Nowy teleskop NASA już w kosmosie. Bada galaktykę i szuka cząsteczek życia

NASA wprowadziła na orbitę nowy teleskop kosmiczny SPHEREx, który ma za zadanie uzupełniać obserwacje Teleskopu Jamesa Webba. Został wystrzelony z bazy Vandenberg w Kalifornii na pokładzie rakiety SpaceX Falcon 9 i rozpoczął już swoją misję. Towarzyszą mu nowe satelity.

Nowy teleskop Spherex wyniesiony na orbitę (grafika poglądowa)Nowy teleskop Spherex wyniesiony na orbitę (grafika poglądowa)
Źródło zdjęć: © NASA
Amanda Grzmiel

NASA rozpoczęła dwie nowe misje kosmiczne, które mają na celu badanie Słońca oraz początków wszechświata. Mowa o umieszczeniu na orbicie nowego teleskopu kosmicznego SPHEREx, który będzie dostarczał panoramicznych widoków wszechświata, co uzupełni obserwację Teleskopu Jamesa Webba (JWST). Na orbitę został wyniesiony na pokładzie rakiety od SpaceX - Falcon 9, wystrzelonej z bazy Vandenberg w Kalifornii. Razem z nim na pokładzie znajdowały się także satelity PUNCH.

Start rakiety SpaceX Falcon 9 z bazy sił w Kalifornii 11.03.2025
Start rakiety SpaceX Falcon 9 z bazy sił w Kalifornii 11.03.2025 © SpaceX

Teleskop SPHEREx zbierze dane z ponad 450 milionów galaktyk

Misja rozpoczęła się 11 marca. Teleskop SPHEREx, jak opisuje NASA, ma za zadanie zbadać początki wszechświata, historię galaktyk oraz poszukiwać składników życia w naszej galaktyce. Po pełnym uruchomieniu, SPHEREx będzie skanować całe nocne niebo czterokrotnie, wykorzystując 102 oddzielne czujniki podczerwieni. Dzięki temu naukowcy będą mogli zbierać dane z ponad 450 milionów galaktyk w ciągu planowanej dwuletniej misji. Zebrane informacje pomogą odpowiedzieć na kluczowe pytania dotyczące kosmologii, takie jak formowanie się i ewolucja galaktyk, pochodzenie wody oraz powstanie wszechświata.

SPHEREx, którego koszt wyniósł 488 milionów dolarów, został zaprojektowany do mapowania wszechświata poprzez obserwację światła optycznego i podczerwonego. Teleskop będzie okrążał Ziemię 14,5 razy dziennie, wykonując 11 tysięcy orbit w trakcie swojej misji. Dzięki technice spektroskopii, SPHEREx będzie filtrować światło podczerwone z odległych chmur gazu i pyłu. Obserwatorium rozpocznie swoją dwuletnią główną misję po około miesięcznym okresie sprawdzania, podczas którego inżynierowie i naukowcy upewnią się, że statek kosmiczny działa prawidłowo.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

"Fakt, że nasz niesamowity zespół SPHEREx utrzymał tę misję na właściwym torze, nawet gdy w naszej społeczności szalały pożary lasów w Południowej Kalifornii, jest dowodem ich niezwykłego zaangażowania w pogłębianie zrozumienia wszechświata przez ludzkość. Teraz z niecierpliwością czekamy na naukowe przełomy z przeglądu całego nieba przez SPHEREx — w tym na spostrzeżenia dotyczące tego, jak powstał wszechświat i gdzie znajdują się składniki życia"

— powiedziała Laurie Leshin,
dyrektor Jet Propulsion Laboratory NASA.

Najstarsze światło może pomóc w stworzeniu nowego obrazu kosmosu

Teleskop SPHEREx, nowe obserwatorium kosmiczne NASA w kosmosie
Teleskop SPHEREx, nowe obserwatorium kosmiczne NASA w kosmosie, ilustracja © NASA

Naukowcy mają nadzieję, że dzięki temu teleskopowi uda się stworzyć niesamowity obraz kosmosu, wykorzystując najstarsze światło. Pozwoli to na badanie galaktyk na różnych etapach ich ewolucji, śledzenie lodu w przestrzeni kosmicznej oraz zrozumienie okresu, który nastąpił tuż po Wielkim Wybuchu.

Aby osiągnąć swoje szeroko zakrojone cele naukowe, SPHEREx będzie co sześć miesięcy tworzyć trójwymiarową mapę całego nieba, zapewniając szeroką perspektywę uzupełniającą pracę teleskopów kosmicznych, które obserwują mniejsze fragmenty nieba bardziej szczegółowo. Mowa tu oczywiście o Kosmicznym Teleskopie Jamesa Webba i Teleskopie Hubble'a.

Na orbitę trafiły też satelity PUNCH, które będą obserwowały Słońce

Oprócz SPHEREx, rakieta wyniosła również kolejny instrument badawczy - cztery małe satelity, które tworzą misję PUNCH. Ich celem jest badanie, jak zewnętrzna atmosfera, korona Słońca rozprzestrzenia się w formie wiatru słonecznego.

Teraz satelity PUNCH rozpoczynają 90-dniowy okres rozruchu, w którym wejdą na właściwą orbitę i zostaną skalibrowane jako jeden "wirtualny instrument". Craig DeForest z NASA, główny badacz misji PUNCH, stwierdził, że misja ta zrewolucjonizuje prognozowanie pogody kosmicznej, jako pierwsza umożliwiając śledzenie wydarzeń pogodowych w przestrzeni w trzech wymiarach.

Teleskop i satelity będą działać na niskiej orbicie Ziemi

Oba instrumenty będą działać na niskiej orbicie okołoziemskiej, zsynchronizowanej z ruchem Słońca, co jest kluczowe dla SPHEREx, aby teleskop był osłonięty przed światłem i ciepłem Słońca, oraz dla PUNCH, aby mieć jasny widok we wszystkich kierunkach wokół Słońca. Oba narzędzia będą wykorzystywać spektroskopię.

"Pytania takie jak 'Skąd się tu wzięliśmy?' i 'Czy jesteśmy sami?' były zadawane przez ludzi przez całą historię. Myślę, że to niesamowite, że żyjemy w czasach, gdy mamy narzędzia naukowe, aby faktycznie zacząć na nie odpowiadać"

- powiedział James Fanson,
kierownik projektu SPHEREx w JPL NASA.

Spektroskopia może również ujawnić skład obiektów kosmicznych, a SPHEREx zbada naszą galaktykę w poszukiwaniu ukrytych rezerwuarów zamrożonej wody i innych cząsteczek, takich jak dwutlenek węgla, które są niezbędne do życia, jakie znamy.

Wybrane dla Ciebie
Cygnus X-1 jak nigdy dotąd. Fenomenalne dane z nietypowego teleskopu
Cygnus X-1 jak nigdy dotąd. Fenomenalne dane z nietypowego teleskopu
Blue Origin zwiększa tempo. Kolejny lot New Glenna może być wyjątkowo ważny
Blue Origin zwiększa tempo. Kolejny lot New Glenna może być wyjątkowo ważny
ATACMS-y powróciły na front. Ukraińcy zaatakowali nimi cele w Rosji
ATACMS-y powróciły na front. Ukraińcy zaatakowali nimi cele w Rosji
Symulacja 100 mld gwiazd Drogi Mlecznej. Dzięki AI i superkomputerom
Symulacja 100 mld gwiazd Drogi Mlecznej. Dzięki AI i superkomputerom
Perseverance wypatrzył na Marsie skałę. Ona nie pochodzi z Marsa
Perseverance wypatrzył na Marsie skałę. Ona nie pochodzi z Marsa
Starship nie poleci na Księżyc w 2027 roku. Artemis 3 musi poczekać
Starship nie poleci na Księżyc w 2027 roku. Artemis 3 musi poczekać
Antydronowe rakiety z Estonii. PGZ chce ich współprodukować 10 tys. rocznie
Antydronowe rakiety z Estonii. PGZ chce ich współprodukować 10 tys. rocznie
Transport francuskiego uranu do Rosji. Współpraca pomimo ataku na Ukrainę
Transport francuskiego uranu do Rosji. Współpraca pomimo ataku na Ukrainę
Deepfake na koncercie Maty. Wszyscy wyglądali tak samo
Deepfake na koncercie Maty. Wszyscy wyglądali tak samo
Trump uśmiecha się do Saudów. Liczy na sprzedaż potężnej machiny
Trump uśmiecha się do Saudów. Liczy na sprzedaż potężnej machiny
NASA zapowiada konferencję. Pokaże nowe zdjęcia komety 3I/ATLAS
NASA zapowiada konferencję. Pokaże nowe zdjęcia komety 3I/ATLAS
"Zabójca dronów". Dotrze do Ukrainy jeszcze w listopadzie
"Zabójca dronów". Dotrze do Ukrainy jeszcze w listopadzie