Kiedy i gdzie pojawiły się pierwsze pszczoły? Odpowiedź może zaskakiwać

Międzynarodowa grupa naukowców w nowych badaniach rzuciła więcej światła na pochodzenie pszczół. Uczeni znaleźli dowody na to, że pszczoły pojawiły się na planecie wcześniej, różnicowały się szybciej i rozprzestrzeniały się na szerszą skalę, niż dotychczas sądzono.

Opis i rezultaty badań ukazały się na łamach pisma "Current Biology" (DOI: 10.1016/j.cub.2023.07.005).

Tych przełomowych odkryć dokonał międzynarodowy zespół naukowców pod kierunkiem badaczy z Washington State University. W trakcie prowadzonych badań wzięli oni pod lupę ponad 200 gatunków żyjących obecnie na Ziemi pszczół. Następnie porównali ich cechy z tymi zidentyfikowanymi w trakcie analizowania 185 skamieniałości pszczół oraz cech gatunków, które wymarły. Dzięki temu możliwe stało się stworzenie studium, w którym ujęto ewolucyjną historię pszczół, jak i modele genealogiczne. Badacze zyskali w ten sposób również informacje pozwalające na dokładniejsze spojrzenie na rozmieszczenie tych owadów na Ziemi w przeszłości.

Uzyskano również wyczerpujące dane w skali całego genomu dotyczące wszystkich siedmiu rodzin pszczół, co samo w sobie jest osiągnięciem przełomowym. Najistotniejsze są jednak wnioski dotyczące pochodzenia tych niezwykle pożytecznych owadów. Otóż ich korzeni powinniśmy szukać w zachodniej części prehistorycznego superkontynentu – Gondwany. Pojawiły się one we wczesnej kredzie, przy czym wyewoluowały one ponad 120 mln lat temu od os, zmieniając swoje menu na nektar i pyłek kwiatowy i zaniechawszy trybu życia drapieżników.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Pierwotnie pszczoły zamieszkiwały półkulę południową, jednakże z biegiem czasu przemieszczały się coraz bardziej na północ. W międzyczasie jakieś 65 mln lat temu, już w trzeciorzędzie, doszło do wyodrębnienia się najważniejszych rodzin pszczół, co zbiegło się w czasie z wyginięciem dinozaurów.

W planach badaczy jest obecnie poszerzenie zakresu badań o większą ilość gatunków pszczół. Dokładne bowiem poznanie ich historii pod względem genetycznym ma kluczowe znaczenie dla lepszego zrozumienia ewolucji pszczół oraz powiązanej z nimi ewolucji roślin.

Przy okazji analizowania ewolucji pszczół naukowcy mogli bowiem także przyjrzeć się wpływowi, jaki wywarły one na otaczającą je florę. Można tutaj wysnuć wniosek, zresztą takie panuje też przekonanie, że bujna roślinność na półkuli zachodniej była przez długi czas powiązana z długotrwałym zamieszkiwaniem pszczół na tym terenie. Zresztą zarówno w rejonach tropikalnych, jak i bardziej umiarkowanych, istotnym źródłem pokarmu dla pszczół są rośliny z rodziny różowatych, do której należą chociażby jabłonie, wiśnie, grusze, czy śliwy. Stanowią one jednocześnie około ¼ wszystkich kwitnących roślin obecnych na Ziemi.

Jak podkreśliła dr Elizabeth Murray, nowe badania stają się kamieniem milowym dla przyszłych analiz dotyczących ekologicznego znaczenia pszczół. Współcześnie wiele mówi się o potrzebie zadbania o przyszłość tych owadów, która staje się coraz bardziej niepewna. Wspomniane badania mogą nam w tym pomóc, ponieważ pomagają nam lepiej zrozumieć w jaki sposób w przeszłości dostosowywały się one do istniejących nisz ekologicznych.

Źródło: Science Times, Washington State University, fot. Charles J. Sharp, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons