Odkryto Tatooine. W tym systemie planety okrążają dwa słońca
Astronomowie poinformowali o odkryciu drugiego w historii systemu planetarnego, w którego centrum zamiast jednej gwiazdy, jak w naszym Układzie Słonecznym, znajdują się dwa słońca, a wokół nich krążą co najmniej dwie planety. Podobne obiekty są nazywane mianem Tatooine, co wzięło się od planety z "Gwiezdnych Wojen", która okrąża właśnie układ podwójny.
26.06.2023 | aktual.: 04.07.2023 11:23
Zalogowani mogą więcej
Możesz zapisać ten artykuł na później. Znajdziesz go potem na swoim koncie użytkownika
W centrum układu TOI-1338, który znany jest również pod nazwą BEBOP-1, znajduje się gwiazda podwójna. Jest to właściwie układ dwóch gwiazd krążących wokół wspólnego środka masy. Grupa naukowców pod kierunkiem uczonych z University of Birmingham zidentyfikowała w systemie dwie planety. Są to planety tzw. okołopodwójne, czyli okrążające oba składniki gwiazdy podwójnej. Z ich powierzchni można by oglądać dwa wschody oraz dwa zachody słońca, jak na rodzinnym świecie rodu Skywalkerów z "Gwiezdnych Wojen" - planecie Tatooine.
Planety z dwoma słońcami
W kosmosie systemy podwójne bynajmniej nie są czymś rzadkim. Przeciwnie, jest ich naprawdę dużo. Natomiast zrozumienie tego, jak w takich systemach odnajdują się planety, wciąż stanowi dla nas wyzwanie i wymaga zdobycia znacznie większej wiedzy. Świetną okazją jest w tym kontekście system TOI-1338, czy też BEBOP-1.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Generalnie również w gwiezdnych układach podwójnych mogą istnieć planety. Jednakże zazwyczaj światy okrążają jeden ze składników gwiazdy podwójnej, a pole grawitacyjne drugiego składnika, przeważnie znacznie oddalonego od pierwszego, oddziałuje na planety jedynie w niewielkim stopniu.
I właśnie pod tym względem układ TOI-1338/BEBOP-1 jest diametralnie inny. Nie tylko bowiem istnieją w nim planety, ale krążą one wokół obu gwiazd jednocześnie. Do pewnego momentu wątpiono nawet, czy coś takiego w ogóle może istnieć, ponieważ ewolucja takiego systemu nieuchronnie musiałaby prowadzić do tego, że działające w takim układzie siły musiałyby doprowadzić do wyrzucenia takiej planety w przestrzeń międzygwiezdną. Jak dotąd udało się odkryć zaledwie 12 podobnych systemów podwójnych, przy czym tylko w przypadku jeszcze jednego z nich występuje w nim więcej niż jedna planeta.
Odkrycie drugiej planety w układzie
Z odkryciem dwóch planet krążących w tym systemie związana jest ciekawa historia. Przede wszystkim było to możliwe dzięki kosmicznemu teleskopowi TESS. To za jego pomocą odkryto pierwszą z planet, oznaczoną jako TOI-1338b. Została ona dostrzeżona przez studenta, który dopiero trzeci dzień był na stażu w NASA. Jednakże możliwości TESS są ograniczone. Naukowcy za przy pomocy obserwatorium stwierdzili obecność planety i ustalili jej orbitę, ale niestety nie udało się określić jej masy.
Postanowiono zatem wypełnić tę lukę. Posłużono się przy tym metodą pomiaru prędkości radialnych. Jednak i w tym przypadku uczeni ponieśli porażkę, bo nie udało się ustalić masy odkrytej planety - oddziaływanie dwóch gwiazd za bardzo komplikuje tu sytuację. Jednak praca badaczy nie poszła na marne, bo przy okazji pomiarów natrafiono na kolejną planetę w tym układzie, którą nazwano BEBOP-1c. W jej przypadku ustalenie masy powiodło się.
Planeta ta znajduje się w około dwukrotnie większej odległości od swoich słońc, niż TOI-1338b. Okrążenie ich zajmuje jej 215 dni. Jest też zdecydowanie większa od towarzyszki. Jej masa jest 65 razy większa od masy Ziemi, czyli około pięciokrotnie większa, niż masa Jowisza.
Zobacz także
Obie planety w układzie są gazowymi olbrzymami, ale też znajdują się zbyt blisko gwiazd, by mogło na nich istnieć życie. Co ciekawe, astronomowie uważają, że w tym systemie istnieć może nawet więcej planet. Ich odkrycie może być jednak trudne, o ile nie okażą one tak samo masywne, jak BEBOP-1c. Być może jednak i w tej kwestii astronomom dopisze szczęście.
Sam system oddalony jest od Ziemi o około 1320 lat świetlnych. Znajduje się w konstelacji Malarza, jednak ten gwiazdozbiór nie jest widoczny z terenów naszego kraju. W jego centrum znajduje się gwiazda podwójna, w której skład wchodzi niewiele większy od naszego Słońca żółto-biały karzeł oraz czerwony karzeł o masie około jednej trzeciej Słońca. Gwiazdy okrążają się co 14,6 dnia.
Źródło: University of Birmingham