Kolejny kraj NATO kupuje Javeliny. Ta broń to prawdziwy pogromca czołgów

Bułgaria jest kolejnym państwem NATO, które otrzymało zgodę amerykańskiego rządu na zakup przeciwpancernych pocisków kierowanych Javelin. Agencja DSCA odpowiadająca za eksport amerykańskiego uzbrojenia w wydanym komunikacie poinformowała, że Bułgaria dostała zgodę na zakup 218 pocisków FGM-148F Javelin, 107 wyrzutni Lightweight Command Launch Unit oraz niezbędnego wyposażenia szkoleniowego i logistycznego. Całkowita wartość potencjalnej umowy może sięgnąć 114 mln dolarów.

W komunikacie napisano również, że ta transakcja jest zgodna z interesem USA, ponieważ zwiększa zdolności obronne sojusznika z NATO i w ten sposób przyczynia się również do politycznej i gospodarczej stabilności w Europie. W długiej perspektywie sprzedaż Javelinów przyczyni się do zwiększenia bułgarskich zdolności do obrony niepodległości i integralności terytorialnej. Amerykańskie pociski będą stanowiły skok jakościowy w bułgarskiej obronie przeciwpancernej, której główne elementy stanowią dzisiaj radzieckie ppk 9K111 Fagot i ręczne granatniki przeciwpancerne RPG-7.

Najważniejszą zaletą Javelinów jest system "odpal i zapomnij" pozwalający operatorowi na natychmiastowe ukrycie się po wystrzeleniu pocisku. Radzieckie Fagoty wymagają ciągłego utrzymywania celownika na celu zwiększając ryzyko dla żołnierza obsługującego wyrzutnię. Kolejną zaletą względem starszych systemów jest podwójna głowica kumulacyjna zdolna do przebicia nowoczesnych pancerzy kompozytowych i wybuchowych pancerzy reaktywnych.

Co więcej Javelin może wykonać atak w trybie top attack, to znaczy zaatakować cel od góry, w miejscu gdzie pancerz jest znacznie cieńszy niż od przodu i na burtach. Wreszcie Javeliny są naprowadzane na podczerwień, a w wyrzutniach są kamery termowizyjne umożliwiające wykrywanie i atakowanie celów również w nocy i w warunkach słabej widoczności.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Wprowadzanie Javelinów do uzbrojenia będzie pewnym wyzwaniem dla bułgarskich sił zbrojnych, które do tej pory wykorzystywały głównie uzbrojenie produkcji radzieckiej. Pojawienie się nowej broni wiąże się z koniecznością wypracowania nowej taktyki wykorzystania i opracowania nowych scenariuszy treningowych. Jednostki, do których trafią amerykańskie pociski przejdą intensywne przeszkolenie podzielone na kilka etapów.

Pierwszy etap szkolenia będzie polegał na zaznajomieniu się z możliwościami i obsługą wyrzutni Command Launch Unit łączącej w sobie funkcje obserwacji w termowizji i celowania. Operatorzy będą się uczyli jak wykorzystywać system termowizyjny i jak optymalnie wykorzystać zdolności do strzelania w trybie "odpal i zapomnij". Scenariusze treningowe będą obejmowały strzelania zarówno do czołgów jak i budynków. Druga faza będzie obejmowała szkolenie praktyczne na poligonie, gdzie z wykorzystaniem rakiet szkolnych będą ćwiczone scenariusze atakowania celów na dystansie do 2500 m. Nacisk położony będzie także na zachowanie się operatorów – szybkie krycie się lub zmianę pozycji zaraz po wystrzeleniu.

Wprowadzenie do uzbrojenia Jevelinów i innych zachodnich typów uzbrojenia będzie miało wpływ na całą doktrynę bułgarskich wojsk lądowych, które będą musiały wypracować nowe regulaminy i sposoby realizacji zadań wykorzystujące potencjał nowoczesnych technologii. W niektórych wypadkach będzie to wymagało dostosowania struktur niektórych jednostek. Według nieoficjalnych jeszcze informacji Javeliny mają trafić do nowo formowanej brygady, która zostanie wyposażona w transportery opancerzone Stryker. Bułgaria zamówiła 183 wozy tego typu w kilku wariantach: transportera piechoty, wozu dowodzenia, wozu ewakuacji medycznej, wozu rozpoznania skażeń i wozu saperskiego. Pozwolą one na połączenie trzech dotychczasowych batalionowych grup bojowych w jednolitą brygadę w pełni interoperacyjną z wojskami zachodnich sojuszników.

Pocisk Javelin narodził się w latach 90-tych w ramach zainicjowanego we wcześniejszej dekadzie programu Advanced Antitanbk Weapon System-Medium. Pierwsze egzemplarze trafiły do armii USA w 1996 r.

System Javelin składa się z dwóch podstawowych elementów: wyrzutni CLU (Command Launch Unit) oraz pocisku. CLU wyposażona jest w zaawansowany system naprowadzania z kamerą na podczerwień, który pozwala na precyzyjne celowanie zarówno w dzień, jak i w nocy, a także w trudnych warunkach pogodowych. Javelin to pocisk typu "wystrzel i zapomnij", co oznacza, że po odpaleniu automatycznie naprowadza się na cel bez potrzeby dalszej kontroli przez operatora. Pocisk posiada dwustopniowy silnik rakietowy oraz tandemową głowicę kumulacyjną, zaprojektowaną do penetracji pancerza reaktywnego.

Javelin ma zasięg czterech kilometrów, a jego głowica może przebić pancerz o grubości do 800 mm jednorodnej walcowanej stali pancernej (RHA, Rolled Homogeneous Armour), co czyni go skutecznym nawet przeciwko nowoczesnym czołgom. Tym bardziej, że pocisk może być używany w trybie ataku z góry, co pozwala na niszczenie czołgów, celując w ich najcieńsze opancerzenie, lub w trybie bezpośrednim, co jest przydatne w atakach na budynki i bunkry.

Wiele państw zdecydowało się na zakup Javelinów będąc pod wrażeniem ich skuteczności w zwalczaniu rosyjskich czołgów w trakcie wojny w Ukrainie. Pociski tego typu są używane przez Ukraińców od pierwszego dnia wojny. Raporty wykazują 70% skuteczność Javelinów w pierwszej fazie wojny i ich kluczowe znaczenie dla powstrzymania rosyjskiej ofensywy na Kijów. Z drugiej strony Javeliny nie zawsze są w stanie skutecznie porazić najnowsze rosyjskie czołgi wykorzystujące zaawansowane systemy maskujące i systemy aktywnej obrony. Równocześnie należy wskazać, że obniżona skuteczność Javelinów wynika z kierowania do walki niedostatecznie wyszkolnych operatorów. Ponadto Ukraina w ramach amerykańskiej pomocy dostała starsze wersje pocisków.

Javeliny zostały zamówione przez ponad 25 państw z całego świata. Do tej pory wyprodukowano łącznie ponad 50 000 pocisków i ponad 12 000 wyrzutni wielorazowego użytku. Sukcesy odnoszone przez te pociski w Ukrainie przyczyniły się do wzrostu zainteresowania tym uzbrojeniem ze strony innych państw. Od czasu wybuchu wojny Javeliny zamówiły Albania, Łotwa, Rumunia, Bułgaria, Maroko, Tajlandia i Brazylia. Polska po raz pierwszy zamówiła Javeliny w 2021 r. natomiast jesienią 2023 r. podpisano porozumienie o produkcji licencyjnej tych pocisków w zakładach Mesko.