NATO w obliczu wyzwań. 26 lat Polski w Sojuszu Północnoatlantyckim
12 marca 1999 r. Polska razem z Czechami i Węgrami dołączyła do NATO. Obecna rocznica przypada na czas, gdy państwa Sojuszu Północnoatlantyckiego stają przed nowymi wyzwaniami, wynikającymi ze zmian w administracji waszyngtońskiej oraz narastającego zagrożenia ze strony Rosji.
26 lat temu polski minister spraw zagranicznych Bronisław Geremek przekazał sekretarzowi stanu USA Madeleine Albright akt przystąpienia Polski do NATO. Wstąpienie do Sojuszu Północnoatlantyckiego było i jest dla Polski gwarancją bezpieczeństwa. NATO pozostaje filarem bezpieczeństwa w Europie już od 76 lat. W tym momencie łączy już 32 kraje. Najmłodszym państwem członkowskim jest Szwecja, która dołączyła do NATO 7 marca 2024 r.
Niepewna przyszłość NATO po wyborach w USA
Po objęciu urzędu prezydenta USA przez Donalda Trumpa 20 stycznia 2025 r. wzrosła niepewność dotycząca przyszłości Sojuszu - podaje Polska Agencja Prasowa. Już wcześniej kontrowersje wzbudzały jego wypowiedzi z 2024 r., w których sugerował, że Rosja może działać według własnego uznania wobec krajów członkowskich, które nie spełniają swoich finansowych zobowiązań wobec NATO, wynoszących 2 proc. PKB na obronność.
W lutym br., podczas pierwszego spotkania bilateralnego, Polskę odwiedził nowy sekretarz obrony USA, Pete Hegseth. Podkreślał, że więzi USA z Polską są niezachwiane, a Waszyngton postrzega Warszawę, która przeznacza blisko 5 proc. PKB na zbrojenia, jako wzorcowego sojusznika w Europie, inwestującego nie tylko w swoją obronność, ale także w obronę całego kontynentu.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Zaledwie kilka dni temu Trump zaznaczył, że jeśli sojusznicy NATO nie będą płacić, USA nie będą ich bronić. Wyraził to jako - jego zdaniem - zdroworozsądkowe podejście, przypominając, że podobna groźba sprzed siedmiu lat spotkała się z krytyką, ale skłoniła państwa do zwiększenia wydatków na obronność. Trump ocenił NATO jako "nieuczciwy układ". W odpowiedzi na rosnące zagrożenie ze strony Rosji, prezydent Andrzej Duda, po spotkaniu z sekretarzem generalnym NATO Markiem Rutte, złożył pisemny wniosek o natychmiastowe zwiększenie wydatków krajów NATO na obronność do 3 proc. PKB.
Polska aktywna w misjach NATO
Polska w misjach NATO
Polska aktywnie uczestniczy w misjach Sojuszu. W styczniu NATO uruchomiło misję "Baltic Sentry" w odpowiedzi na działania rosyjskiej floty cieni na Bałtyku, polegające na uszkadzaniu kabli energetycznych i telekomunikacyjnych. Misja obejmuje patrolowanie regionu przez jednostki NATO i narodowe. Dodatkowo, od 17 marca do połowy sierpnia, polscy lotnicy biorą udział w misji Baltic Air Policing, patrolując przestrzeń powietrzną krajów bałtyckich.
Działania polskiej polityki zagranicznej, zmierzające do integracji z Zachodem, rozpoczęły się po przełomie ustrojowym w 1989 r. Początkowo celem nie było członkostwo w NATO, co było nierealne, dopóki istniał ZSRR, ale polscy politycy dążyli do nawiązania kontaktów z Sojuszem i uzyskania gwarancji ochrony. W październiku 1989 roku, po raz pierwszy w historii NATO, na obrady Zgromadzenia Parlamentarnego NATO w Rzymie zaproszono dwóch polskich parlamentarzystów, mimo że Polska należała jeszcze do Układu Warszawskiego. Stosunki dyplomatyczne z NATO Polska nawiązała w marcu 1990 r., kiedy szef MSZ Krzysztof Skubiszewski odwiedził Kwaterę Główną NATO w Brukseli, a Polska utworzyła misję łącznikową, co doprowadziło później do dołączenia do sojuszu.
"Każda zbrojna napaść na państwo członkowskie jest traktowane jako atak na cały sojusz"
Traktat Północnoatlantycki pełni funkcję sojuszu, który wspiera swoich członków zarówno w trudnych, jak i dobrych czasach. Organizacja ta zapewnia państwom członkowskim unikalne gwarancje obrony zbiorowej, które opierają się na zasobach militarnych dostarczanych przez 32 kraje. Traktat Północnoatlantycki, choć składa się z czternastu artykułów, to szczególne zainteresowanie budzi artykuł 5, który został zatwierdzony niemal 75 lat temu w Waszyngtonie, podczas powołania NATO. Artykuł ten oferuje unikalną na skalę światową gwarancję bezpieczeństwa dla krajów członkowskich organizacji.
Zgodnie z artykułem 5 każda zbrojna napaść na państwo członkowskie w Europie lub Ameryce Północnej jest traktowana jako atak na cały sojusz. W odpowiedzi na taką agresję każde z państw członkowskich, korzystając z prawa do obrony, zarówno indywidualnie, jak i zbiorowo, co jest uznawane przez Kartę Narodów Zjednoczonych, zobowiązuje się do wsparcia zaatakowanego państwa lub państw. Działania te obejmują wszelkie niezbędne środki, w tym użycie siły, w celu przywrócenia i utrzymania bezpieczeństwa w regionie północnoatlantyckim.
Artkuł 5 NATO uruchomiony do tej pory tylko raz
W historii NATO artykuł 5 został uruchomiony tylko raz, po atakach terrorystycznych na World Trade Center i Pentagon 11 września 2001 roku. Robert Pszczel, polski dyplomata i były dyrektor Biura Informacji NATO w Moskwie, który w 1997 roku uczestniczył w negocjacjach dotyczących przystąpienia Polski do NATO, wyjaśnił w rozmowie z WP Tech, że w przypadku zbrojnego ataku na jedno z państw członkowskich, artykuł ten zostanie ponownie aktywowany.
Od momentu podpisania Traktatu Północnoatlantyckiego 4 kwietnia 1949 roku, zaszło wiele zmian. Liczba członków Sojuszu Północnoatlantyckiego wzrosła, a zagrożenia ewoluowały – od potencjalnej agresji ze strony ZSRR i państw Układu Warszawskiego, po obecne działania Rosji pod przywództwem Władimira Putina. Zmieniły się również środki obrony oraz metody przeprowadzania kontrataków.
