Skały w Sudetach nie pochodzą z Europy. Są dużo starsze

Skały w Sudetach nie pochodzą z Europy. Są dużo starsze

Gnejsy Masywu Strzelina
Gnejsy Masywu Strzelina
Źródło zdjęć: © Oddział Dolnośląskiego Państwowego Instytutu Geologicznego | Paweł Derkowski
13.05.2023 20:04, aktualizacja: 13.05.2023 20:17

W Masywie Strzelina znajdują się najstarsze znane skały w Polsce. Powstały wcześniej niż kontynent europejski i są tektonicznymi imigrantami.

Według najnowszych ustaleń geologów gnejsy położonego we wschodniej części Przedgórza Sudeckiego są najstarsze w Polsce. Występujące w Masywie Strzelina skały datować należy na około 600 mln lat temu, a niektóre egzemplarze zawierają minerały, które liczą sobie nawet 602 mln lat.

Datowanie gnejsów Masywu Strzelina

Gnejsy to rodzaj skał metamorficznych, które powstają z przekształcenia innych skał. W przypadku egzemplarzy o metryce sięgającej setek milionów lat nie ogranicza się do wskazania ich rodzica jako skały magmowej lub osadowej. Geolodzy posługują się w tej kwestii tzw. wiekiem odziedziczonym.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Nie inaczej stało się w przypadku gnejsów Masywu Strzelina. Główne znaczenie dla określenia ich wieku miał jeden z minerałów. Licznie występujące w gnejsach cyrkony potrafią bowiem być nieśmiertelne. Zdarza się im przetrwać, nawet jeśli skała, w której się wytworzyły, ulegnie całkowitej erozji.

Potem trafiają do kolejnej skały, ale niosą z sobą informację o momencie powstania tej poprzedniej. Taka metoda laikom może wydawać się kontrowersyjna, ale geologom pozwoliła odkryć w Masywie Strzelina miejsce niezwykłe.

Przeszłość tektoniczna Europy w Masywie Strzelina

Dzięki cyrkonom gnejsy Masywu Strzelina okazują się być tektonicznymi imigrantami. Powstawać zaczęły bowiem na obszarze Gondwany, ogromnego superkontynentu, którego ląd jest współczesną Ameryką Południową, Afryką, Azją i Antarktydą.

600 mln Europy właściwie nie było, a jej zalążek stanowiła położona na południowej półkuli Baltika. Skały, które w przyszłości przekształciły się w gnejsy współczesnego Masywu Strzelina nie zaczęły jeszcze w jej kierunku migrować. Proces ten rozpoczął się ponad 100 mln lat później i zakończył po kolejnych 150 mln lat.

W ten sposób w Masywie Strzelina dostrzec można tektoniczną przeszłość naszego kontynentu.

"Odkrycie tej specyficznej sytuacji w masywie Strzelina było możliwe właśnie dzięki szczegółowym badaniom gnejsów".

Mateusz SzadkowskiOddziału Dolnośląskiego Państwowego Instytutu Geologicznego

Istotna geologicznie jest bowiem nie tylko metryka tamtejszy skał, ale wynikająca z nich różnorodność. Fakt, że niektóre z gnejsów Masywu Strzelina liczą sobie 600 milionów lat, a inne skały "zaledwie" 400 milionów oznacza, że opowiada on tektoniczną przeszłość naszego kontynentu.

Katarzyna Rutkowska, dziennikarka Wirtualnej Polski

Oceń jakość naszego artykułuTwoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.
Wybrane dla Ciebie
Komentarze (0)