NASA wykryła najpotężniejszą aktywność wulkaniczną do tej pory. Co się dzieje na Io?
Misja Juno odkryła bardzo silną aktywność na Io, księżycu Jowisza. "Gorący punkt wyrzuca z siebie erupcje o energii sześć razy większej niż całkowita moc wszystkich elektrowni na świecie" - alarmują naukowcy z misji Juno NASA.
Nawet jak na standardy Io, najbardziej wulkanicznego ciała niebieskiego w Układzie Słonecznym, ostatnie obserwacje na tym księżycu Jowisza są dla badaczy ekstremalne. Księżyc Io jest trzecim największym naturalnym satelitą Jowisza. Naukowców fascynuje od dawna, głównie dlatego, że wielkością przypomina nasz Księżyc i znany jest jako najbardziej aktywne wulkanicznie ciało Układu Słonecznego - pokrywa go ok. 400 wulkanów, które wyrzucają lawę i gazy w niemal ciągłych erupcjach.
Erupcje o niewyobrażalnej mocy
Naukowcy z misji Juno NASA odkryli na południowej półkuli Io ogromny obszar wulkaniczny. Ten gorący rejon jest większy od Jeziora Górnego na Ziemi i wyrzuca erupcje o mocy sześciokrotnie przewyższającej łączną energię generowaną przez wszystkie elektrownie świata. Odkrycie to było możliwe dzięki instrumentowi Jovian Infrared Auroral Mapper (JIRAM), dostarczonemu przez Włoską Agencję Kosmiczną.
"Juno wykonała dwa bardzo bliskie przeloty nad Io w ramach rozszerzonej misji" – powiedział Scott Bolton, główny badacz misji z Southwest Research Institute w San Antonio, cytowany przez NASA. Dodał, że "każdy z nich dostarczył danych przewyższających nasze oczekiwania, ale informacje z ostatniego, bardziej odległego przelotu, były wręcz zdumiewające. To najpotężniejsze zjawisko wulkaniczne, jakie kiedykolwiek zarejestrowano na najbardziej aktywnym wulkanicznie ciele w Układzie Słonecznym – co samo w sobie jest niezwykłym osiągnięciem".
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Za aktywność wulkaniczną Io odpowiada jego sąsiedztwo z Jowiszem. Io krąży wokół gazowego olbrzyma po eliptycznej orbicie, wykonując pełny obieg co 42,5 godziny. Wahania odległości od Jowisza powodują zmienne oddziaływania grawitacyjne, które nieustannie ściskają Io. Efektem jest gigantyczna energia cieplna powstała w wyniku tarcia, topiąca wnętrze księżyca i powodująca ciągłe erupcje lawy oraz wyrzuty popiołu w atmosferę z kilkuset wulkanów rozsianych po powierzchni.
Jak zmieniała się powierzchnia księżyca Jowisza?
Zdjęcia Io wykonane w 2024 roku przez sondę Juno ujawniają znaczące zmiany powierzchniowe w okolicach południowego bieguna księżyca (zaznaczone strzałkami powyżej). Zmiany te zaobserwowano między 66. a 68. przelotem w najbliższym punkcie orbity Juno wokół Jowisza.
Podczas rozszerzonej misji Juno przelatuje obok Io co drugi obieg, każdorazowo przelatując nad tym samym obszarem księżyca. Wcześniejsze bliskie przeloty miały miejsce w grudniu 2023 i lutym 2024 roku, kiedy sonda zbliżyła się na 1500 km od powierzchni Io. Ostatni przelot, 27 grudnia 2024 roku, odbył się z odległości około 74 400 km, a instrument JIRAM skupił się na południowej półkuli księżyca.
Io w ogniu
Naukowcy szacują, że ten nowo odkryty obszar ma powierzchnię 100 000 km kw., co znacznie przewyższa dotychczasowego rekordzistę – Loki Patera, jezioro lawy o powierzchni 20 000 km kw. Całkowita moc promieniowania tej nowej strefy gorąca przekroczyła 80 bilionów watów.
Erupcja tej skali prawdopodobnie pozostawi długotrwałe ślady. Wcześniejsze duże wybuchy na Io prowadziły do powstania różnorodnych formacji, takich jak osady piroklastyczne (złożone z fragmentów skał wyrzuconych podczas erupcji), niewielkie przepływy lawy zasilane przez szczeliny czy cząsteczki bogate w siarkę i dwutlenek siarki.
