Nowe samoloty do szkolenia greckich pilotów. Takie same jak polskie

Pierwsze dwa M-346 zostały dostarczone do bazy sił powietrznych w Kalamacie. To właśnie tam powstaje szkoła lotnicza International Flight Training Centre (IFTC). Model budowy i funkcjonowania szkoły jest ciekawy i nietypowy, bowiem jej powstanie opiera się na umowie międzyrządowej zawartej między Grecją i Izraelem w 2021 roku.

Za powstanie i funkcjonowanie szkoły odpowiada izraelski Elbit Systems. Jak wspomniano jej podstawę będzie stanowiło dziesięć samolotów szkolno-treningowych Leonardo M-346, takich samych, jak do szkolenia swoich pilotów wykorzystuje Izrael. Izraelczycy dostarczą również symulatory lotu i zapewnią pełnię wsparcia logistycznego, a także zmodernizują greckie samoloty szkolenia podstawowego T-6 Texan II.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Grecka szkoła będzie wzorowana na izraelskim systemie szkolenia, którego rdzeń stanowi baza Hatzerim. Dzięki temu, że oba kraje używają identycznych samolotów do szkolenia podstawowego, przeniesienie sprawdzonych rozwiązań z jednego kraju do drugiego będzie dużo łatwiejsze. Izraelskie ministerstwo obrony nie wyklucza, że w przyszłości grecka i izraelska szkoła pilotów mogą nawiązać jakiś rodzaj bliższej współpracy.

Do tej chwili w bazie Kalamata ukończono budowę pierwszego budynku, w którym będzie prowadzone szkolenie. Zamówione symulatory i inne wyposażenie szkoleniowe ma być zainstalowane do końca czerwca. Można się spodziewać, że naziemna część kompleksu również będzie wzorowana na rozwiązaniach izraelskich. Tam kompleks składa się z kilku symulatorów połączonych w sieć, co umożliwia bezpieczne trenowanie lotów w formacji. Realistyczne odwzorowanie warunków lotu daje uczniom możliwość ćwiczenia procedur awaryjnych na poziomie zaawansowanym i umożliwia symulowanie skomplikowanych scenariuszy dla jednego bądź grupy pilotów.

Grecy potrzebują nowych samolotów szkolno-treningowych ze względu na modernizację całości własnych sił powietrznych. W tej chwili greccy kandydaci na pilotów szkolą się na samolotach T-2E Buckeye z lat sześćdziesiątych. Pierwsza maszyna tego typu wzniosła się w powietrze nawet wcześniej niż polska Iskra. Najstarsze greckie egzemplarze T-2E latają już od pięćdziesięciu lat.

Te samoloty w żadnym stopniu nie spełniają wymogów oczekiwanych od samolotu mającego przygotować do latania i walki na myśliwcach czwartej i piątej generacji. A takich Grecy będą mieli coraz więcej. Obecnie są w trakcie modernizacji swoich F-16 do wersji F-16V oraz są w trakcie odbierania francuskich myśliwców wielozadaniowych Rafale. W dalszej kolejności Grecy mają zamiar kupić myśliwce piątej generacji F-35. Nowe samoloty o znacznie większych możliwościach, a nierzadko też o innej filozofii prowadzenia walki wymagają także nowego podejścia do szkolenia. We współczesnym samolocie bojowym głównym zadaniem pilota nie jest samo sterowanie samolotem, ale obsługa wszystkich sensorów i systemów uzbrojenia w nim zainstalowanych. Stąd w M-346 jest zaimplementowany system symulowania różnego rodzaju sensorów, w tym radaru i typów uzbrojenia.

Leonardo M-346 Master jest jednym z najpopularniejszych współczesnych samolotów szkolno-treningowych. Znalazł się w uzbrojeniu sił powietrznych Włoch, Polski, Izraela, Singapuru, Kataru i Grecji. Ponadto wersja uzbrojona, ale zachowująca wszystkie zdolności do prowadzenia szkolenia, M-346FA została kupiona przez lotnictwo Azerbejdżanu. Do tej pory wyprodukowano około 90 samolotów tego typu.

Koncern Leonardo powstał z połączenia kilku włoskich firm branży lotniczej i czerpie z ich doświadczenia sięgającego czasów jeszcze przed drugą wojną światową. Pierwszym szkolnym samolotem odrzutowym był opracowany w końcówce lat pięćdziesiątych Aermacchi MB-326, który został wyprodukowany w liczbie aż 761 egzemplarzy. Po nim był MB-339, który do dzisiaj znajduje się w służbie Włoch i kilku innych państw. M-346 jest wynikiem doświadczeń wyniesionych z produkcji poprzednich modeli i odpowiedzią na zapotrzebowania na zaawansowany samolot szkolny przygotowujący pilotów do służby na wielozadaniowych samolotach bojowych produkowanych w latach dziewięćdziesiątych i dwutysięcznych. Pierwszy egzemplarz w standardzie produkcyjnym został powstał w 2008 roku.

Samolot ma klasyczną konstrukcję półskorupową. Został zbudowany w układzie średniopłata, głównie z wykorzystaniem duraluminium i stali tytanowej. Piloci zajmują miejsca w układzie tandem, a umieszczony z tyłu fotel instruktora jest zainstalowany z przewyższeniem dla zapewnienia lepszego pola obserwacji. Obaj piloci mają fotele katapultowe Martin-Baker Mk.16D klasy 0-0.Oznacza to, że możliwe jest bezpieczne katapultowanie z samolotu stojącego na ziemi. Ponadto samolot ma pokładową wytwornicę tlenu, a na wszelki wypadek piloci mają również osobiste butle tlenowe.

Napęd stanowią dwa silniki Honeywell F124-GA-200 o ciągu 27,8 kN każdy. Samolot nie jest wyposażony w dopalacze. Formalnie nie jest samolotem naddźwiękowym, ale w czasie prób, w nurkowaniu osiągnął prędkość Mach 1,15. Pracą silników kieruje cyfrowy układ sterowania FADEC. System sterowania samolotem został skonstruowany w układzie HOTAS (ręce na drążku i przepustnicy). Łączna pojemność zbiorników paliwa wynosi 2500 litrów, a po podwieszeniu trzech dodatkowych zbiorników wzrasta do 4400 litrów. Z dodatkowymi zbiornikami paliwa samolot ma zasięg 2800 km. Prędkość maksymalna wynosi 1060 km/h, a pułap praktyczny sięga 13700 m.

Wyposażenie awioniczne obejmuje system nawigacyjny GPS ze zintegrowaną nawigacją bezwładnościową Honeywell H-764G, odbiornik nawigacyjny TACAN Thales AN-490, system ILS do lądowania bez widoczności ziemi Rockwell Collins VIR-432, dwie radiostacje Selex RT-700-1 i transponder M-425. Radiostacje umożliwiają wymianę informacji taktycznych w ramach Tactical Data Link i komunikację szyfrowaną w standardzie Have Quick II. W każdej kabinie znajdują się trzy wyświetlacze wielofunkcyjne, a w przedniej kabinie jest zainstalowany również wyświetlacz HUD.

Z punktu widzenia przeznaczenia samolotu, czyli szkolenia młodych pilotów, kluczowym elementem wyposażenia jest system symulacji taktycznej ETTS (Embedded Tactical Training Simulation). Pozwala on na komputerowe symulowanie przeciwnika oraz pokładowych systemów uzbrojenia. Dzięki niemu na odpowiednich ekranach w kabinie, a także na wyświetlaczu HUD i na celowniku nahełmowym widać symbole przeciwnika zobrazowane w taki sposób, jakby był wykryty przez radar pokładowy lub zasobnik celowniczy, których też w rzeczywistości nie ma. System ten umożliwia również wirtualne użycie uzbrojenia, w tym pocisków powietrze–powietrze AIM-9L, AIM-9X, AIM-120, bomb kierowanych JDAM i Paveway, pocisków powietrze–ziemia AGM-65G Maverick, AGM-88 HARM czy AGM-84 Harpoon.

Polska użytkuje 16 samolotów M-346 nazwanych u nas Bielik. Pierwszych osiem samolotów zamówiono w 2014 roku, następnie w marcu 2018 roku zamówiono cztery kolejne maszyny, jednocześnie umowa zawierała opcję na kolejne cztery egzemplarze. Z tej opcji skorzystano w 2018 roku, a dostawy wszystkich egzemplarzy zakończono w grudniu 2022 roku. Wszystkie samoloty są wykorzystywane przez 4. Skrzydło lotnictwa Szkolnego w Dęblinie.