Całkiem nowe małpy, węże czy krokodyle. Blisko 750 gatunków odkrytych w Afryce

World Wildlife Fund (WWF), czyli jedna z największych międzynarodowych organizacji zajmująca się ochroną zwierząt na całym świecie, opublikowała właśnie duży raport na temat odkryć ze świata flory i fauny. Dane zbierane były przez ponad 10 lat (2013-2023). Wynika z niego, że region dorzecza Konga w Afryce Środkowej skrywał co najmniej 742 nowych gatunków zwierząt.

Badania i obserwacje prowadzone były w dorzeczu rzeki Konga, które rozciąga się na teren pięciu państw: Kamerun, Republikę Środkowoafrykańską, Demokratyczną Republikę Konga, Gabon oraz Republikę Konga. Choć niektóre z nowo odkrytych osobników mogły być znane mieszkańcom od dawna, to dla nauki są one nowością. Raport WWF zawiera listę nowych gatunków, odkrytych i opisanych przez badaczy z całego świata. Dane pochodzą z różnych ekspedycji, oficjalnych i uznanych naukowych baz danych i recenzowanych czasopism naukowych.

W dorzeczu rzeki Konga odkryto:

• 430 nowych gatunków roślin: w tym nowe storczyki, paprocie z rodzaju Asplenium, gatunki z rodzajów Begonia, Coffea i Hibiscus, a także gatunki roślin kwitnących z rodzajów Didelotia i Grangea.

• Co najmniej 140 nowych gatunków bezkręgowców: w tym mrówki, chrząszcze, pluskwy, muchy, roztocza, ćmy, pająki, robaki i nowy gatunek świetlika.

• 96 nowych gatunków ryb: w tym brzanki, okonie, sumy, ryby przylgi, ryby elektryczne, ryby killi, węgorze błotne i tetras.

• 42 nowe gatunki gadów: w tym nowy gatunek krokodyla, żółw i wiele węży.

• 22 nowe gatunki płazów: wszystkie z nich to żaby.

• 10 nowych gatunków ssaków: w tym nowy gatunek małpy, cztery gatunki ryjówki, trzy myszy i dwa nietoperze.

• 2 nowe gatunki ptaków: rudzik leśny i sowa.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Spośród wszystkich nowych gatunków gadów na uwagę zasługuje krokodyl środkowoafrykański wąskopyski (Mecistops leptorhynchus). Pierwotnie uważano, że jest to ten sam gatunek, co krokodyl zachodnioafrykański (Mecistops cataphractus), jednak badania i dokładna analiza sekwencjonowania molekularnego ujawniły nowy gatunek, który "ukrywał się na widoku". Niestety utrata siedlisk i kłusownictwo wpływają na oba gatunki, co sprawia, że nowo odkryty rodzaj krokodyla najprawdopodobniej stanie się zagrożony w przyszłości.

Jeśli chodzi o węże to naukowcy ujęli też w raporcie nowy gatunek węża jadowitego (Toxicodryas vexator) z rodziny węży połozowatych (Colubridae), który został znaleziony w Parku Narodowym Kahuzi-Biega w Demokratycznej Republice Konga. Bardzo ciekawie wygląda też nowy gatunek wężowaty - żółta żmija krzewiasta (Atheris mongoensis) z okolic regionu Mbandaka nad rzeką Kongo również w Demokratycznej Republika Konga, której głowa przypomina małego smoka.

W raporcie WWF znalazł się też nowy przedstawiciel ssaków, co zdarza się niezwykle rzadko. Badacze zidentyfikowali nowy gatunek małp Lesula (Cercopithecus lomamiensis), które zamieszkują gęste lasy deszczowe w środkowej części Demokratycznej Republiki Konga, w ochronnym, zalesionym krajobrazie Tshuapa – Lomami – Lualaba. Jak piszą autorzy raportu WWF, miejscowa ludność miała wiedzę o istnieniu tego gatunku od jakiegoś czasu, ale pozostawał on nieodkrytym dla międzynarodowej społeczności naukowej. Lesula była dopiero drugim nowym gatunkiem małpy afrykańskiej odkrytym od 1984 roku i w 2013 roku zdobyła uznanie jako jeden z dziesięciu najważniejszych nowo odkrytych gatunków na świecie.

Naukowcy opisują małpę Lesula, jako posiadającą charakterystyczne ludzkie oczy i niebieskie ubarwienie na tyłach ciała, a także nisko brzmiący dźwięk "bum", który rozbrzmiewa w lesie podczas komunikacji. W odróżnieniu od innych przedstawicieli małp, badacze uważają je za ciche i nieśmiałe, które zazwyczaj żyją w małych grupach rodzinnych liczących około pięciu osobników. Spędzają czas na spokojnym wyszukiwaniu owoców i roślinności.

Niestety, Dorzecze Konga stoi w obliczu wielu zagrożeń, w tym: wylesiania, nielegalnych polowań i handlu dzikimi zwierzętami, wydobycia zasobów naturalnych, rozwoju infrastruktury i zmian klimatycznych. To przekłada się na poważne ryzyko przetrwania dla nowo odkrytych gatunków, a także dla wielu innych gatunków endemicznych z tego regionu.

Jak wyjaśniają w raporcie WWF badacze, odkrycia nowych gatunków są niezwykle ważne dla ochrony przyrody, ponieważ pozwalają nam lepiej zrozumieć i chronić formy życia, z którymi dzielimy naszą planetę. A gatunek, który nie ma nazwy, nie może zostać dodany do Czerwonej Listy Zagrożonych Gatunków IUCN. Pełen raport "Nowe życie w dorzeczu Konga: Dekada odkryć gatunków (2013-2023)" jest dostępny na stronie WWF.