Naukowcy wyodrębnili starożytne DNA z glinianej cegły sprzed 2900 lat

Z liczącej blisko trzy tys. lat glinianej cegły z pałacu neoasyryjskiego króla Aszurnasirpala II udało się wyodrębnić starożytne DNA roślin. Badania te dostarczyły danych na temat roślin uprawianych w tamtym czasie na terenach współczesnego Iraku. Pokazały też, że możliwe jest pozyskiwanie próbek materiału genetycznego w materiałów budowlanych sprzed tysięcy lat.

Grupie badaczy z Danii oraz z Wielkiej Brytanii p o raz pierwszy w historii udało się wyodrębnić starożytne DNA z glinianej cegły liczącej 2900 lat. Autorzy zaadaptowali w tym celu technikę zwykle stosowaną do materiałów takich jak chociażby kość i obecnie twierdzą, że można ją zastosować do glinianych artefaktów znajdowanych na wykopaliskach na całym świecie.

Opis i rezultaty badań ukazały się na łamach pisma "Scientific Reports" (DOI: 10.1038/s41598-023-38191-w).

Cegła, o której mowa, została wykonana około 2900 lat temu na terytorium obecnego Iraku. Znaleziono ją w zlokalizowanym w starożytnym mieście Kalhu pałacu. W czasach starożytnych należał on do asyryjskiego króla Aszurnasipala II, który panował w latach 884–858 p.n.e. i zapisał się w historii jako władca dość okrutny i bezwzględny. Zidentyfikowanie budynku, z którego pochodziła cegła okazało się dość łatwe, ponieważ znajduje się na niej napis, w którym został wymieniony pałac Aszurnasipala II. Sam zaś budynek został wybudowany w latach 879-869 p.n.e., co z kolei pozwala na łatwe ustalenie wieku cegły.

Do jej wyprodukowania wykorzystano znajdujące się na brzegach rzeki Tygrys błoto, ale także plewy, słomę a nawet zwierzęce odchody. Jak ustalili naukowcy z uniwersytetów w Oxfordzie i Kopenhadze, a także z Narodowego Muzeum w Danii, gdzie przechowywana jest cegła, niewielkie roślinne cząsteczki są w stanie przetrwać w takim otoczeniu przez naprawdę długi czas. Sama cegła, można powiedzieć, że zapewnia im wystarczającą ochronę.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

W trakcie analiz skupiono się na roślinnym materiale genetycznym, ponieważ był on najlepiej zachowany. Natomiast z czysto technicznego punktu widzenia nic nie stoi na przeszkodzie, by taką samą technikę spróbować zastosować do poszukiwania i identyfikacji zwierzęcego DNA. Przeprowadzone przy tej okazji badania stanowią silny argument za potrzebą interdyscyplinarnej współpracy. Takie podejście okazuje się bowiem o wiele bardziej holistyczne.

Badacze potraktowali fragment cegły w taki sposób, w jaki podeszliby np. do porowatego materiału w postaci chociażby kości. Wykorzystali analogiczną technikę i dzięki temu udało im się zsekwencjonować DNA obecnej tam roślinnej materii organicznej. Co więcej, w ten sposób udało im się zidentyfikować aż 34 grupy taksonomiczne. I to pomimo faktu, że materiał ten, tak jak i cegła, ma już około 2900 lat. Można jednak wskazać konkretny czynnik, który sprawił, że znalezione DNA zachowało się w tak dobrym stanie. Otóż szczęśliwie akurat ta cegła została pozostawiona do naturalnego wyschnięcia, nie została wypalona.

W cegle natrafiono na ślady materiału genetycznego roślin z gatunków Brassicaceae, czyli kapustowatych (konkretnie samej kapusty, czy też gorczycy) oraz Ericaceae – wrzosowatych. Poza nimi odnaleziono także ślady brzozowatych (Betulaceae), wawrzynowatych (Lauraceae), selerowatych (Selineae), wśród których znajdziemy przykładowo marchew czy pietruszkę oraz Triticeae, których przedstawicielami są chociażby trawy uprawne.

Cegła ta stała się zatem dla nich wszystkich swoistą kapsułą czasu. A ponieważ są rośliny te są powszechnie znajdowane na wielu stanowiskach archeologicznych na całym świecie, mogą powiedzieć nam naprawdę wiele o ekosystemach, jakie istniały w czasie i miejscu, w którym rosły, jak i o tym, jak żyli ci, którzy je uprawiali.

Źródło: University of Oxford