Czy Europa się gotuje? Jak przetrwamy następne dekady?

Mamy bardzo dokładne dane dla Polski. W latach 50. do lat 90. XX wieku nie było regułą to, że temperatury w okresie letnim przekraczają 30 st. Celsjusza. Teraz musimy się przyzwyczajać do przynajmniej kilku takich dni w ciągu roku, co jest anomalią. Jeśli nie zmniejszymy emisji gazów cieplarnianych, to w 2100 roku możemy zmierzyć się ze wzrostem globalnej średniej temperatury nawet o 3,7 st. Celsjusza w porównaniu z tą sprzed rewolucji przemysłowej. Taki apokaliptyczny scenariusz sprawi, że z równikowych obszarów Afryki znikną wszystkie stworzenia stałocieplne, w tym ludzie. Australia do reszty zmieni się w pustynię, a najbliższy sojusznik Europy, czyli USA, znajdzie się w kłopotach, kiedy wyjałowieją stany przynoszące tam dotąd największe żniwa.

Ocieplenie się klimatu wpływa na pogłębianie się ekstremalnych zjawisk pogodowych. To ono jest powodem choćby nagłych ataków zimy w południowych rejonach Europy. Klimat tworzy się na oceanach, gdzie rozwijają się formy pogodowe, które się na niego składają. Zdestabilizowany przez nas klimat potęguje anomalie pogodowe, które objawiają się burzami lodowymi, nagłymi opadami śniegu i niskimi temperaturami w obszarach, gdzie wcześniej ich nie obserwowano.

Obecnie znajdujemy się w epoce geologicznej zwanej holocenem, gdzie według przewidywań globalne temperatury powinny spadać, jednak wskutek działań człowieka temperatury rosną, a klimat staje się nieprzewidywalny. Coraz mniej dokładne stają się długookresowe prognozy pogody, a z biegiem czasu ich przewidywalność będzie jeszcze maleć.

Susza trwająca w krajach na południe od Europy od 2007 roku jest jedną z przyczyn tzw. arabskiej wiosny i następującego po niej masowego eksodusu ludności z terenów Afryki Północnej do Europy. Zjawisko to będzie trwało i nasilało się z czasem, jak kolejne obszary w głębi Afryki staną się niezdatne do zamieszkania. Czynnikiem napędzającym tę nowożytną wędrówkę ludów, która ze względu na wielkość światowej populacji nie ma sobie równych w całej historii świata, jest głód i załamanie się globalnych systemów żywnościowych.

Za naszego życia, pomimo wszelkich podejmowanych przez nas starań, będziemy obserwowali stopniowe pogarszanie się sytuacji klimatycznej na świecie. Problemu nie da się rozwiązać z dekady na dekadę i nawet gdybyśmy jutro wszyscy wymarli, to temperatura na Ziemi nadal będzie rosła, na wskutek nagromadzenia się w atmosferze gigantycznych ilości dwutlenku węgla. Ze wszystkich gazów cieplarnianych CO2 jest tym, który utrzymuje się najdłużej i sprawia nam przez to najwięcej kłopotu, bo aby się go efektywnie pozbyć musielibyśmy go wychwycić. Naturalne metody jego redukcji nie wystarczają, gdyż zredukowaliśmy drastycznie globalne lasy i odtworzenie ich zajmie pokolenia. Największy pochłaniacz CO2, czyli ocean jest już nadmiernie obciążony, co sprawia, że jego wody zostają zakwaszone. Z kolei nasze ludzkie wysiłki w wychwytywaniu dwutlenku węgla są tak znikome, że ledwie warto o nich wspomnieć.

Aktualnie państwa europejskie podejmują wysiłek ograniczenia swoich emisji poprzez stopniowe wycofywanie się z wykorzystania paliw kopalnych i zakazach sprzedaży nowych aut spalinowych. Starania te są już nie tylko kwestią opłacalności, ale wręcz walki o przeżycie. Nawet jeśli obecnie istnieją więksi emitenci CO2, tacy jak Chiny, Rosja czy Indie, to musimy pamiętać, że kraje Unii Europejskiej (włącznie z Wielką Brytanią) odpowiedzialne są historycznie za 22 proc. wyemitowanego gazu cieplarnianego, gdzie Chiny to 12,7 proc., Rosja - 6 proc. a Indie - 3 proc. Europa ma wręcz powinność ograniczenia emisji CO2 w obecnej sytuacji, szczególnie biorąc pod uwagę jej dostęp do technologii niskoemisyjnych i funduszy na transformację.

Wpływ na tę transformację ma też trwająca wojna w Ukrainie, która dobitnie ukazała Europejczykom sens posiadania zdecentralizowanej i rozproszonej infrastruktury energetycznej. W warunkach, jakie obserwujemy na objętym wojną terenie, posiadanie pompy ciepła lub instalacji fotowoltaicznej wiąże się ze zwiększonym bezpieczeństwem, bo przeciwnik nie będzie w stanie pozbawić dostępu do energii i ogrzewania każdego domu po kolei. Jest to też możliwość do sprawdzenia, jak w krótkim czasie zmienić źródło dostaw surowca energetycznego.