Śmigłowiec Boeing CH‑47 Chinook. Bohater amerykańskich ewakuacji
Zalogowani mogą więcej
Możesz zapisać ten artykuł na później. Znajdziesz go potem na swoim koncie użytkownika
Jak ewakuować zagrożoną ambasadę? Gdy każda minuta jest na wagę złota, z pomocą uciekającym Amerykanom przychodzą nietypowe śmigłowce. "Latający banan" ratował już amerykańskich dyplomatów w 1975 r. w Sajgonie. W 2021 roku podobne śmigłowce ewakuowały ambasadę w Kabulu.
W połowie sierpnia 2021 roku świat obiegły intrygujące zdjęcia. Dzieli je ponad 40 lat. Łączą okoliczności, w jakich zostały wykonane i uwieczniony na nich sprzęt. Zarówno podczas ucieczki z zajmowanego przez północnowietnamską armię Sajgonu, jak i w czasie ewakuacji z Kabulu, nad amerykańskimi ambasadami pojawiły się nietypowe maszyny, nazywane z powodu swojego wyglądu "latającymi bananami".
Choć wyglądają bardzo podobnie, nie są to śmigłowce tego samego typu. Ewakuację Sajgonu obsługiwały – między innymi – śmigłowce Boeing CH-46 Sea Knight. W Afganistanie ewakuację z Kabulu wspierają zarówno zmodernizowane, ale ciągle eksploatowane CH-46, jak i będące ich wersją rozwojową, większe i cięższe śmigłowce Boeing CH-47 Chinook.
Oba typy śmigłowców łączy charakterystyczny, a zarazem dość nietypowy wygląd "latającego banana", z dwoma dużymi wirnikami nośnymi i bez belki ogonowej. Dlaczego Amerykanie stosują śmigłowce o takim rozwiązaniu konstrukcyjnym?
CH-47 Chinook – zalety "latającego banana"
Dwa duże, przeciwbieżne wirniki, umieszczona na przeciwnych końcach kadłuba zapewniają wiele zalet. Dzięki takiemu rozwiązaniu śmigłowiec jest jedną, wielką, latającą przestrzenią ładunkową, a długości maszyny nie zwiększa niepotrzebna w tym przypadku belka ogonowa.
Istotną cechą jest także bardzo dobra stateczność podłużna, dzięki czemu śmigłowiec ma znaczną tolerancję na przesunięcie środka ciężkości, co w praktyce – np. podczas szybkiego załadunku – zapewnia znacznie większą swobodę działania. Umiejscowienie wirników pozwala także na zastosowanie dużej, łatwo dostępnej rampy, pozwalającej na łatwy i szybki za- i wyładunek, co dodatkowo ułatwiają zamontowane w podłodze ładowni rolki.
To właśnie obszerna tylna rampa i wysoko umieszczony, tylny wirnik umożliwiają "latającym bananom" wykonywanie niezwykle efektownych, częściowych lądowań, gdy tylna część śmigłowca spoczywa np. na ziemi, zboczu góry czy dachu budynku pozwalając na załadunek, a przednia pozostaje zawieszona w powietrzu. "Latający banan" może podjąć z ziemi ładunek tam, gdzie inne śmigłowce nie byłyby w stanie wylądować.
CH-47 Chinook - wady
Układ konstrukcyjny CH-47 ma także wady. Należą do nich większe opory podczas lotu, rzutujące na prędkość i zasięg śmigłowca. Konieczne jest także precyzyjne synchronizowanie pracy obu wirników, co w przypadku uszkodzeń zespołu napędowego może być bardzo trudne. W razie awarii utrudnione staje się także awaryjne lądowanie z wykorzystaniem tzw. autorotacji.
Latający banan i 100 lat służby
Mimo tego atuty przeważają nad wadami, czego najlepszym dowodem jest fakt, że CH-47 Chinook, czyli maszyna która po raz pierwszy wzniosła się w powietrze na początku lat 60. XX wieku, ciągle pozostaje nie tylko w eksploatacji, co i tak byłoby wartym odnotowanie wyczynem, ale w produkcji. Każdego roku linie montażowe opuszcza kilkadziesiąt maszyn tego typu, które w zmodernizowanej wersji CH-47F ciągle znajdują nabywców na całym świecie.
Szeroko wykorzystują go, a uniwersalna konstrukcja maszyny znajduje potwierdzenie w bardzo szerokim wachlarzu zastosowań – od roli latającej ciężarówki, poprzez misje ratunkowe, działania transportowe w wysokich górach, po zabezpieczenie działań jednostek specjalnych (wersja MH-47).
Szacuje się, że najbardziej długowieczne egzemplarze Chinooków mogą, nim zostaną wycofane, osiągnąć spektakularne 100 lat służby. Mają tym samym szansę dołączyć w przyszłości do innych, niezwykle długowiecznych, latających maszyn, jak bombowiec strategiczny B-52 Stratofortress czy powietrzna cysterna Boeing KC-135 Stratotanker.