Całkiem nowe małpy, węże czy krokodyle. Blisko 750 gatunków odkrytych w Afryce

World Wildlife Fund (WWF), czyli jedna z największych międzynarodowych organizacji zajmująca się ochroną zwierząt na całym świecie, opublikowała właśnie duży raport na temat odkryć ze świata flory i fauny. Dane zbierane były przez ponad 10 lat (2013-2023). Wynika z niego, że region dorzecza Konga w Afryce Środkowej skrywał co najmniej 742 nowych gatunków zwierząt.

Badania i obserwacje prowadzone były w dorzeczu rzeki Konga, które rozciąga się na teren pięciu państw: Kamerun, Republikę Środkowoafrykańską, Demokratyczną Republikę Konga, Gabon oraz Republikę Konga. Choć niektóre z nowo odkrytych osobników mogły być znane mieszkańcom od dawna, to dla nauki są one nowością. Raport WWF zawiera listę nowych gatunków, odkrytych i opisanych przez badaczy z całego świata. Dane pochodzą z różnych ekspedycji, oficjalnych i uznanych naukowych baz danych i recenzowanych czasopism naukowych.

W dorzeczu rzeki Konga odkryto:

• 430 nowych gatunków roślin: w tym nowe storczyki, paprocie z rodzaju Asplenium, gatunki z rodzajów Begonia, Coffea i Hibiscus, a także gatunki roślin kwitnących z rodzajów Didelotia i Grangea.

• Co najmniej 140 nowych gatunków bezkręgowców: w tym mrówki, chrząszcze, pluskwy, muchy, roztocza, ćmy, pająki, robaki i nowy gatunek świetlika.

• 96 nowych gatunków ryb: w tym brzanki, okonie, sumy, ryby przylgi, ryby elektryczne, ryby killi, węgorze błotne i tetras.

• 42 nowe gatunki gadów: w tym nowy gatunek krokodyla, żółw i wiele węży.

• 22 nowe gatunki płazów: wszystkie z nich to żaby.

• 10 nowych gatunków ssaków: w tym nowy gatunek małpy, cztery gatunki ryjówki, trzy myszy i dwa nietoperze.

• 2 nowe gatunki ptaków: rudzik leśny i sowa.

Spośród wszystkich nowych gatunków gadów na uwagę zasługuje krokodyl środkowoafrykański wąskopyski (Mecistops leptorhynchus). Pierwotnie uważano, że jest to ten sam gatunek, co krokodyl zachodnioafrykański (Mecistops cataphractus), jednak badania i dokładna analiza sekwencjonowania molekularnego ujawniły nowy gatunek, który "ukrywał się na widoku". Niestety utrata siedlisk i kłusownictwo wpływają na oba gatunki, co sprawia, że nowo odkryty rodzaj krokodyla najprawdopodobniej stanie się zagrożony w przyszłości.

Jeśli chodzi o węże to naukowcy ujęli też w raporcie nowy gatunek węża jadowitego (Toxicodryas vexator) z rodziny węży połozowatych (Colubridae), który został znaleziony w Parku Narodowym Kahuzi-Biega w Demokratycznej Republice Konga. Bardzo ciekawie wygląda też nowy gatunek wężowaty - żółta żmija krzewiasta (Atheris mongoensis) z okolic regionu Mbandaka nad rzeką Kongo również w Demokratycznej Republika Konga, której głowa przypomina małego smoka.

W raporcie WWF znalazł się też nowy przedstawiciel ssaków, co zdarza się niezwykle rzadko. Badacze zidentyfikowali nowy gatunek małp Lesula (Cercopithecus lomamiensis), które zamieszkują gęste lasy deszczowe w środkowej części Demokratycznej Republiki Konga, w ochronnym, zalesionym krajobrazie Tshuapa – Lomami – Lualaba. Jak piszą autorzy raportu WWF, miejscowa ludność miała wiedzę o istnieniu tego gatunku od jakiegoś czasu, ale pozostawał on nieodkrytym dla międzynarodowej społeczności naukowej. Lesula była dopiero drugim nowym gatunkiem małpy afrykańskiej odkrytym od 1984 roku i w 2013 roku zdobyła uznanie jako jeden z dziesięciu najważniejszych nowo odkrytych gatunków na świecie.

Naukowcy opisują małpę Lesula, jako posiadającą charakterystyczne ludzkie oczy i niebieskie ubarwienie na tyłach ciała, a także nisko brzmiący dźwięk "bum", który rozbrzmiewa w lesie podczas komunikacji. W odróżnieniu od innych przedstawicieli małp, badacze uważają je za ciche i nieśmiałe, które zazwyczaj żyją w małych grupach rodzinnych liczących około pięciu osobników. Spędzają czas na spokojnym wyszukiwaniu owoców i roślinności.

Niestety, Dorzecze Konga stoi w obliczu wielu zagrożeń, w tym: wylesiania, nielegalnych polowań i handlu dzikimi zwierzętami, wydobycia zasobów naturalnych, rozwoju infrastruktury i zmian klimatycznych. To przekłada się na poważne ryzyko przetrwania dla nowo odkrytych gatunków, a także dla wielu innych gatunków endemicznych z tego regionu.

Jak wyjaśniają w raporcie WWF badacze, odkrycia nowych gatunków są niezwykle ważne dla ochrony przyrody, ponieważ pozwalają nam lepiej zrozumieć i chronić formy życia, z którymi dzielimy naszą planetę. A gatunek, który nie ma nazwy, nie może zostać dodany do Czerwonej Listy Zagrożonych Gatunków IUCN. Pełen raport "Nowe życie w dorzeczu Konga: Dekada odkryć gatunków (2013-2023)" jest dostępny na stronie WWF.