Polak leci w kosmos. Najważniejsze informacje o misji

Już za moment rusza misja kosmiczna Ax-4 Axiom Space we współpracy z ESA, w której bierze udział polski astronauta - Sławosz Uznański-Wiśniewski. Z Polakiem lecą: dowódczyni misji - Peggy Whitson z USA, pilot - Shubhanshu Shukla z Indii oraz Tibor Kapu z Węgier jako specjalista misji. Rakieta Falcon-9 SpaceX, z kapsułą Dragon, jest już na stanowisku startowym LC-39A w Centrum Kosmicznym im. Kennedy'ego NASA na Florydzie.

Zebraliśmy sześć najważniejszych informacji o misji Ax-4 i IGNIS, w której bierze udział polski astronauta.

1. Sławosz Uznański-Wiśniewski będzie drugim Polakiem w kosmosie, po generale Mirosławie Hermaszewskim. Polska czekała na to wydarzenie 47 lat. By to uhonorować, Sławosz użyje tej samej naszywki z flagą Polski, która znajdowała się na skafandrze Hermaszewskiego w 1978 r.

2. Lot Polaka to także pierwsza polska misja technologiczno-naukowa IGNIS, podczas której astronauta przeprowadzi 13 eksperymentów przygotowanych przez polskie uczelnie i instytucje, które mogą zrewolucjonizować naukę i technologię (część z nich znajduje się już na stacji kosmicznej). Są to:

• Human Gut Microbiota - mikrobiologia jelitowa i dietetyka kosmiczna. Cel: określić, jak dwutygodniowy pobyt na ISS wpływa na skład i aktywność drobnoustrojów jelitowych.
• Yeast TardigradeGene - biologia syntetyczna i inżynieria genetyczna. Cel: sprawdzić, czy drożdże z wprowadzonym genem białka ochronnego z niesporczaka lepiej znoszą stres radiacyjny i mikrograwitacyjny.
• Space Volcanic Algae - biotechnologia ekstremofilów i systemy podtrzymywania życia. Cel: ocenić zdolność mikroalg z ekosystemów wulkanicznych do produkcji tlenu i metabolitów w przestrzeni kosmicznej.
• AstroMentalHealth - psychologia i zachowanie w izolacji. Cel: monitorować dobrostan emocjonalny i efektywność pracy astronauty w realnym środowisku stacji.
• Wireless Acoustics - inżynieria akustyczna i higiena pracy w kosmosie. Cel: stworzyć sieć bezprzewodowych czujników hałasu do ciągłego monitorowania dźwięku na ISS.
• PhotonGrav - interfejsy mózg–komputer (BCI) i neurotechnologia. Cel: przetestować bezmięśniowy kanał komunikacji oparty na fNIRS w mikrograwitacji.
• MXene in LEO - nanomateriały i technologie ubieralne. Cel: sprawdzić stabilność warstw MXene w warunkach stacji oraz możliwości czujnika pulsu zbudowanego z tego materiału.
• LeopardISS - sztuczna inteligencja i przetwarzanie brzegowe w kosmosie. Cel: zweryfikować, czy zaawansowane algorytmy AI mogą być uruchamiane i trenowane bezpośrednio na stacji, zamiast na Ziemi.
• AstroPerformance (Mollis Textus) - fizjologia mięśniowo-szkieletowa i analityka AI. Cel: zrozumieć, jak brak obciążenia nóg w przestrzeni wpływa na mięśnie i ścięgna oraz jak szybko ciało regeneruje się po powrocie.
• RadMon-on-ISS - radiacja kosmiczna i inżynieria układów scalonych. Cel: zmierzyć w czasie rzeczywistym strumień cząstek i ich wpływ na działanie nowoczesnych mikroprocesorów.
• EEG Neurofeedback - neuropsychologia i medycyna lotów kosmicznych. Cel: sprawdzić, czy trening mózgu z użyciem sprzężenia zwrotnego EEG pomaga astronaucie lepiej kontrolować stres i skupienie w warunkach mikrograwitacji.
• Stability of Drugs - farmacja polimerowa i technologia leków. Cel: zbadać, czy enkapsulacja w folii polimerowej wydłuża trwałość popularnych leków w warunkach orbitalnych.
• Immune Multiomics - immunologia i epigenetyka kosmiczna. Cel: ocenić, czy ekspozycja na mikrograwitację modyfikuje ekspresję genów i metylację DNA w komórkach odpornościowych.

3. Kto organizuje lot? Misję Ax-4, czwartą komercyjną załogową wyprawę realizuje prywatna firma Axiom Space. Udział Polaka jest wynikiem umowy między Ministerstwem Rozwoju i Technologii a Europejską Agencją Kosmiczną na przygotowanie polskiej misji technologiczno-naukowej IGNIS na ISS, w której uczestniczy także Polska Agencja Kosmiczna.

4. Spaceru kosmicznego z udziałem Polaka nie będzie. W planach dwutygodniowej misji nie przewidziano wyjścia Uznańskiego-Wiśniewskiego na zewnątrz stacji. Jak podano, Polak nie został przeszkolony z wychodzenia w przestrzeń kosmiczną i nie ma odpowiedniego skafandra. Poprowadzi natomiast z pokładu Międzynarodowej Stacji Kosmicznej pokazy fizyki na żywo dla szkół i ośrodków naukowych.

5. Ile kosztuje Polskę wysłanie astronauty w kosmos? 65 mln euro. Tyle właśnie Polska przeznaczyła na "realizację misji astronautycznej z udziałem polskiego astronauty". Ta kwota jest jednak tylko częścią większego planu inwestycyjnego w sektor kosmiczny. Na lata 2023-2025 Polska zaplanowała wydatki w wysokości 360 mln euro, które zostaną przeznaczone na różne inicjatywy: zwiększenie wkładu Ministerstwa Rozwoju i Technologii do programów opcjonalnych Europejskiej Agencji Kosmicznej - 200 mln euro, projekt CAMILA, który obejmuje budowę konstelacji satelitów do obserwacji Ziemi - 85 mln euro.

6. Co Polak zabiera ze sobą? Polska flaga oraz narodowy przysmak - pierogi (liofilizowane), które są już w kosmosie i czekają na Sławosza, zostały wysłane w kwietniu bezzałogowym transportem kapsuły Dragon. Ze sobą astronauta zabiera teraz m.in. bursztyn, bryłkę soli kamiennej z Wieliczki, rycinę z traktatu Mikołaja Kopernika, kopię pierwszej strony doktoratu Marii Skłodowskiej-Curie, poezję Wisławy Szymborskiej czy rękopis partytury mazurka As-dur Fryderyka Chopina.