Najstarsze ludzkie szczątki w Polsce. Kryła je jedna z jaskiń

Polscy naukowcy podczas badań wykopaliskowych w Jaskini Ciemnej, które były prowadzone w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki we współpracy z Muzeum Archeologicznym w Krakowie i Instytutem Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN, natrafili na kostki mające nie więcej niż jeden centymetr długości. Znalezisko było w złym stanie, dlatego eksperci nie mogli przeprowadzić analiz DNA. Kości był też przemieszane z kościami zwierzęcymi, co utrudniało ich identyfikacje. Dopiero prace laboratoryjne w 2018 r. pozwoliły ustalić, że kości należały do człowieka.

Prof. Paweł Valde-Nowak z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie mówił wówczas w rozmowie z serwisem PAP, że jest to "unikatowe odkrycie" a "szczątki neandertalczyka z terenu Polski możemy policzyć na palcach jednej dłoni". Z analiz wynika, że są to paliczki, kości dłoni neandertalskiego dziecka, najprawdopodobniej w wieku 5-7 lat. Eksperci zwrócili uwagę na ich porowatą powierzchnię, usłaną dziesiątkami dziurek. Ich zdaniem może to być efekt przejścia kości przez system trawienny dużego ptaka. Nie można wykluczyć różnych scenariuszy - np. że ptak zaatakował dziecko i częściowo je skonsumował lub żerował już na zwłokach dziecka.

Wcześniej za najstarsze szczątki człowieka w Polsce uznawano te, które znaleziono w Jaskini Stajnia w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Ich wiek początkowo eksperci datowali na ok. 52-42 tys. lat. Później przeprowadzone analizy, w tym analiza genetyczna neandertalskiego zęba trzonowego, który znajdował się w jaskini, wykazały, że mogą być one znacznie starsze, a ich wiek sięgać od ok. 80 tys. do nawet 116 tys. lat. Na łamach czasopisma naukowego "Scientific Reports" w 2020 r. międzynarodowy zespół naukowców (jego członkami byli również Polacy z Uniwersytetu Wrocławskiego, Polskiej Akademii Nauk oraz Państwowego Instytutu Geologicznego) podzielił się nawet tezą, że to właśnie w Polsce znajdują się najstarsze szczątki neandertalczyków w Europie Środkowej.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Neandertalczyk to wymarły gatunek lub podgatunek ludzi archaicznych, uznawany za jednego z najbliższych krewnych człowieka. Neandertalczycy, którzy wyginęli ok. 40 tys. lat temu, posiadali bogatą kulturę, dobrą anatomię i wiele cech wspólnych z homo sapiens. Kolejne odkrycia ich dorobku oraz szczątków pozwalają naukowcom zrozumieć, jak żyli i dlaczego zniknęli. Jedna z teorii zakłada, że przegrali rywalizację z naszym gatunkiem. Neandertalczycy na terenie całej Europy, w tym Polski pojawili się najprawdopodobniej ok. 300 tys. lat temu. Dowodzą temu m.in. znajdowane tutaj neandertalskie narzędzia kamienne.