Popularny brazylijski samolot teraz w wersji dla krajów NATO

Podczas odbywającej się w Rio de Janeiro konferencji poświęconej zagadnieniom bezpieczeństwa i obrony LAAD 2023 brazylijski producent samolotów Embraer zapowiedział wprowadzenie na rynek samolotu A-29 Super Tucano w konfiguracji dla państw NATO ze szczególnym naciskiem na zaspokojenie potrzeb krajów europejskich. Nowa wersja samolotu oznaczona A-29N będzie zawierała wyposażenie i funkcje spełniające wymagania operacyjne NATO takie jak zgodny ze standardami sojuszu system wymiany danych taktycznych i dostosowanie samolotu do obsługi przez jednego pilota.

Cechy te dodatkowo poszerzają wachlarz zadań możliwych do realizowania z wykorzystaniem tego samolotu, umożliwiając jego wykorzystanie np. w misjach szkoleniowych JTAC (Joint Terminal Attack Controller). Unowocześnione zostaną również naziemne narzędzia szkoleniowe, które będą dostosowane do światowych standardów, w tym do rzeczywistości wirtualnej, rozszerzonej i mieszanej.

A-29 Super Tucano został opracowany jako samolot wielozadaniowy przeznaczony do szkolenia pilotów, ale może również wykonywać szeroki zakres misji bojowych w tym bezpośredniego wsparcia ogniowego, obserwację, przechwytywanie wolno lecących celów powietrznych oraz walkę z rebeliantami. Oprócz ról bojowych, samolot jest szeroko stosowany jako maszyna szkolenia zaawansowanego. Jego zdolność do symulowania misji bojowych oraz przesyłania i pobierania danych o locie uczyniła go bardzo popularną platformą szkoleniową.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

A-29 jest wytrzymały i wszechstronny, może operować z nieutwardzonych pasów startowych w wysuniętych bazach operacyjnych z niewielkim wsparciem logistycznym. A-29 są przeważnie wykorzystywane do walki z różnego rodzaju rebeliantami i innymi formacjami nieregularnymi w krajach Ameryki Południowej i Azji. Jednym z ciekawszych zastosowań tego samolotu jest przechwytywanie i ewentualne zestrzeliwanie samolotów przemytników narkotyków. Samolot został wybrany przez ponad 15 sił powietrznych na całym świecie, w tym US Air Force, które wykorzystują go do szkolenia sił specjalnych. Do tej pory wyprodukowano około 260 samolotów tego typu.

Samolot jest wyposażony w różne nowoczesne czujniki i uzbrojenie, w tym głowicę elektrooptyczną z kamerą na podczerwień i laserowym wskaźnikiem celów, szyfrowaną radiostację i łącze wymiany informacji taktycznych. Kokpit jest przystosowany do wykorzystania gogli noktowizyjnych. W dotychczasowych wersjach samolotu, w czasie misji bojowych, załoga była dwuosobowa. Pilot odpowiadał na nawigację i sterowanie samolotem, a drugi członek załogi odpowiadał za obserwację, obsługę sensorów pokładowych, łączność oraz wskazywał pilotowi cele do atakowania.

A-29 ma pięć zaczepów na uzbrojenie: jeden pod kadłubem i po dwa pod każdym skrzydłem. Łączny maksymalny udźwig uzbrojenia wynosi 1360 kg. Uzbrojenie stałe składa się z dwóch karabinów maszynowych 12,7 mm zainstalowanych w kadłubie. Ponadto uzbrojenie może obejmować różnego rodzaju wyrzutnie niekierowanych pocisków rakietowych, przeciwpancerne pociski kierowane AGM-114 Hellfire, zasobniki z działkami i karabinami maszynowymi oraz naprowadzane laserowo pociski APKWS. Do samoobrony samolot może być wyposażony w system ostrzegający o wystrzeleniu pocisku ziemia–powietrze AN/AAR-60(V)2 i wyrzutnię flar i dipoli AN/ALE-47.

Do pomysłu A-29N należy podchodzić z dużą ostrożnością. Rosyjska napaść na Ukrainę i będąca jej rezultatem wojna spowodowały w Europie powrót do myślenia, że siły zbrojne powinny być przygotowane na konflikt pełnoskalowy. Z tego powodu kraje europejskie, które myślą o modernizacji lub rozbudowie swoich sił powietrznych koncentrują się na zaawansowanych myśliwcach lub wielozadaniowych samolotach bojowych, takich jak F-16 Block 70, Rafale czy F-35A. Nawet gdy rozważane są tańsze opcje, to i tak bardziej zaawansowane niż turbośmigłowy A-29N. Przykładem jest Polska, która zamówiła zaawansowane F-35A i prostsze FA-50.

Chociaż brazylijski samolot doskonale się sprawdza w działaniach przeciwpartyzanckich i konfliktach asymetrycznych, jak wojna w Iraku, Afganistanie czy w zwalczaniu karteli narkotykowych, w czasie klasycznej wojny pełnoskalowej będzie niezwykle podatny na zniszczenie przez współczesne systemy obrony przeciwlotniczej, w tym pociski wystrzeliwane z wyrzutni naramiennych. Doświadczenia z wojny w Ukrainie pokazują skuteczność tego typu systemów nawet przeciwko samolotom bojowym trzeciej i czwartej generacji, które latają znacznie szybciej i wyżej niż A-29, a często mają również bardziej rozbudowane systemy samoobrony. Stąd raczej nie należy się spodziewać, że A-29N powtórzy w Europie sukces rynkowy, który jest udziałem wcześniejszych wersji A-29 w Ameryce Południowej, Azji i Afryce.