Dzięki misji Juno wiemy więcej o Jowiszu. Nowe odkrycia

Podczas 53. orbity wokół Jowisza, 15 lutego 2023 roku, sonda Juno rozpoczęła eksperymenty związane z zakryciami radiowymi, mające na celu badanie struktury atmosfery gazowej planety. Metoda polega na wysłaniu sygnału radiowego z Ziemi do sondy, która następnie odsyła go z powrotem, przy czym sygnał dwukrotnie przechodzi przez atmosferę Jowisza. Analizując refrakcję fal radiowych spowodowaną przez warstwy atmosfery, naukowcy są w stanie wyciągnąć wnioski dotyczące temperatury i gęstości gazów.

Do tej pory przeprowadzono 26 takich eksperymentów, dzięki którym uzyskano między innymi pierwszy pomiar temperatury stratosfery w okolicach bieguna północnego Jowisza. Okazało się, że jest tam o 11 stopni Celsjusza chłodniej niż w otaczających regionach, a wiatry osiągają prędkość ponad 160 km/h.

Badacze skupili się również na analizie cyklonów polarnych na północy Jowisza. Korzystając z danych z instrumentów JunoCam (obrazy w zakresie widzialnym) oraz JIRAM (spektrometr obrazujący w podczerwieni), śledzili ruch dużego cyklonu polarnego oraz ośmiu otaczających go cyklonów.

Odkryto, że każdy z tych cyklonów stopniowo przesuwa się w kierunku bieguna, co jest efektem zjawiska znanego w meteorologii jako "dryf beta". Wynika ono z oddziaływania siły Coriolisa z wirującymi układami wiatrów. Na Ziemi huragany również podlegają temu zjawisku, jednak zanikają, zanim dotrą do stref polarnych. Na Jowiszu cyklony tworzą skupiska w regionach okołobiegunowych i ich ruch spowalnia, gdy zaczynają wzajemnie oddziaływać.

Kolejnym istotnym odkryciem są nowe dane dotyczące wulkanizmu księżyca Io. Instrument JIRAM, w połączeniu z radiometrem mikrofalowym MWR, pozwolił zaobserwować, że pod schłodzoną skorupą Io nadal istnieje ciepła magma, która nie uległa jeszcze zestaleniu. Stygnące strumienie lawy zidentyfikowano w wielu miejscach, a około 10 proc. powierzchni księżyca zawiera powoli ochładzającą się lawę tuż pod powierzchnią.

Shannon Brown z misji Juno, pracująca w Jet Propulsion Laboratory NASA w Kalifornii Południowej, porównała wulkany, pola lawowe i podpowierzchniowe strumienie lawy na Io do samochodowego radiatora, gdyż efektywnie transportują ciepło z wnętrza na powierzchnię, ochładzając się w próżni kosmicznej.

Najbardziej energetyczna erupcja na Io w historii nadal wyrzuca lawę i popiół. Została zidentyfikowana na zdjęciach w podczerwieni 27 grudnia 2022 roku. Sonda Juno ma przelecieć w pobliżu Io 6 maja, zbliżając się na odległość 89 tysięcy kilometrów. Naukowcy liczą na dalsze obserwacje tej trwającej erupcji.