Zakłócamy zmysły ptaków. Wszystkiemu winne fale

Według informacji zawartych w publikacji "Proceedings of the National Academy of Sciences" (PNAS), transmisje radiowe, telewizyjne oraz CB radio mogą wpływać na zmysł magnetyczny ptaków, zakłócając ich zdolność do nawigacji. Jednakże fale radiowe stosowane przez sieci komórkowe mają zbyt wysoką częstotliwość, aby wywołać reakcję u ptaków.

W trakcie migracji wiele gatunków ptaków śpiewających korzysta z ziemskiego pola magnetycznego do nawigacji. Niestety, fale radiowe mogą zakłócać tę zdolność. W 2014 r. profesorowie Henrik Mouritsen z Carl von Ossietzky-Universitat Oldenburg (Niemcy) i Peter Hore (University of Oxford, Wielka Brytania) wraz z ich zespołem badawczym wykazali, że elektrosmog (szum elektromagnetyczny generowany przez człowieka) w paśmie fal radiowych AM, który mogą generować urządzenia gospodarstwa domowego, upośledza zdolność ptaków wędrownych do wykorzystywania ziemskiego pola magnetycznego do orientacji, znaną jako magnetorecepcja.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Niedawno Mouritsen i Hore przeprowadzili badania w celu ustalenia, jakie częstotliwości radiowe mogą dezorientować ptaki. Na podstawie teoretycznych założeń, przewidywali, że "częstotliwość odcięcia" pojawi się w zakresie bardzo wysokich częstotliwości (VHF) i będzie wynosić od 120 do 220 MHz.

Naukowcy przeprowadzili eksperymenty behawioralne z pokrzewkami czarnołbistymi, wykorzystując różne pasma częstotliwości. Wcześniejsze eksperymenty z 2022 r. wykazały, że fale radiowe o częstotliwości od 75 do 85 MHz mogą zakłócać zmysł magnetyczny tych zwierząt.

Nowe badania wykazały, że zakłócenia orientacji mogą być powodowane przez częstotliwości wykorzystywane do emisji programów radiowych i telewizyjnych oraz przez popularne zwłaszcza wśród kierowców CB radio. Jednakże fale stosowane w sieciach komunikacji mobilnej wykorzystują częstotliwości zbyt wysokie, aby wpływać na ptasi zmysł orientacji. To odkrycie potwierdza teorię, zgodnie z którą "kompas magnetyczny" ptaków opiera się na efekcie kwantowo-mechanicznym (mechanizm par rodnikowych).

Autorzy badania twierdzą, że słaby elektrosmog, który jest nieszkodliwy dla człowieka, wpływa na złożone procesy kwantowo-fizyczne zachodzące w niektórych komórkach siatkówek oczu ptaków wędrownych, które umożliwiają im nawigację za pomocą stosunkowo słabego pola magnetycznego Ziemi.

W ramach bieżącego badania, naukowcy przyjrzeli się bliżej powiązaniu między mechanizmem kwantowo-mechanicznym, który według nich stanowi podstawę zmysłu magnetycznego ptaków, a zakłócaniem tego mechanizmu przez fale radiowe. Szczególnie interesowała ich graniczna częstotliwość, powyżej której nawigacja ptaków wędrownych pozostaje niezakłócona.

Zespół badawczy, kierowany przez Mouritsena i Hore’a, a także dwóch głównych autorów – biologa Bo Leberechta i chemika Siu Ying Wonga (z uniwersytetu w Oldenburgu) przeprowadził eksperymenty z częstotliwościami od 140 do 150 oraz od 235 do 245 MHz. Jak się okazało, fale radiowe w obu tych pasmach częstotliwości nie wpływają na zmysł kompasu magnetycznego ptaków, co potwierdziło teoretyczne przewidywania.

Dodatkowo przeprowadzono symulacje komputerowe, dotyczące zjawisk z zakresu mechaniki kwantowej zachodzących wewnątrz wrażliwego na światło białka zwanego kryptochromem 4, które posiada niezbędne właściwości magnetyczne. Na podstawie tych obliczeń udało się jeszcze dokładniej ustalić częstotliwość odcięcia: 116 MHz. Fale powyżej tej częstotliwości miałyby słaby wpływ na orientację magnetyczną ptaków.

- Nasze eksperymenty, w połączeniu ze szczegółowymi przewidywaniami teoretycznymi, dostarczają mocnych dowodów, że magnetoreceptor ptaków wędrownych opiera się na parze rodników zawierających flawinę, a nie na zupełnie innym rodzaju receptora, na przykład opartym na nanocząstkach magnetycznych – wyjaśnia Mouritsen.

Autorzy badania są zdania, że dzięki dokładniejszemu zrozumieniu zjawiska magnetorecepcji, można by lepiej chronić ptaki wędrowne, które zatrzymują się na odpoczynek na obszarach takich jak rezerwaty przyrody, unikając dezorientującego promieniowania elektromagnetycznego.