Używają świetlików jako przynęty. Wyjątkowo przebiegłe pająki

Niepozorny pająk, powszechny w Chinach i Japonii, do perfekcji opanował techniki manipulacji. Łapie samce świetlików i zmusza je do migania wzorami sygnałów, które zwykle są używane przez samice. Wszystko po to, by zwabić w swoją sieć więcej samców.

Świetliki używają sygnałów świetlnych do komunikacji oraz do wabienia partnerów. Emitują światło ze swoich odwłoków, gdzie mają zlokalizowane narządy świetlne. Wykorzystują do tego zjawisko chemiluminescencji. U świetlików z gatunku Abscondita terminalis samce wytwarzają wieloimpulsowe błyski, aby przyciągnąć samice. Z kolei samice generują pojedyncze błyski, aby przyciągnąć samce.

Pająk z gatunku Araneus ventricosus, występujący głównie w Chinach, Japonii i Korei, wydaje się znać "język" świetlików. Gdy któryś samiec świetlika wpadnie w jego sieć, ten manipuluje generowanymi przez niego sygnałami świetlnymi tak, by naśladowały typowe błyski samicy świetlika, wabiąc w ten sposób inne samce, które uzupełniają jego zapasy pożywienia.

Naukowcy z Huazhong Agricultural University oraz Hubei University w Chinach zebrali dowody wyrafinowanej manipulacji, której dopuszczają się pająki z gatunku Araneus ventricosus. Są one w stanie przejąć system komunikacyjny świetlików, sprawiając, że samce uwięzione w ich sieci błyskają jak samice. To zwabia więcej świetlików, które myślą, że zbliżają się do samicy, podczas gdy w rzeczywistości wlatują prosto w pułapkę.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Badaczy zaciekawił fakt, że w sieciach tych pająków znajdowały się wyłącznie samce świetlików. Przykładów było zbyt dużo, by uznać to za zwykły przypadek. Badacze zaczęli zastanawiać się, dlaczego tak się dzieje. Araneus ventricosus preferują nocny styl życia, co zmusiło uczonych do zarwania wielu nocy na badaniu pająków. Podczas tych prac odkryli bardzo ciekawą strategię pająków, którą opisali na łamach "Current Biology" (DOI:10.1016/j.cub.2024.07.011).

Sygnały godowe samic i samców świetlików Abscondita terminalis różnią się od siebie. Samce generują sygnały świetlne złożone z wielu impulsów, a samice tylko z jednego. W ten sposób owady mogą rozróżniać sygnały samców i samic i odnajdywać się w ciemności. Ale samce złapane w sieć Araneus ventricosus wytwarzają pojedyncze sygnały.

W badaniach terenowych uczeni obserwowali 161 sieci Araneus ventricosus. Jeśli właściciel sieci był obecny w tym czasie, znacznie częściej w sieć wpadały samce Abscondita terminalis i wytwarzały one sygnały świetlne bardziej przypominające sygnały samic. Samce świetlików, które wpadły w sieć, gdzie nie było pająka, nie wabiły innych samców zmanipulowanymi sygnałami.

Uczeni zaobserwowali coś jeszcze. Gdy migający świetlik wpadł w sieć, pająk ruszał w jego kierunku i go obracał i gryzł. Taki atak miał miejsce tylko wtedy, gdy świetlik generował sygnały. - Po wykryciu sygnałów bioluminescencyjnych uwikłanych samców świetlików pająk stosuje specjalistyczną procedurę obchodzenia się z ofiarą, obejmującą powtarzające się ataki, owijanie i gryzienie – powiedział Daiqin Li z Hubei University. Kiedy w sieć wpadł świetlik z zmalowanym przez badaczy narządem świetlnym, pająk od razu go zjadał.

"Opierając się na obszernych obserwacjach terenowych, sugerujemy, że Araneus ventricosus stosuje oszukańczą komunikację międzygatunkową, najpierw wciągając samce świetlików w swoją sieć, a następnie zmuszając je do nadawania sygnałów bioluminescencyjnych, które odbiegają od sygnałów przyciągających samice, typowo wysyłanych przez samce Abscondita terminalis. Zamiast tego świetlik naśladował sygnały przyciągające samce, typowo wysyłane przez samice. Rezultatem jest to, że uwięzione samce świetlików wysyłają fałszywe sygnały, które wabią do sieci więcej samców" - napisali badacze w swoim artykule.

Sterowanie żywym, skazanym na zagładę owadem, aby zwabić jego towarzyszy na śmierć, to niezwykle wyrafinowane zachowanie. Autorzy publikacji sugerują, że w naturze może istnieć wiele innych nieopisanych jeszcze przykładów, w których drapieżniki mogą manipulować zachowaniem swojej ofiary, w oparciu o sygnały komunikacyjne.

Nie jest do końca jasne, w jaki sposób pająki zmuszają świetliki do zmiany wzorców świecenia. Być może odpowiada za to jad lub same ugryzienia. Jad pająka może blokować dopływ tlenu do narządów świetlnych świetlika. Może też wpływać na działanie neuroprzekaźników, prowadząc do zmian w ich błyskaniu.

Źródło: Cell Press, Science, New Scientist, fot. Xinhua Fu/ CC BY-SA