Szymon Hołownia: Podatek na mięso? Może za kilkanaście lat [WYWIAD]

Szymon Hołownia, kandydat na urząd prezydenta RP: Przepychanie wszystkich decyzji, które trzeba podjąć, na horyzont powyborczy, myślenie w kategorii kadencji i bagatelizowanie problemów.

W tym momencie jak na dłoni widać konsekwencje poprzednich rządów wszystkich opcji politycznych. Widać tragiczną sytuację wodną, pogłębiającą się z każdym rokiem. Widać coraz dłuższe i częstsze susze. Widać, jak zaczyna pokutować nierozwiązanie problemu transformacji energetycznej i jak nieefektywne są programy jakości powietrza w Polsce.

Tak, myślenie długoterminowe i odważne, to znaczy powiedzenie rzeczy, o których do tej pory nie mówiono.

Oprócz tego w funkcji prezydenta ważne jest dla mnie dawanie przykładu. Prezydent, mając "głośny mikrofon", ma możliwość promowania pewnych postaw i tak właśnie robiłbym ze sprawami małej retencji czy fotowoltaiką. Wspierałbym także takie formy, jak spółdzielnie prosumenckie i klastry energetyczne.

(śmiech)

Jeśli się popatrzy tak uczciwie na prawa fizyki i na to, co się dzieje z klimatem, to powinniśmy już za 10 lat osiągnąć neutralność klimatyczną. Tylko że my jej nie osiągniemy. Wie pan, dlaczego? Z powodu miejsca, w którym jesteśmy. Z powodu tego, że jesteśmy tak zapóźnieni.

Oczywiście, że wolałbym, żeby te 20 proc. w tym miksie to nie był gaz ziemny, tylko biogaz. Być może uda się to osiągnąć. A może uda się neutralność klimatyczną osiągnąć nawet wcześniej. Bardzo bym się cieszył.

Za to w 2040 powinniśmy przestać wydobywać węgiel. W 2030 powinniśmy mieć już 40 proc. sieci przesyłowych przystosowanych do odnawialnych źródeł energii. To jest za 10 lat, to trzeba zacząć robić już teraz.

O maksymalnie dużo. Wie pan, możemy się teraz poprzerzucać datami i procentami, ale znaczenie ma po prostu to, że musimy zacząć iść tą drogą.

Niestety nie, ale mamy w Polsce bardzo wiele zespołów eksperckich, które przedstawiają różne daty i różne wizje. Bardzo chętnie zaproszę je do Pałacu Prezydenckiego po to, żeby wypracować jak najbardziej realny i ambitny plan.

Dokładnie odwrotnie. Jak najbliższe.

Tak. Prezydent jest od tego, żeby w przeciwieństwie do tego, co robi Andrzej Duda, prowadzić aktywną dyplomację klimatyczną na forach europejskich i oenzetowskich.

Transport, rolnictwo, przemysł i…

Na pewno rozwiązaniem nie jest wyjście z dnia na dzień do ludzi i powiedzenie: "słuchajcie, teraz musicie wszyscy sprzedać wasze auta z silnikami spalinowymi i kupić z elektrycznymi".

Na początku podkreślę, że oczywiście bez transformacji energetycznej transport nie zacznie być bezemisyjny, bo prąd do tych samochodów nadal będzie z węgla. Ale równocześnie z przemianą energetyki, trzeba prowadzić taką politykę preferencji, np. poprzez cła, żeby Polakom po prostu najbardziej opłacało się kupować i użytkować samochody elektryczne.

Jeszcze jedna, bardzo ważna dla mnie sprawa, to inwestycja w badania i rozwój.

Nie no, błagam. Ja oczywiście mogę obiecać milion samochodów elektrycznych i skończyć jak Morawiecki, ale to nie o to chodzi. Ludzie produkują samochody elektryczne i nie musimy mieć ich polskich, żeby one były dobre.

Ja miałem na myśli to, że możemy u nas w kraju rozwijać technologie wykorzystywane do budowy takich aut. To jest też moim zdaniem rola prezydenta, żeby rozmawiać z ministrem nauki o tym, jak moglibyśmy rozwijać to, czym będzie interesował się świat i z czego będą pieniądze.

Jeśli nie udałoby nam się osiągnąć bez tego celu neutralności klimatycznej do 2050 r., to uważam budowę elektrowni jądrowej za mniejsze zło. Problem z energetyką jądrową jest taki, że to jest droga, stara, wodochłonna i długo wchodząca na obroty technologia, a więc nie jest to rozwiązanie przyszłościowe.

Tak jak mówiłem – jeśli nie dałoby się inaczej, to jest to mniejsze zło, ale trzeba zrobić wszystko, żeby się dało inaczej.

Przede wszystkim trzeba zwołać Radę Gabinetową i powiedzieć zarówno ludziom, jak i także rządowi, że to jest naprawdę problem, bo program "oczko wodne" pokazuje, że władze chyba nie za bardzo zdają sobie z tego sprawę.

To jest bardzo wielowątkowy temat. To jest kwestia znalezienia wpływu na samorządy, żeby zatrzymać betonowanie wszystkiego, co się da. To jest kwestia rozmowy z ministrem rolnictwa o tym, co się da zrobić, żeby rolnictwo przemysłowe nie było jedynym pomysłem na rozwój polskiego rolnictwa, które jest teraz potwornie wodochłonne i żeby rolnikom opłacało się stosować uprawy, które oszczędzają wodę.

To jest także zatrzymanie chorych pomysłów melioracji rzek w celu realizacji postulatów rodem z lat 70. ubiegłego wieku, że będziemy teraz barkami spławiać sól, drewno i węgiel do bałtyckich portów, a zamiast tego zajęcie się renaturyzacją i zatrzymywanie wody gdzie się da.

To są rzeczy na poziomie ustawowym. Oprócz tego jest jeszcze warstwa dawania przykładu i zmiany mentalności. Prezydent też ma mnóstwo do roboty w tym, żeby pokazać, że zużywanie wody pitnej do podlewania czy mycia samochodu, to nie jest najrozsądniejsze rozwiązanie i lepiej zachować ją w gospodarstwie domowym. Ludzie po prostu muszą zacząć myśleć o wodzie, jak o złocie albo ropie.

Jeśli to podejście się u nas nie zmieni, to za chwile braki wody takie jak w Skierniewicach z ubiegłego roku, będziemy mieć w Polsce wszędzie.

Powiem Panu, że kiedy zaczynałem na początku myśleć o kandydowaniu na urząd prezydenta – a te kwestie związane ze środowiskiem są rzeczą, którą się bardzo interesuję i o której piszę – to zacząłem się zastanawiać, czemu prezydent nie mógłby poprowadzić lekcji ze świadomości ekologicznej w szkole? Załóżmy raz w miesiącu. Ja bym to chętnie robił, spotykał się z młodzieżą i mówił o wszystkich aspektach związanych z ochroną środowiska.

Myślę, że na tym etapie to nie jest do przeprowadzenia, natomiast uważam, że trzeba zrobić wszystko, żeby zrealizować artykuł, który jest w polskiej konstytucji od lat 90. – "podstawą ustroju rolnego Rzeczpospolitej jest gospodarstwo rodzinne".

Musimy zrobić wszystko, żeby przekonać rolników do produkowania żywności w taki sposób, żeby koszty środowiskowe były jak najmniejsze, a polska polityka rolna była racjonalna, a nie rabunkowa.

Kolejna rzecz to coś, o czym mówiliśmy przed chwilą – edukacja. Jestem wielkim zwolennikiem tego, żeby na opakowaniach produktów znajdowała się pełna informacja o ich koszcie wodnym i węglowym, żeby to powoli wchodziło do świadomości. Dopiero za kilka bądź kilkanaście lat możemy pomyśleć o podatku.

Mówiąc szczerze, nie mam wrażenia, że inicjatywy ustawodawcze to najważniejsza kwestia. Jest w polskim myśleniu o prezydencie coś takiego, jakby miał on być dodatkiem do Sejmu, fabryką ustaw, kimś, kto je podpisuje albo odrzuca.

Prezydent ma inną rolę. Co z tego, że ja złożę jakieś ustawy, które potem Sejm odrzuci? Zadaniem prezydenta jest najpierw zbudowanie porozumienia, a potem złożenie ustawy. No więc ja zacząłbym od budzenia świadomości. Na przykład od Rady Gabinetowej w sprawie suszy, o której wspomniałem. Dopiero później będzie to przepisywane na kolejne projekty ustaw.

Kilka ważnych rzeczy. Po pierwsze trzeba wzmocnić możliwości Państwowej Inspekcji Weterynaryjnej, bo ona jak kilka innych instytucji państwowych, takich jak Sanepid czy Państwowa Inspekcja Budowlana, jest traktowana przez rząd po macoszemu i nie ma możliwości pełnienia swojej funkcji. Po drugie chcę powołać Rzecznika ds. Zwierząt w swojej kancelarii.

Z takimi, że będzie mógł uczestniczyć we wszystkich działaniach kancelarii prezydenta, a więc będzie mógł występować do wszystkich organów administracji państwowej z pytaniami o wyjaśnienia, będzie mógł interweniować w imieniu prezydenta w Sejmie, Senacie, wszędzie tam, gdzie będą podejmowane działania, które wpływają na tę kwestię.

Sam zachęcę osobę pełniącą tę funkcję, żeby przyjrzeć się takim rzeczom, jak np. traktowanie zwierząt gospodarskich, polowanie na ptaki, hodowla zwierząt futerkowych – którą trzeba moim zdaniem zakazać – czy regulacje zadań wyznaczanych Polskiemu Związkowi Łowieckiemu przez Ministra Rolnictwa. Bo Lex Adrianowski to jest ustawa tak absurdalna jak Lex Szyszko.

Oczywiście zdaję sobie sprawę z zagrożenia. Widziałem też badania mówiące o tym, że za 30 lat połowa ludzi na świecie przez co najmniej 20 dni w roku będzie doświadczała warunków, które uniemożliwiają biologiczne przeżycie.

Uważam, że mamy za zadanie najpierw wytłumaczyć obywatelom tutaj, że uchodźcy klimatyczni to są ludzie tacy jak my, którzy bez swojej winy znaleźli się w sytuacji, w której muszą płacić rachunek za to, co zrobił ktoś inny. Dobrze wiemy, że zmiana klimatyczna pokazuje niesprawiedliwość, która dzisiaj na świecie jest ewidentna – ci, którzy najmniej się do zmian klimatu przysłużyli, najbardziej dostaną przez nie w kość.

Druga rzecz, to pomóc im zrobić wszystko, żeby w miejscu ich zamieszkania skutki globalnego ocieplenia były w przyszłości jak najmniej dotkliwe.

Ja razem ze swoją fundacją budowaliśmy systemy nawadniające np. w Burkina Faso, które rolnikom tracącym zdrowie i dobytek pozwoliły znowu prowadzić gospodarstwa rolne i zarabiać na życie. Z moich doświadczeń wynika, że naprawdę ostatnią rzeczą, o jakiej myślą ci ludzie jest wyjechanie ze swoich domów i kultur, dlatego musimy zrobić wszystko, żeby pomóc im zachować tam warunki do życia.

Musimy mieć świadomość, że osoby, które otrzymują status uchodźcy, to są osoby, którym powinniśmy pomóc z powodów humanitarnych. I my w ramach UE musimy wreszcie przestać traktować tych, którzy mogą do nas przypłynąć czy przyjść, jako gorący kartofel, którym się trzeba przerzucać. Trzeba już dzisiaj usiąść i wiedząc, że to się wydarzy za 20-25 lat, zaprojektować odpowiednie mechanizmy.

Po pierwsze trzeba zrobić wszystko, żeby mogli żyć w miejscu swojego zamieszkania…

Jeżeli ja mam chcieć być politykiem, to mam być po to, żeby czarne scenariusze się nie spełniały.

Czy będziemy pomagać ludziom? Tak, będziemy pomagać ludziom.

Osiedlanie powinno odbywać się na pewnych warunkach, które musimy przygotować. Jeśli będą warunki, to będziemy ich wpuszczać do Unii Europejskiej, ja na pewno będę za tym, żeby każdego człowieka uratować.

Tak, to jest przypadek humanitarny, a z powodów humanitarnych dajemy takim ludziom ochronę międzynarodową i decydujemy, jakiej liczbie osób możemy pomocy udzielić.

Polska to jest kraj, który zawsze był solidarny i wierzę, że taki egzamin także by zdał.