"Zadzwoniło do domu". Polski instrument GLOWS na pokładzie misji NASA
Polski instrument GLOWS, zaprojektowany w Centrum Badań Kosmicznych PAN, nawiązał pierwszą poprawną łączność z centrum kontroli. Stając się tym samym pierwszym w pełni polskim urządzeniem uczestniczącym w misji NASA. To istotny krok w międzynarodowym projekcie IMAP, którego celem jest badanie heliosfery.
Sonda IMAP podczas testów termicznych w komorze próżniowej
Zaledwie tydzień po starcie misji NASA IMAP polski instrument badawczy GLOWS przesłał pierwsze sygnały do centrum kontroli na Ziemi. Jak poinformował kierujący projektem dr hab. Maciej Bzowski, urządzenie "zadzwoniło do domu", potwierdzając pełną gotowość do pracy.
Główny inżynier projektu, dr inż. Roman Wawrzyszak, wyjaśnił, że instrument został aktywowany w środę około godziny 18.00 czasu polskiego. GLOWS znalazł się na pokładzie sondy Interstellar Mapping and Acceleration Probe (IMAP), która obecnie oddala się od Ziemi i przekroczyła już dystans 700 tys. km. Docelowo sonda ma dotrzeć do punktu Lagrange’a L1, położonego 1,5 mln km od naszej planety.
Misja IMAP i rola polskiego instrumentu
Sonda IMAP, należąca do NASA, została wyniesiona w przestrzeń kosmiczną 24 września z Centrum Kosmicznego Kennedy’ego na Florydzie za pomocą rakiety Falcon 9. Jej zadaniem jest badanie heliosfery, czyli obszaru wokół Słońca, gdzie dominuje ciśnienie wiatru słonecznego. To właśnie w tej "bańce" zjonizowanej materii i pola magnetycznego GLOWS będzie prowadził swoje obserwacje.
Polska ma nowy kawałek lądu. Zobacz, jak powstaje Wyspa Estyjska
GLOWS – fotometr do badania wiatru słonecznego
Instrument GLOWS (GLObal solar Wind Structure) to fotometr zaprojektowany i wykonany w CBK PAN. Jego zadaniem jest rejestrowanie poświaty w dalekim ultrafiolecie, a dokładnie fotonów o długości fali 121,5 nanometrów, znanej jako Lyman-alfa. Tego typu promieniowanie nie dociera do powierzchni Ziemi, dlatego badania muszą być prowadzone z przestrzeni kosmicznej.
Znaczenie badań dla nauki i technologii
Instrument GLOWS, wraz z dziewięcioma innymi urządzeniami naukowymi na pokładzie sondy IMAP, umożliwi stworzenie kompleksowego obrazu procesów zachodzących w przestrzeni kosmicznej. Dane z misji pozwolą lepiej poznać interakcje wiatru słonecznego z ośrodkiem międzygwiazdowym oraz mechanizmy przyspieszania cząstek energetycznych. Uzyskane wyniki będą miały kluczowe znaczenie dla badań nad pogodą kosmiczną, która wpływa zarówno na działanie satelitów, jak i bezpieczeństwo przyszłych misji załogowych.
- Obecne uruchomienie GLOWS miało charakter wstępny. Pełny odbiór techniczny instrumentu zaplanowano na koniec listopada, gdy sonda IMAP dotrze w okolice punktu L1. Wtedy polski instrument rozpocznie regularne badania globalnej struktury wiatru słonecznego, dostarczając cennych danych dla światowej nauki - poinformowała rzeczniczka CBK PAN, Ewelina Zambrzycka-Kościelnicka.
Projekt GLOWS został sfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, które przeznaczyło na ten cel ponad 20,8 mln zł na lata 2021-2027. Misja IMAP realizowana jest przez międzynarodowy zespół naukowy pod kierownictwem profesora Davida J. McComasa z Uniwersytetu Princeton, a koordynację projektu prowadzi Applied Physics Laboratory Uniwersytetu Johna Hopkinsa. Z ramienia NASA nadzór sprawuje Heliophysics Division w Science Mission Directorate.
