Punkty przełomowe wojny w Ukrainie. 5 wydarzeń, które ukształtowały oblicze konfliktu

Za początek wojny w Ukrainie uznawany jest rosyjski atak z 24 lutego 2022 roku, jednak rosyjska agresja zaczęła się znacznie wcześniej. Wstępem do niej było zajęcie Krymu i secesja części obwodów ługańskiego i donieckiego.

Rosja — wówczas sondująca reakcje świata na swoje działania — wysłała do walki nieregularne oddziały milicyjne, a także żołnierzy bez oznaczeń przynależności państwowej, do których przylgnęło określenie "zielone ludziki".

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Ponieważ toczone wówczas walki formalnie nie były dla Ukrainy wojną, ukształtowana wówczas linia frontu przez lata stała się obszarem ATO - operacji antyterrorystycznej. Stała się ona kuźnią kadr dla jednostek, które w początkowym okresie pełnoskalowego ataku Rosjan stawiły agresorom skuteczny opór i ocaliły Ukrainę przed upadkiem.

W pierwszych godzinach rosyjskiej agresji punktem przełomowym okazały się walki o lotnisko w Hostomlu. Rosjanie wysadzili tam desant śmigłowcowy, którego zadaniem było opanowanie lotniska i utrzymanie go do czasu wylądowania samolotów transportowych z kolejnymi oddziałami i ciężkim sprzętem.

Pierwsza fala rosyjskiego desantu została zniszczona, a kolejne nie wylądowały. Samoloty nie miały zagwarantowanego bezpiecznego pasa startowego, a jeden z rosyjskich Ił-ów 76 z żołnierzami na pokładzie został zestrzelony. Plan, by w pierwszych godzinach inwazji zaatakować Kijów, zamordować prezydenta Zełenskiego i opanować kluczowe ośrodki władzy, spalił na panewce.

W kolejnych dniach nadal toczono walki o lotnisko i miasto, pod które podeszły wojska rosyjskie. Ostatecznie Rosjanie wycofali się spod Hostomla wraz z początkiem kwietnia. W czasie walk o lotnisko został zniszczony największy samolot transportowy świata — wyprodukowany w jednym egzemplarzu An-225 Mrija.

Wraz z końcem lata 2022 roku Ukraina przeprowadziła udaną kontrofensywę, atakując Rosjan jednocześnie na dwóch kierunkach. Na południu zmusili Rosjan do opuszczenia Chersonia i ewakuacji za Dniepr.

Przyczyny, dla których armia ukraińska nie zamknęła wówczas w kotle około 20-tys. Rosjan pozostają do dzisiaj obszarem spekulacji i sporów ekspertów. Drugim kierunkiem ukraińskich działań był rejon Charkowa, gdzie - po przełamaniu rosyjskiego frontu - Ukraińcy błyskawicznie odbili większość terenów opanowanych przez Rosjan po 24 lutego.

Z okresu ukraińskiej kontrofensywy w 2022 roku pochodzi (nieaktualny dziś) obraz niewyszkolonych, źle wyposażonych i dowodzonych oddziałów rezerwistów, którymi Rosjanie — mimo znacznych strat — zdołali uratować front przed całkowitym załamaniem. W ocenie ekspertów jesień 2022 roku była najtrudniejszym dla Rosji czasem podczas całej wojny, jednak w ciągu kilku miesięcy udało im się opanować sytuację.

Walki o Bachmut, prowadzone od 2014 roku, zakończyły się ostatecznie w maju 2023 roku. Kosztem ogromnych strat, szacowanych na nawet 100 tys. żołnierzy, Rosjanie zdobyli to, przed wojną 70-tysięczne miasto — największe, jakie zdołali opanować w czasie wojny.

Walki o Bachmut były prowadzone przez Rosję m.in. za pomocą najemników z Grupy Wagnera. Utrata Bachmutu stała się symbolicznym początkiem trwałej utraty inicjatywy przez Ukrainę. Od tego czasu Ukraińcy — z wyłączeniem letniej kontrofensywy — głównie cofają się, stopniowo tracąc broniony teren i prowadząc na wybranych kierunkach lokalne kontrataki.

Długo wyczekiwana, ukraińska kontrofensywa ruszyła 4 czerwca 2023 roku. Zaangażowano do niej ukraińskie brygady wyposażone częściowo w zachodni sprzęt, a także jednostki szkolone na Zachodzie.

Ukraiński atak zakończył się niepowodzeniem. Przy dużych stratach ukraińskie jednostki zdobywały pojedyncze kilometry terenu, a obrona rosyjska była na tyle skuteczna, że nie zmusiła Rosji do przesunięcia odwodów z innych kierunków.

Jednym z obrazów towarzyszących ukraińskiemu nieudanemu atakowi, był zniszczony zachodni sprzęt — po raz pierwszy świat obiegły zdjęcia z zachodnimi pojazdami zniszczonymi w znacznej liczbie. W listopadzie 2023 roku ukraińskie dowództwo oficjalnie przyznało, że ofensywa zakończyła się niepowodzeniem.

Latem 2024 roku Ukraina przeprowadziła niespodziewany, dobrze przygotowany atak na terytorium Rosji, podczas którego opanowano nieco ponad 1000 km kwadratowych terytorium wroga. Ukraińskie zdobycze nie miały jednak — poza ważnym wymiarem symbolicznym i politycznym — istotnego znaczenia militarnego.

Największym opanowanym miastem okazała się 5-tysięczna Sudża, położona ok. 9 km od granicy z Ukrainą. Wieszczone przez analityków związanie przez Ukraińców istotnych sił rosyjskich nie nastąpiło. Ponieważ walki są toczone na terenie Rosji, rosyjska armia może wykorzystać w nich poborowych, a także oddziały z Korei Północnej.

Warto podkreślić, że z punktu widzenia Rosji na jej terenie nie toczy się żadna wojna, ale — niezależne od "operacji specjalnej" w Ukrainie — działania antyterrorystyczne. Do lutego 2025 roku Rosjanie zdołali odbić około 60 proc. opanowanego przez Ukraińców obszaru, ale mimo ponawianych prób nie są w stanie całkowicie wyprzeć nieprzyjaciela ze swojego terytorium.