Tak powstają kolory oczu. Nie tylko genetyka ma wpływ

Kolor oczu fascynuje i intryguje. Od popularnych brązowych po rzadkie zielone, każdy odcień ma swoją unikalną historię. Co kryje się za tymi różnicami?

ANKARA, TURKIYE - AUGUST 06: A Turkish Angora is seen in Ankara, Turkiye on August 06, 2025, as International Cat Day, launched by the International Fund for Animal Welfare (IFAW) in 2002 and celebrated annually on August 8, raises awareness about cat protection through various events. Worldwide, efforts continue to protect endangered wild cat species and maintain genetic purity in domestic breeds through controlled breeding programs. Among protected species is Turkiye's iconic Ankara (Turkish Angora) cat, known for its long, shiny fur and distinctive eye colors. The Ankara Cat Protection, Survival and Promotion Center at Ankara University Veterinary Faculty houses these cats in safe conditions, breeds them through careful pairing, and helps them find new homes. (Photo by Betul Abali/Anadolu via Getty Images)Kot z heterochromią
Źródło zdjęć: © GETTY | Anadolu
Aleksandra Dąbrowska

Kolor oczu to jedna z pierwszych cech, które zauważamy u innych. Brązowe, niebieskie, zielone czy piwne – każdy odcień ma swoje unikalne pochodzenie. Brązowy jest najczęstszy, zwłaszcza w Afryce i Azji, podczas gdy niebieski dominuje w Europie Północnej i Wschodniej. Zielony jest najrzadszy, występując u zaledwie 2 proc. populacji.

Tak powstają kolory oczu

Jak wyjaśnia The Conversation, brązowe oczy zawierają wysokie stężenie melaniny, która pochłania światło i nadaje im ciemniejszy wygląd. Niebieskie oczy z kolei zawierają jej bardzo mało. Ich kolor nie pochodzi wcale z pigmentu, ale z rozpraszania światła w tęczówce – efektu fizycznego znanego jako efekt Tyndalla, trochę podobnego do efektu, który sprawia, że ​​niebo wydaje się niebieskie.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Przelot Black Hawków nad Warszawą

The Conversation tłumacz, że w niebieskich oczach krótsze fale światła (takie jak niebieski) są rozpraszane skuteczniej niż fale dłuższe, takie jak czerwony czy żółty. Ze względu na niskie stężenie melaniny pochłaniane jest mniej światła, co pozwala, aby rozproszone niebieskie światło "zdominowało" to, co postrzegamy. Ten niebieski odcień wynika nie z pigmentu, ale ze sposobu, w jaki światło oddziałuje na strukturę oka.

Zielone oczy są efektem równowagi, umiarkowanej ilości melaniny, która rozprasza światło. Piwne oczy są jeszcze bardziej złożone. Nierównomierne rozłożenie melaniny w tęczówce powoduje powstawanie mozaiki kolorów, która może zmieniać się w zależności od natężenia światła otoczenia.

Fałszywe tezy genetyczne i heterochromia

Przez długi czas naukowcy wierzyli w prosty model "brązowy pokonuje niebieski", kontrolowany przez jeden gen. Badania pokazują jednak, że rzeczywistość jest znacznie bardziej złożona. Wiele genów decyduje o kolorze oczu. To wyjaśnia, dlaczego dzieci w tej samej rodzinie mogą mieć diametralnie różne kolory oczu i dlaczego dwoje niebieskookich rodziców może mieć czasami dziecko o zielonych, a nawet jasnobrązowych oczach.

Heterochromia, czyli sytuacja, w której jedno oko ma inny kolor niż drugie lub jedna tęczówka ma dwa różne kolory, jest rzadka, ale uderzająca. Może mieć podłoże genetyczne, być wynikiem urazu lub być związana z konkretnymi schorzeniami. Naukowcy nie podają jednoznacznego wyjaśnienia, co może być jej przyczyną.

Wybrane dla Ciebie
"Tajemnicze cząsteczki" u psów. Mogą pomóc z ludzką długowiecznością
"Tajemnicze cząsteczki" u psów. Mogą pomóc z ludzką długowiecznością
Zbroją się jak nigdy. Kupią też Leopardy i CAESARy
Zbroją się jak nigdy. Kupią też Leopardy i CAESARy
Nowa hipoteza o pierwszych Amerykanach. Trop prowadzi do Hokkaido
Nowa hipoteza o pierwszych Amerykanach. Trop prowadzi do Hokkaido
"Idealna opcja". Ukraiński pilot wskazał najlepszy myśliwiec
"Idealna opcja". Ukraiński pilot wskazał najlepszy myśliwiec
Podejrzewają rytualne zabójstwo. Te kości pamiętają czasy Jezusa
Podejrzewają rytualne zabójstwo. Te kości pamiętają czasy Jezusa
Znaleźli to w puszkach z łososiem. Odkrycie dało im nowe spojrzenie
Znaleźli to w puszkach z łososiem. Odkrycie dało im nowe spojrzenie
Największa technologiczna ściema roku. Sprawa ma jednak drugie dno [Opinia]
Największa technologiczna ściema roku. Sprawa ma jednak drugie dno [Opinia]
Rosyjskie bomby spadają w Rosji. Ponad 100 zdarzeń
Rosyjskie bomby spadają w Rosji. Ponad 100 zdarzeń
Niemcy szykują PzH 2000 A5. Ważna modernizacja wozów
Niemcy szykują PzH 2000 A5. Ważna modernizacja wozów
250 wozów dla armii. Nieuzbrojone, a bardzo ważne
250 wozów dla armii. Nieuzbrojone, a bardzo ważne
Zwiastun Burzy przetestowany. Dlaczego pocisk 9M730 Buriewiestnik jest tak ważny dla Putina?
Zwiastun Burzy przetestowany. Dlaczego pocisk 9M730 Buriewiestnik jest tak ważny dla Putina?
Kolejne Apache w Polsce. MON potwierdza dostawę
Kolejne Apache w Polsce. MON potwierdza dostawę