Tak powstają kolory oczu. Nie tylko genetyka ma wpływ
Kolor oczu fascynuje i intryguje. Od popularnych brązowych po rzadkie zielone, każdy odcień ma swoją unikalną historię. Co kryje się za tymi różnicami?
Kot z heterochromią
Kolor oczu to jedna z pierwszych cech, które zauważamy u innych. Brązowe, niebieskie, zielone czy piwne – każdy odcień ma swoje unikalne pochodzenie. Brązowy jest najczęstszy, zwłaszcza w Afryce i Azji, podczas gdy niebieski dominuje w Europie Północnej i Wschodniej. Zielony jest najrzadszy, występując u zaledwie 2 proc. populacji.
Tak powstają kolory oczu
Jak wyjaśnia The Conversation, brązowe oczy zawierają wysokie stężenie melaniny, która pochłania światło i nadaje im ciemniejszy wygląd. Niebieskie oczy z kolei zawierają jej bardzo mało. Ich kolor nie pochodzi wcale z pigmentu, ale z rozpraszania światła w tęczówce – efektu fizycznego znanego jako efekt Tyndalla, trochę podobnego do efektu, który sprawia, że niebo wydaje się niebieskie.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Przelot Black Hawków nad Warszawą
The Conversation tłumacz, że w niebieskich oczach krótsze fale światła (takie jak niebieski) są rozpraszane skuteczniej niż fale dłuższe, takie jak czerwony czy żółty. Ze względu na niskie stężenie melaniny pochłaniane jest mniej światła, co pozwala, aby rozproszone niebieskie światło "zdominowało" to, co postrzegamy. Ten niebieski odcień wynika nie z pigmentu, ale ze sposobu, w jaki światło oddziałuje na strukturę oka.
Zielone oczy są efektem równowagi, umiarkowanej ilości melaniny, która rozprasza światło. Piwne oczy są jeszcze bardziej złożone. Nierównomierne rozłożenie melaniny w tęczówce powoduje powstawanie mozaiki kolorów, która może zmieniać się w zależności od natężenia światła otoczenia.
Fałszywe tezy genetyczne i heterochromia
Przez długi czas naukowcy wierzyli w prosty model "brązowy pokonuje niebieski", kontrolowany przez jeden gen. Badania pokazują jednak, że rzeczywistość jest znacznie bardziej złożona. Wiele genów decyduje o kolorze oczu. To wyjaśnia, dlaczego dzieci w tej samej rodzinie mogą mieć diametralnie różne kolory oczu i dlaczego dwoje niebieskookich rodziców może mieć czasami dziecko o zielonych, a nawet jasnobrązowych oczach.
Heterochromia, czyli sytuacja, w której jedno oko ma inny kolor niż drugie lub jedna tęczówka ma dwa różne kolory, jest rzadka, ale uderzająca. Może mieć podłoże genetyczne, być wynikiem urazu lub być związana z konkretnymi schorzeniami. Naukowcy nie podają jednoznacznego wyjaśnienia, co może być jej przyczyną.
