Tłusty Czwartek i pączki na słodko? W XVI wieku to było nie do pomyślenia

Tłusty Czwartek już dzisiaj i dla wielu z nas to okazja, by objeść się pączkami i faworkami. Jednak jeszcze kilka wieków temu święto nie było kojarzone ze słodkościami. I chociaż pierwsze pączki jadano już w starożytności, to wypełniano je...słoniną.

Historia pączków sięga jeszcze antyku, a najwcześniejsze przepisy pochodzą z ówczesnego Imperium Rzymskiego i Bliskiego Wschodu. Nie przypominały dzisiejszych pączków tylko smażone, drożdżowe bułeczki. Zamiast słodkiego nadzienia w środek wkładano kawałki słoniny.

Właśnie takie słone i tłuste pączki jadano także w Polsce i to aż do XVI wieku. Pojawiły się one w naszym kraju na przełomie XV i XVI wieku i dotarły z Niemiec. Wspominał o nich nawet Mikołaj Rej w "Żywocie człowieka poczciwego", ale wtedy jeszcze nazywano je kreplami. Te wciąż można spotkać na Śląsku.

Słodkie pączki zaczęły pojawiać się dopiero pod koniec XVI wieku lub na przełomie wieku XVII. Przepis na nie dotarł do Polski najprawdopodobniej z kuchni arabskiej, ale znacznie różnił się od tego co znamy dzisiaj. Pierwsze słodkie pączki nie zawierały bowiem drożdży. Te znajdziemy dopiero w przepisie Lucyny Ćwierczakiewiczowej z książki "Jedyne praktyczne przepisy wszelkich zapasów spiżarnianych oraz pieczenia ciast" wydanej w 1866 r.

Jędrzej Kitowicz - historyk żyjący na przełomie XVIII i XIX wieku - przypomina, że dawne pączki z pewnością nie zachęcały, ale w kolejnych latach przepis ewoluowały w dobrym kierunki i pączki zaczęły przypominać te, które znamy dzisiaj.

- Staroświeckim pączkiem trafiwszy w oko mógłby go podsinić, dziś pączek jest tak pulchny, tak lekki, że ścisnąwszy go w ręku znowu się rozciąga i pęcznieje do swojej objętości, a wiatr zdmuchnąłby go z półmiska. - czytamy w "Opisie obyczajów za panowania Augusta III" autorstwa Kitowicza.

To właśnie na przełomie XVIII i XIX wieku pączki zaczęły również przyjmować okrągły kształt. Jak mówi jedna z niemieckich legend, pewien cukiernik trafił do żołnierskiej kuchni i tam wymyślił ciasto, które miało kształt kuli armatniej.

Ciężko dotrzeć do jednoznacznej odpowiedzi, skąd zwyczaj jedzenia ich właśnie w Tłusty Czwartek, ale jedno z podań opisuje, że tradycja ma swoje korzenie w XVII wieku. Warto pamiętać, że niezjedzenie pączka w Tłusty Czwartek miało wiązać się z wielkim nieszczęściem oraz...chudością, co w dawnych czasach było oznaką biedy i słabego zdrowia.