Zjeść czy nie zjeść? Kiedy przeterminowany produkt to wciąż smaczny kąsek

Ostatnio w szokującym reportażu Magda Mieśnik z Wirtualnej Polski pisała o Bazarze Olimpia w Warszawie, gdzie można kupić leki bez recepty, mięso, sery i wiele innych produktów, które są przeterminowane. Czasami dzień, dwa, trzy, a czasami więcej. Tekst wzbudził burzliwe dyskusje na temat tego, kto kupuje w takich miejscach, ale zachęcił też do rozmów o skali problemu, jakim jest marnowanie żywności.

Data ważności, data spożycia, najlepiej spożyć przed. Można się solidnie pogubić albo nawet całkowicie zrezygnować z dokładnego czytania etykiet. Bo i po co, skoro nie rozumiem, co producent do mnie mówi.

W rozmowie z WP Tech, dr hab. Krzysztof Dasiewicz z Instytutu Nauk o Żywności SGGW wyjaśnił nam, że poprawne jest posługiwanie się dwoma pojęciami - "termin przydatności do spożycia" oraz "data minimalnej trwałości".

- Termin przydatności do spożycia (tzw. TPS) to termin stosowany najczęściej dla produktów nietrwałych np. przetworów mięsnych czy mlecznych. Ich "życie na półkach" jest określone w czasie. Termin ten wskazuje okres, w którym produkt zachowuje swoje pierwotne - zakładane przez producenta - walory smakowe i jakościowe, a przede wszystkim bezpieczeństwo zdrowotne, oczywiście, jeżeli był przechowywany w warunkach określonych przez producenta, czyli np. zalecanej temperaturze czy wilgotności - mówi Dasiewicz.

Jak ustala się termin przydatności do spożycia? Służą do tego badania przechowalnicze, które przeprowadza Państwowa Inspekcja Sanitarna (tzw. sanepid) lub inne laboratoria posiadające do tego stosowne uprawnienia.

- Polegają one na umieszczeniu badanego produktu w odpowiednich warunkach (wskazanych przez producenta) w czasie dłuższym niż założony okres przydatności oraz sprawdzaniu jego jakości w ustalonych odstępach czasu. Badane parametry ustalane są w zależności od rodzaju badanego produktu i należą do nich parametry fizykochemiczne, mikrobiologiczne oraz sensoryczne – podkreśla Dasiewicz.

Kolejne z wyróżnionych pojęć to data minimalnej trwałości. Dr hab. Krzysztof Dasiewicz zauważa: - W takich przypadkach data powinna być poprzedzona określeniem "najlepiej spożyć przed…" albo określeniem "najlepiej spożyć przed końcem …". Może być oznaczona jako dzień, miesiąc i rok, miesiąc i rok lub sam rok. Tego typu oznaczenie znajdziemy głównie na produktach "suchych" np. makaronach, produktach instant, wyrobach ciastkarskich ale również na napojach.

Jak uważa Dasiewicz, w przypadku wielu produktów długoterminowych, upływ wskazanego terminu przydatności wcale nie oznacza jakiejkolwiek utraty początkowych właściwości. Zamieszczając na opakowaniu datę minimalnej trwałości, producent informuje, że produkt warto spożyć przed jej upływem.

- Jej przekroczenie wcale nie znaczy, że produkt nagle stał się groźny dla naszego zdrowia. Mógł jednak utracić część ze swoich walorów smakowych czy jakościowych. Przypomina jednak o najważniejszym - zdrowym rozsądku.

- Produkt z takim oznaczeniem można spożyć po upływie terminu, ale na własną odpowiedzialność. Co do zasady, każdy spożywany produkt należy samodzielnie sprawdzić organoleptycznie i ocenić, czy nadaje się on do spożycia. Data datą, ale może popsuć się wcześniej i tu potrzebny jest zdrowy rozsądek oraz własna ocena - tłumaczy Krzysztof Dasiewicz.

Jednak nie ma co się przyzwyczajać. Ekspert wspomina również o pracach prowadzonych przez Unię Europejską, których celem jest eliminacja oznaczenia "najlepiej spożyć przed" z niektórych grup produktów. Takie regulacje mogłyby pomóc z problemem marnowania milionów ton żywności każdego roku.