Podróże lotnicze w przedwojennej Polsce

Przedwojenna Polska była krajem kontrastów. Z jednej strony mieliśmy niemal najgorsze drogi w Europie, a pod względem liczby samochodów znajdowaliśmy się na ogonie Europy. Z drugiej – mogliśmy się pochwalić prężnie działającymi liniami lotniczymi, przewożącymi dziesiątki tysięcy pasażerów rocznie.

Utworzone pod koniec 1928 r. – z połączenia spółek "Aerolot" i "Aero" – Polskie Linie Lotnicze LOT początkowo obsługiwały głównie trasy krajowe. Za granicę w pierwszych miesiącach latano jedynie do Brna i Wiednia.

Szybko jednak rozszerzono listę połączeń o Bukareszt, Sofię, Saloniki i Ateny. Następnie polskie samoloty zaczęły lądować w Rydze, Tallinie i Helsinkach. Wreszcie były Berlin, Rodos i Lydda w Palestynie.

Przed samą wojną z Warszawy można było dotrzeć również do Londynu, Bejrutu, Kopenhagi czy Rzymu. Na ilustracji powyżej pogrubieniem zaznaczono trasy obsługiwane przez LOT w 1937 r.

Uruchamianie kolejnych połączeń wiązało się z zakupem nowych samolotów. Początkowo LOT dysponował niewielkimi Junkersami F 13, które mogły przewieźć zaledwie czterech pasażerów. Jednego z nich widać na zdjęciu powyżej.

Nieco przestronniejsze były holenderskie Fokkery F.VII/m.1, które zabierały na pokład ośmiu podróżnych i dwuosobową załogę.

Na zdjęciu pasażerowie przed taką właśnie maszyną kursującą na linii Lwów-Warszawa-Gdańsk.

W barwach LOT-u w pierwszej połowie lat 30. pojawiły się również polskie PWS-24 (samolot ze zdjęcia obsługiwał linię Warszawa-Poznań) oraz PWS-24 bis. Nie zwiększyły one jednak przepustowości na trasach lotniczych.

Zabierały na pokład tyle samo osób, co wysłużone Junkersy F 13 – dwóch członków załogi i zaledwie czterech pasażerów.

Właśnie dlatego w połowie lat 30. polski przewoźnik zdecydował się na zakup samolotów Douglas DC-2, Lockheed L-10-A Electra (na zdjęciu) oraz Junkers Ju 52/3m.

W efekcie we flocie LOT-u wreszcie znalazły się maszyny zdolne przewozić powyżej dziesięciu podróżnych na raz.

Dwa lata przed wojną do parku maszynowego LOT-u dołączyły jeszcze bardzo nowoczesne samoloty Lockheed L-14-H Super Electra, które pozwalały na pasażerskie loty transatlantyckie (bo i takie były w planach).

Latanie w przedwojennej Polsce było względnie tanie, zwłaszcza biorąc pod uwagę pojemność samolotów. Przykładowo w 1937 r. przelot z Warszawy do Krakowa kosztował 40 złotych, do Rygi 81 złotych, a do Berlina 105 zł.

Jeżeli komuś marzyły się jednak dalsze wojaże, to musiał znacznie głębiej sięgnąć do kieszeni. Za lot do Aten trzeba było zapłacić już 335 zł, a do Lyddy w Palestynie – bagatela 780 zł. Oczywiście podane ceny dotyczyły lotu tylko w jedną stronę. Jednak gdy od razu kupowało się bilet powrotny był on o 20 proc. tańszy. A dzieci od 3 do 7 lat latały za pół ceny.

Należy tylko pamiętać, że za przedwojenną złotówkę można było kupić znacznie więcej niż za dzisiejszą. W tamtym okresie zarobki powyżej 300 zł miesięcznie uchodziły za naprawdę dobre. W przeliczeniu na obecne pieniądze ceny biletów kształtowały się od ok. 400 zł (z Warszawy do Krakowa) do 7800 zł (za lot do Palestyny).

W tym miejscu warto jeszcze podkreślić, że w cenie biletu (co nie było standardem) pasażer mógł zabrać na pokład bagaż o wadze do 15 kg. Zapewniano mu również transport autobusowy na i z lotniska.

Początkowo klienci LOT-u nie mogli liczyć na luksusy. Na zdjęciu z 1933 r. pasażerowie stoją pod gołym niebem, przed tablicą rozkładu lotów na lotnisku mokotowskim w Warszawie.

Z czasem sytuacja jednak znacznie się poprawiła. Cztery lata później na Okęciu funkcjonowała już luksusowa poczekalnia. W głębi widoczna mapa szlaków komunikacji lotniczej.

Również warunki samego podróżowania uległy diametralnej poprawie. W takim Fokkerze F-VII na pewno nie było zbyt wygodnie.

Za to już wnętrze kabiny pasażerskiej samolotu Douglas DC-2 oferowało znacznie więcej komfortu.

A na pokładzie lockheeda L-10 Electry naprawdę można się było zrelaksować. Na zdjęciu z 1937 r. pasażerowie w trakcie lotu z Warszawy do Lwowa.

W tamtych czasach oczywiście nikt nie myślał o tym, aby zabraniać palenia na pokładzie. Nie ma się zresztą czemu dziwić: w końcu przedwojenna Polska była prawdziwym rajem dla palaczy.

W czasie długiego lotu można było również pograć w szachy.

W pierwszej połowie lat 30. LOT w reklamach prasowych podkreślał, że latanie jest niezwykle bezpieczne. Rzeczywiście przewoźnikowi udawało się unikać poważnych wypadków. Ale tylko do czasu.

Wszystko zmieniło się po 1936 r., kiedy to w niespełna dwa lata miało miejsce aż pięć katastrof. W trzech z nich brały udział samoloty Lockheed L-10 Electra.

Do pierwszego doszło 1 grudnia 1936 r. pod Malakasą w Grecji. Następny samolot roztrzaskał się ledwie cztery tygodnie później pod Suścem niedaleko Tomaszowa Lubelskiego. Ostatni zaś spadł pod Piasecznem 11 listopada 1937 r. (na zdjęciu). 12 dni później w bułgarskich górach Piryn rozbił się z kolei Douglas DC-2. W wymienionych wypadkach zginęło łącznie 14 osób.

Najwięcej ofiar pociągnęła za sobą katastrofa samolotu Lockheed L-14 Super Electra, która miała miejsce 22 lipca 1938 r. w pobliżu rumuńskie wsi Găinești. Zginęło wtedy 14 osób.

Wbrew pozorom wypadki nie odstraszały amatorów podniebnych wojaży. Tych stale przybywało. W 1929 r. LOT przewiózł zaledwie 16 428 ludzi. Osiem lat później pasażerów było już 34 497. I można się tylko zastanawiać, jak potoczyłaby się historia naszego przewoźnika, gdyby nie wybuch II wojny światowej…

Bibliografia

1. Dwudziestolecie komunikacji w Polsce Odrodzonej, pod red. Stanisława Faechera i Stanisława Petersa, Kraków 1939.
2. "Gazeta Lwowska" 1936-1937.
3. "Ilustrowany Kuryer Codzienny" 1936-1937.
4. Jerzy Liwinski,Transport lotniczy w Polsce w okresie międzywojennym, "Lotnictwo", nr 10/2008
5. Wyniki Eksploatacji = Résultats d’Exploitation 1937, Warszawa 1938.
6. Polskie Linie Lotnicze LOT. Zima 1937/1938. Warszawa 1937.

Twórz treści i zarabiaj na ich publikacji. Dołącz do WP Kreatora