Atak Iranu na Izrael. Jak działa Żelazna Kopuła?

Iran przeprowadził zmasowany atak na Izrael, którego ochrona opiera się na zaawansowanym systemie obrony przeciwrakietowej. System ten uchodzi za wzorzec dla podobnych technologii implementowanych na całym świecie. Tłumaczymy, jak działa izraelski mechanizm ochrony przed rakietami.

W nocy z 13 na 14 kwietnia Iran przeprowadził zmasowany atak. W stronę Izraela poleciało 331 rakiet i dronów, co stało się okazją do wykorzystania systemu Iron Dome (Żelazna Kopuła), uznawanego za przodujący model obrony krótkiego zasięgu.

Większość pocisków i dronów pochodzących z Iranu została przechwycona, jak poinformował rzecznik izraelski, Daniel Hagari. Jeden z pocisków spowodował niewielkie uszkodzenia bazy wojskowej w południowej części Izraela. Odłamki innego pocisku zraniły siedmioletnią dziewczynkę. Jak na tak zmasowany atak, Żelazna Kopuła sprawdziła się doskonale. Wyjaśniamy, jak działa ten system i jakie są jego główne atuty.

System SHORAD (z ang. short range air defense, czyli obrona przeciwlotnicza krótkiego zasięgu), w skład którego wchodzi Żelazna Kopuła wraz z jej morską odmianą C-Dome, tworzy najniższy poziom obszarowej warstwy obrony (poniżej są indywidualne systemy VSHORAD).

Cecha charakterystyczna Żelaznej Kopuły to nie tylko identyfikacja i eliminacja zagrożeń, lecz także ocena ryzyka jakie niosą ze sobą wystrzelone pociski. Dzięki ocenie trajektorii, jeśli wskazuje ona, iż pocisk spadnie na niezamieszkały obszar, system nie uruchamia się.

Niewykorzystanie systemu w takich przypadkach pozwala na istotne oszczędności, biorąc pod uwagę, że cena za ogniwo Tamir wynosi około 50 tys. dolarów, w odróżnieniu od prostych rakiet wyprodukowanych przez Hamas, kosztujących jedynie kilkaset dolarów.

Pocisk Tamir waży blisko 90 kg, ma długość 3 m i niszczy cel za pomocą głowicy odłamkowej, która detona nie w momencie bezpośredniego trafienia, lecz w pobliżu celu, dzięki zapalnikowi zbliżeniowemu.

W skład każdej wyrzutni Iron Dome wchodzi kontener z 20 pociskami Tamir, zdolnymi do uderzania w cele oddalone o 4-70 km. Ze względu na swoje przeznaczenie, Tamir cechuje się stosunkowo niską prędkością, osiągając maksymalne tempo Mach 2,2.

Mimo powszechnej rozpoznawalności, Żelazna Kopuła nie jest jedyną linią obrony przed rakietami atakującymi Izrael. Izraelski system obrony przeciwrakietowej opiera się na warstwowym podejściu, które w przypadku wyjątkowo groźnych obiektów, takich jak pociski balistyczne, umożliwia ich wielokrotne przechwytywanie na różnych etapach lotu.

W potyczkach z relatywnie prymitywnym uzbrojeniem, kluczowa rola przypada najniższemu poziomowi wieloszczeblowej obrony. Jednak nad Żelazną Kopułą znajduje się dodatkowy poziom, reprezentowany przez system David’s Sling (Proca Dawida), który można porównać do izraelskiej wersji systemu Patriot.

Ta część systemu jest również owocem współpracy między izraelskim przemysłem a Stanami Zjednoczonymi. Proca Dawida jest systemem średniego zasięgu, przeznaczonym przede wszystkim do niszczenia pocisków balistycznych.

Jego efektorem jest pocisk dwustopniowy Stunner – większy i cięższy od Tamira, mierzący 4,6 metra długości z zasięgiem 250-300 km. Stunner jest bardzo szybki, osiągając prędkość Mach 7,5 i niszczy cel przez bezpośrednie uderzenie, generując przy tym kolosalną energię kinetyczną. Cena jednego pocisku Stunner to około milion dolarów.

Na dwa najwyższe szczeble izraelskiej tarczy antyrakietowej składają się systemy Homa (Mur) z pociskami Arrow 2 (Chetz-2) i Arrow 3 (Chetz-3), będące częściowym odpowiednikiem amerykańskiego systemu THAAD. Prace nad systemem Arrow rozpoczęły się w latach 80., a pierwsza bateria Arrow 2 została wdrożona w roku 2000.

System służy do likwidacji pocisków balistycznych krótkiego i średniego zasięgu za pomocą dużych, 8-metrowych pocisków o masie 1300 kg i zasięgu przekraczającym 1000 km.

Udoskonalenie pocisku Arrow 2 to Arrow 3, który posiada jeszcze większe możliwości i zasięg (2-2,4 tys. km). Został wprowadzony do służby w 2017 roku. Zgodnie z informacjami izraelskimi Arrow 3 umożliwia eliminację pocisków balistycznych nie tylko w fazie terminalnej, ale również w trakcie ich lotu przez przestrzeń kosmiczną.

To istotne w przypadku likwidiowania pocisków z głowicami ABC (atomowymi, biologicznymi, chemicznymi), gdyż pozwala to zniszczyć je w taki sposób, aby ewentualne pozostałości nie skażały terytorium Izraela.

Arrow 3 może również służyć do niszczenia satelitów na niskich orbitach, co stawia Izrael wśród państw posiadających broń antysatelitarną. W odróżnieniu od innych pocisków o podobnym przeznaczeniu rozwijanych na świecie, Arrow posiada duże głowice eksplozywne, zawierające do 150 kg materiałów wybuchowych.

System Homa już przeszedł chrzest bojowy, choć został użyty w sposób nietypowy, niespełniający pierwotnego założenia. W 2017 roku pocisk Arrow 2 zestrzelił syryjski pocisk przeciwlotniczy S-200, wystrzelony w kierunku izraelskiego samolotu nad Wzgórzami Golan.

Z racji swojej prędkości, Arrow 2 był w stanie zneutralizować zagrożenie, zanim mogłoby ono dotrzeć do izraelskiej jednostki latającej.

Należy podkreślić, że wszystkie komponenty izraelskiej tarczy antyrakietowej zostały opracowane przy ścisłej współpracy z USA i koncernami takimi jak Raytheon czy Boeing. Ogranicza to możliwości Izraela w swobodnym używaniu tych systemów, np. w aspekcie eksportu, który może zostać zrealizowany jedynie po uzyskaniu zgody od Stanów Zjednoczonych.

Jednak w przypadku państw sojuszniczych Stany Zjednoczone zazwyczaj wyrażają swoją zgodę. Przykładami mogą być Finlandia, nabywająca Procę Dawida lub kraje, które zakupiły system Żelazna Kopuła (m.in. USA, Rumunia) oraz poszczególne elementy tego systemu, takie jak radar (np. Czechy, Słowacja, Węgry) czy system dowodzenia (Wielka Brytania). Tuttan(conv)