Zawalił się gigantyczny, 300-metrowy radioteleskop Arecibo

Radioteleskop Arecibo w Portoryko uległ nieodwracalnemu zniszczeniu, gdy 900-tonowy odbiornik runął na dysk ze 140 metrów. Teleskop pracował od 1960 i przyczynił się do wielu ważnych odkryć kosmicznych.

Zawalił się gigantyczny, 300-metrowy radioteleskop AreciboRadioteleskop Arceibo
Źródło zdjęć: © Getty Images
Bolesław Breczko
14

Gigantyczny radioteleskop znajdujący się należącej do Stanów Zjednoczonych wyspie Portoryko miał dysk o średnicy 300 metrów. Dla porównania największy radioteleskop w Polsce ma 32 dyski o średnicy 32 metrów. Nie był jednak największy na świecie, większe od Arecibo są Tianyan w Chinach (500 metrów) i Ratan-600 (Rosja).

Stan techniczny radioteleskopu Arecibo pogarszał się od lat. Krytyczny moment nastąpił w 2020 roku, gdy dwie liny podtrzymujące 900-tonową platformę odbiornika się zerwały. Ze względu na niestabilność konstrukcji nie można było przystąpić do napraw i los radioteleskopu wydawał się przesądzony. Został on przypieczętowany 1 grudnia, gdy zerwały się pozostałe liny, a odbiornik runął na dysk, niszcząc go doszczętnie.

Zniszczony teleskop Arecibo
Zniszczony teleskop Arecibo © East News

Radioteleskop Arecibo przyczynił się do licznych odkryć na temat kosmosu. Należą do nich m.in.:

  • Zaobserwowanie, że rok na Merkurym trwa 88 dni, a nie 59, jak wcześniej sądzono.
  • Uzyskanie dowodu na istnienie gwiazd neutronowych dzięki wykryciu impulsów radiowych nadawanych w równych przerwach 33 milisekund.
  • Odkrycie pierwszego podwójnego układu pulsarów i potwierdzenie teorii względności. Odkrywcy dostali później za to nagrodę Nobla.
  • Pierwsze zaobserwowanie komety (kometa Enckego) przez radioteleskop w 1980 roku.
  • Pierwsze zaobserwowanie asteroidy w 1989 roku.
  • Odkrycie pierwszych planet poza Układem Słonecznym w 1994.
  • Odkrycie przez Polaka Aleksander Wolszczan odkrył pulsar PSR B1257+12, co przyczyniło się do odkrycia przez niego trzech planet orbitujących wokół siebie.

Radioteleskop Arecibo został wykorzystany także do nadania wiadomości w kierunku Gromady Herkulesa. Wiadomość zapisana została w kodzie binarnym i zawiera podstawowe wiadomości na temat ludzkości.

Wiadomość wysłana przez teleskop
Wiadomość wysłana przez teleskop © Wikimedia Commons

Radioteleskop był też wykorzystany w programie poszukiwania pozaziemskiej inteligencji SETI. Amerykańskie służby wywiadowcze wykorzystały go do śledzenia radzieckich satelitów w czasie zimnej wojny. Był też scenografią w filmie o przygodach Jamesa Bonda "Goldeneye" oraz w grze komputerowej "Battlefeld 4", w której gracze mogą zrzucić na niego 900-tonową platformę odbiornika.

Battlefield 4 Levolution Guide - Rogue Transmission

Radioteleskopy są wykorzystywane do obserwacji obiektów w kosmosie, nie widzą ich jednak w ten sam sposób, w jaki widzi człowiek lub teleskopy optyczne. Radioteleskopy odbierają fale elektromagnetyczne wysyłane przez gwiazdy, planety, czarne dziury i inne obiekty kosmiczne. Ze względu na ich odległość od Ziemi sygnały, które docierają, są słabe. Dlatego teleskopy wyposażone są w talerze o dużych średnicach (zazwyczaj od 25 do 100 metrów), które "zbierają" sygnały radiowe i przekazują je do umieszczonego centralnie odbiornika. Następnie sygnały są przetwarzane przez wyspecjalizowane komputery. Sygnały te mogą być następnie zamienione na obrazy.

Radioteleskopy jak ten w Portoryko, czy chiński FAST albo rosyjski Ratan-600 są nieruchome. Oznacza to, że mogą zbierać sygnały z części kosmosu, który znajduje się bezpośrednio nad nimi. Mniejsze teleskopy mają tę przewagę, że można kierować ich talerze w miejsca, które aktualnie interesują naukowców. Największe, ruchome radioteleskopy to 100-metrowe konstrukcje w Effelsberg w Niemczech i Green Bank w Stanach Zjednoczonych.

Źródło artykułu: WP Tech

Wybrane dla Ciebie

Blackout w Cannes. Poważna awaria prądu podczas festiwalu
Blackout w Cannes. Poważna awaria prądu podczas festiwalu
Sztuczna inteligencja w debatach. Jest bardziej przekonująca niż ludzie
Sztuczna inteligencja w debatach. Jest bardziej przekonująca niż ludzie
Odkryli nową planetę za Plutonem. Kraniec świata nadal skrywa sekrety
Odkryli nową planetę za Plutonem. Kraniec świata nadal skrywa sekrety
Polska uruchamia superkomputer kwantowy Odra 5. Pierwszy w tej części Europy
Polska uruchamia superkomputer kwantowy Odra 5. Pierwszy w tej części Europy
Rosyjski Su-24 przechwycony przez polskie samoloty. Rozkaz wydało NATO
Rosyjski Su-24 przechwycony przez polskie samoloty. Rozkaz wydało NATO
Ukraińcy krótko o abramsach. Użyli tylko kilku słów
Ukraińcy krótko o abramsach. Użyli tylko kilku słów
Cenna broń dotarła do Polski. Przybyła z Korei
Cenna broń dotarła do Polski. Przybyła z Korei
Rosyjski AWACS A-100 Premier. Stał się przestarzały, zanim wszedł do służby
Rosyjski AWACS A-100 Premier. Stał się przestarzały, zanim wszedł do służby
Gigant amunicyjny inwestuje w Indiach. Celem 200 tys. pocisków rocznie
Gigant amunicyjny inwestuje w Indiach. Celem 200 tys. pocisków rocznie
Bezpieczeństwo Polski. Na jakim etapie jest "zbrojeniówka"?
Bezpieczeństwo Polski. Na jakim etapie jest "zbrojeniówka"?
Wypadek okrętu w Korei Płn. Reakcja Kima zadziwia
Wypadek okrętu w Korei Płn. Reakcja Kima zadziwia
Satelity SAR dla Japonii. Powstaną przy pomocy polsko-fińskiej firmy
Satelity SAR dla Japonii. Powstaną przy pomocy polsko-fińskiej firmy