad swoimi zachodnimi przeciwnikami.

Przez długi czas rozwiązaniem problemu była doktryna, zakładającą masowe użycie broni jądrowej. Z czasem pojawiła się jednak nowa możliwość skutecznego, masowego zwalczania wrogich czołgów – śmigłowce szturmowe i samoloty, wyposażone w nowoczesną broń przeciwpancerną. Jedną z takich maszyn jest Fairchild A-10 Thunderbolt II, używany przez amerykańskie lotnictwo od połowy lat 70. XX wieku.

Nisko i powoli. Tak w dużym skrócie można przedstawić typową misję, do której zaprojektowano ten samolot. Niewielki pułap i prędkość są w jego przypadku atutem - miały pozwolić na precyzyjne rozpoznawanie celów i celowanie. Niestety, jednocześnie wystawiały maszynę na morderczy ostrzał z ziemi.

Aby sprostać temu wyzwaniu, A-10 został zaprojektowany w dość nietypowy sposób. Poza opancerzeniem newralgicznych podzespołów, dodatkową ochronę zapewniają skrzydła i rozmieszczenie napędu.

Silniki zostały umieszczone w tylnej części samolotu, po dwóch stronach kadłuba – tak, aby pojedyncze trafienie nie wyeliminowało całego napędu. Dodatkowo rolę osłony przed ostrzałem z ziemi pełnią stateczniki i skrzydła samolotu – A-10 zachowuje zdolność do lotu nawet gdy połowa skrzydła zostanie odstrzelona.

Wyposażenie awioniczne A-10 było początkowo bardzo spartańskie, ale z czasem rozbudowano je, umożliwiając precyzyjną nawigację i naprowadzanie uzbrojenia kierowanego. Mimo tego najsłynniejszą bronią A-10 pozostaje działko GAU-8/A Avenger.

To potężna broń – 30-mm, siedmiolufowe działko systemu Gatlinga z amunicją waży około 1800 kg. GAU-8 może – teoretycznie – wystrzelić nawet 4200 pocisków na minutę (współcześnie szybkostrzelność działek w A-10 jest ustawiona na 3900 strzałów na minutę).

Siła odrzutu podczas strzelania jest bardzo duża – przekracza połowę ciągu silników A-10. Nieprawdziwe jest jednak przekonanie, że strzelający A-10 może zostać odrzutem Avengera zatrzymany w powietrzu. Standardowe, 1-2 sekundowe serie obniżają prędkość samolotu o zaledwie kilka kilometrów na godzinę, a zapas amunicji pozwala na około 18 sekund ciągłego ognia. 

Dzięki rdzeniom ze zubożonego uranu 30-mm pociski mają bardzo dużą zdolność penetracji pancerza. Podczas prowadzonych w latach 70. testów poligonowych z wykorzystaniem radzieckich czołgów T-62 wykazano, że celny ostrzał skutkuje zazwyczaj ich całkowitym zniszczeniem.

Opancerzenie – także górnych powierzchni – współczesnych czołgów jest jednak obecnie znacznie efektywniejsze niż kilka dekad wcześniej, dlatego działko służy przede wszystkim do niszczenia słabiej chronionych celów.

1. A-10 Thunderbolt II to latający arsenał. Przy masie własnej nieznacznie przekraczającej 11 ton, samolot może przenosić ponad 7 ton uzbrojenia.
2. Najbardziej znanym uzbrojeniem A-10 jest wielolufowe działko GAU 8/A Avenger, które może wystrzeliwać do 4200 pocisków na minutę. Działko ma ponad 6 metrów długości i - razem z amunicją - waży ponad 1800 kg.
3. Pełna nazwa A-10 to Fairchild A-10 Thunderbolt II. Dwójka na końcu wynika z faktu, że nazwę Thunderbolt samolot przejął po znanym z czasów II wojny, bardzo wytrzymałym i potężnie uzbrojonym samolocie myśliwskim Republic P-47 Thunderbolt.