Radziecka Car bomba. To była najpotężniejsza eksplozja w historii
Eksplozja o tak ogromnej sile, że fala uderzeniowa okrążyła Ziemię trzykrotnie, a grzyb atomowy osiągnął wysokość 64 km, miała miejsce 64 lata temu. W dniu 30 października 1961 r. przeprowadzono test największej w historii bomby wodorowej.
Wybór daty dla detonacji Car bomby (oznaczonej jako RDS202) nie był przypadkowy. Nikita Chruszczow, pierwszy sekretarz, chciał na ostatnim spotkaniu partii w końcu października 1961 r. pochwalić się przeprowadzeniem potężnej eksplozji. Przy tej okazji chciał również zademonstrować siłę wobec Zachodu.
Raporty wywiadu USA sugerują, że Car bomba spełniła swą propagandową rolę. Pół roku po detonacji amerykańscy analitycy prognozowali, że w ciągu 5–10 lat Związek Radziecki może osiągnąć "górne granice wydajności w projektach termojądrowych".
Szacunki amerykańskie wskazują, że w 1961 r. ZSRR przeprowadził co najmniej 19 testów broni termojądrowej, z których 14 miało ładunek powyżej jednej megatony - około 66 razy silniejszy niż bomba zrzucona na Hiroszimę.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Arktyczny poligon
Projekt Car bomby był kierowany przez fizyka Julija Charitona, który w ZSRR pełnił funkcję głównego konstruktora tego typu broni. W zaledwie cztery miesiące jego zespół skonstruował bombę gotową do testu, ważącą 27 t. Według danych radzieckich jej moc wynosiła 50 megaton, choć Amerykanie oceniali ją na 58 megaton. Niezależnie od różnic w szacunkach, udana próba działała na wyobraźnię.
Bomba została zrzucana z wysokości 10,5 km nad arktycznym archipelagiem Nowa Ziemia. Ładunek opadał na spadochronie ważącym około 800 kg, aż eksplodował na wysokości 4 km.
Potężny grzyb atomowy pojawił się błyskawicznie na horyzoncie, osiągając wysokość około 64 km i średnicę 40 km. Skały blisko epicentrum wyparowały, a błysk widoczny był z odległości 900 km. Eksplozja wywołała wstrząsy sejsmiczne zarejestrowane między innymi w Wielkiej Brytanii, a fala uderzeniowa trzykrotnie okrążyła glob.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Nagranie z eksplozji Car bomby
Nagroda dla współtwórcy bomby
Z powodu rozmiarów Car bomba nie była praktyczna z militarnego punktu widzenia. Analitycy uważali jednak, że ładunek o tej mocy mógł w kilka chwil zniszczyć miasto wielkości Paryża.
Analiza raportów CIA wskazuje, że Amerykanie byli świadomi, iż zrzucenie tak dużej bomby na USA jest niemożliwe. Utrzymywano jednak, że test Car bomby był dowodem możliwości i z czasem ZSRR mógł rozwijać mniejsze głowice o potężnej mocy.
Interesujące jest, że Andriej Sacharow - jeden z twórców bomby, później stał się rzecznikiem ograniczenia potencjału nuklearnego. W następnych latach działał na rzecz praw człowieka i krytykował radziecki ustrój. W 1975 r. otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla, którą przeznaczył na cele charytatywne.
