Przełom w programie Ajaksa? Wstępna gotowość w 2025

Ministerstwo obrony Wielkiej Brytanii w oświadczeniu skierowanym do parlamentu 20 marca potwierdziło, że sprawiający ogromne problemy i notujący kilkuletnie opóźnienia program bojowego wozu piechoty Ajax ma problemy za sobą i wreszcie ruszy naprzód. Podjęto decyzję o ustaleniu nowych terminów osiągnięcia wstępnej i pełnej zdolności operacyjnej pojazdu. Jeszcze w grudniu resort obrony stał na stanowisku, że nie da rady określić realistycznego harmonogramu wprowadzenia Ajaksa do służby liniowej.

Londyn zakłada, że Ajax wejdzie do służby między lipcem a grudniem 2025 roku — osiem lat później, niż pierwotnie planowano. Są to terminy deklarowane, gdyż – jeśli ufać doświadczeniu – w tym programie niczego nie można być pewnym. Wcześniej już kilka razy znalazł się nad przepaścią.

Na razie decyzja kończy miesiące niepewności, podczas których zarówno brytyjscy urzędnicy, jak i przedstawiciele General Dynamics Land Systems twardo odmawiali podawania jakichkolwiek terminów. Obie strony dawały sobie czas na zbadanie wszelkich nieprawidłowości w pojazdach, naprawę usterek oraz ostateczne zażegnanie problemów z nadmiernym hałasem i wibracjami, które tak mocno dawały się we znaki załogom, że część żołnierzy skarżyła się na czasową utratę słuchu i fizyczne uszkodzenia ciała. Co więcej, Ajax nie mógł jechać szybciej niż 30 kilometrów na godzinę.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Za tym wszystkim stał system wieżowy z armatą automatyczną CT40 kalibru 40 milimetrów i sprzężonym z nią karabinem maszynowym. Posadowienie tej wieży na kadłubie, instalacja wielu sensorów i dodanie pancerza spowodowało zbyt duży przyrost masy dla podwozia zaprojektowanego z myślą o masie 20–30 ton. Pojawiły się wibracje i wszystko zaczęło się sypać, a program znalazł się w ślepym zaułku i przekraczał kolejne terminy.

Początkowo osiągnięcie wstępnej gotowości operacyjnej ustalono na 2017 rok, ale szybko okazało się, że to tylko pobożne życzenia. Termin zmieniono na 2021 rok. I ta data była nie do osiągnięcia, a przewidywania były jeszcze gorsze. W pewnym momencie zastanawiano się nawet nad anulowaniem programu, ale od tej decydentów powstrzymał strach przed konsekwencjami takiego ruchu. Niemal równolegle zdecydowano o zarzuceniu modernizacji bojowych wozów piechoty Warrior.

Brigade combat teams oparto na niemieckich Boxerach, ale Ajaksy miały odgrywać istotną rolę, dlatego walczono o nie zacięcie, nie zważając na pomyje, które lały się wiadrami na brytyjskich urzędników i na GDLS-UK. Wysiłek ten doprowadził do wyznaczenia nowej daty wstępnej gotowości operacyjnej, o osiem lat opóźnionej w stosunku do pierwotnego harmonogramu.

Podjęto również decyzję o pełnej zdolności operacyjnej. Chalk ogłosił 20 marca, że jej uzyskanie zaplanowano na wrzesień 2029 roku. Powiedział również, że od rozpoczęcia wznowionych testów nie wykryto żadnych fundamentalnych problemów projektowych, co ma sygnalizować, że wysiłki brytyjskich wojska lądowych zmierzające do pozyskania zwiadowczych pojazdów opancerzonych wracają na właściwe tory.

– Pełna zdolność operacyjna zostanie osiągnięta, gdy wojska lądowe przeszkolą odpowiednią liczbę załóg potrzebnych do obsadzenia Ajaksów, które mają zapewnić zdolności kawalerii pancernej Brygady Uderzeniowej Głębokiego Rozpoznania i jej dwóm brygadowym zespołom bojowym – zauważył Chalk. – Zdolność do realizacji tego nowego harmonogramu została dokładnie zbadana. Niedawny przegląd przeprowadzony przez Urząd do spraw Infrastruktury i Projektów wykazał, że udana realizacja programu jest wykonalna, co zmieniło ocenę programu Ajax.

Zobacz także: Jesteś w stanie rozpoznać tę broń, biorącą udział w walkach w Ukrainie?

W grudniu Chalk informował, że poziomy wibracji i hałasu generowane w trakcie jazdy spadły do bezpiecznego poziomu, co pozwoliło na przejście do kolejnej fazy dotyczącej testów niezawodności. Testy rozpoczęte ponownie w styczniu mają potwierdzić długo wyczekiwane dobre informacje. Warianty pojazdu Ajax, Apollo, Atlas i Ares przejechały ponad 2260 kilometrów przez tereny o różnym ukształtowaniu i w różnych warunkach pogodowych.

W trakcie prób poligonowych sprawdzono nie tylko mobilność pojazdu, przeprowadzono również testy ogniowe i systemów komunikacyjnych. Starano się sprawdzić jak największą liczbę podsystemów i komponentów. Brak większych usterek wywołał umiarkowany optymizm. Rząd definiuje wstępną gotowość operacyjną jako zdolność do obsługi i utrzymania pięćdziesięciu pojazdów w terenie przez sześć miesięcy.

Na koniec należy wspomnieć, że ministerstwo zdecydowało o wznowieniu płatności w tym miesiącu, zaczynając od 480 milionów funtów. Stanowi to mniej więcej połowę kwoty wstrzymanej od grudnia 2020 roku. Ponowne uruchomienie strumienia funduszy na rzecz General Dynamics ma być kolejnym symptomem tego, że program uzyskał solidne podstawy i odbudowywane jest wzajemne zaufanie.

Dane brytyjskiego National Audit Office, krajowego organu nadzoru finansowego, pokazują, że ministerstwo obrony i GDLS zgodziły się na kontrakt o ustalonej cenie 5,5 miliarda funtów. W niej zawierało się projektowanie, dostawa i utrzymanie 589 pojazdów. W październiku UK Defence Journal informował, że brytyjskie wojska lądowe otrzymały dwadzieścia sześć Ajaksów.

Ministerstwo niemal natychmiast zaznaczyło, że nie zaakceptuje pojazdu, dopóki nie będzie można go bezpiecznie używać zgodnie z przeznaczeniem. Do tej pory 143 pojazdy zostały zasadniczo ukończone, a 416 kadłubów jest gotowych i czeka na dalsze prace montażowe. Gotowych jest również około 120 wież dla wariantu bojowego wozu piechoty.

Powyższe oznacza w krótkim okresie kupienie sobie czasu przez obie strony, w długim zaś – być może powodzenie programu, do którego anulowania wielokrotnie wzywano. Ajax stał się przykładem szerszych problemów ministerstwa z zamówieniami. Był (a w zasadzie nadal jest) wisienką na torcie degrengolady brytyjskich wojsk lądowych, które starają się ten obraz pozostawić na dobre za sobą.

Źródło fot.: materiały prasowe General Dynamics Land Systems–UK