Szczury unikają krzywdzenia innych szczurów. Odkrycie może pomóc w zrozumieniu socjopatów i psychopatów
Ludzie i gryzonie mają podobną struktury mózgu odpowiadające za empatię. To sugeruje, że ich zachowania są mocno zakorzenione w ewolucji ssaków. Szczury mogą świadomie unikać krzywdzenia innych przedstawicieli swojego gatunku.
Wcześniej przeprowadzone badania wykazały, że nawet bardzo "złośliwe" gryzonie pomagają potrzebującym towarzyszom, a także pamiętają szczury, które im pomogły. Odwdzięczają się tym samym.
Najnowsze badania pokazują, że szczury są bardziej empatyczne, niż mogło się wydawać. Wynika z nich, że domowe szczury unikają krzywdzenia innych przedstawicieli swojego gatunku. W artykule opublikowanym na łamach czasopisma Current Biology, naukowcy opisali szczury przeszkolone do ciągnięcia dźwigni w celu uzyskania smacznego granulatu. Kiedy pociągnięcie dźwigni wywoływało łagodne porażenie u innego zwierzęcia, kilka szczurów zrezygnowało z jej dotykania i udało się do innej.
Awersja wobec krzywdy jest znaną ludzką cechą, za którą odpowiada część mózgu nazywana przednią korą obręczy (ACC). Przeprowadzone badania dowiodły, że ACC kontroluje również takie zachowania u szczurów. Po raz pierwszy naukowcy stwierdzili, że ACC jest niezbędna do odczuwania niechęci wobec krzywdy u innych gatunków niż ludzie.
Współautor badania Christian Keysers z Holenderskiego Instytutu Neuronauki uważa, że podobieństwa występujące pomiędzy ludzkimi i szczurzymi mózgami są "bardzo ekscytujące z dwóch powodów".
Socjopaci i psychopaci
Po pierwsze odkrycie dowodzi, że niechęć wobec krzywdy jest głęboko zakorzeniona w historii ewolucji ssaków. Po drugie, może mieć rzeczywisty wpływ na osoby cierpiące na zaburzenia psychiczne, takie jak psychopatia i socjopatia. W ich przypadku przednia część kory obręczy jest uszkodzona.
- Obecnie nie mamy skutecznych leków zmniejszających przemoc w antyspołecznych populacjach – zaznacza Keysers. Dlatego zdobycie takich narzędzi jest bardzo ważne.
Badania na szczurach
W pierwszym eksperymencie uczestniczyły 24 szczury różnej płci. Zostały wyszkolone tak, aby naciskać dwie dźwignie, dzięki czemu dostawały smakołyk. Naukowcy zadbali o to, żeby szczury bardziej preferowały jedną z nich. Kiedy udało się to osiągnąć, badacze zmienili eksperyment. Od tego momentu pociągnięcie "ulubionej" dźwigni, która dawała cukierki, powodowało wstrząs u szczura znajdującego się obok.
Kiedy dziewięć szczurów zorientowało się, że ich działanie powoduje dyskomfort u innych zwierząt, które piszczą w proteście, natychmiast przestawało naciskać preferowaną dźwignię i wybierało drugą.
Keysers zaznaczył, że część szczurów reagowała natychmiast na krzywdę innych, a pozostałe były niewzruszone. Jego zdaniem taka zmienność sugeruje, że u szczurów mogą występować indywidualne różnice w odczuwaniu empatii, tak jak u ludzi. Ma ona również swoje granice. Kiedy w eksperymencie zwiększono liczbę uzyskiwanych cukierków do 3, szczury, które wcześniej zmieniały dźwignię i unikały krzywdzenia innych – przestały to robić.
Znieczulony mózg
W drugiej części eksperymentu naukowcy podali szczurom znieczulenie. Miało tymczasowo zmienić czucie w ACC u szczurów wykazujących dużą niechęć wobec krzywdy innych. Co ciekawe, odrętwiałe szczury przestały pomagać swoim sąsiadom.
Naukowcy zastanawiają się teraz czy szczury są altruistyczne, czy może raczej samolubne. Z jednej strony mogą przestać naciskać dźwignię, bo widzą cierpienie innych. Z drugiej mogą robić to, ponieważ same chcą uniknąć dyskomfortu, a widok krzywdy u innego zwierzęcia budzi w nich niepokój. Keysers twierdzi, że trudno odpowiedzieć na to pytanie, choć argumentuje, że powody, dla których ludzie robią dobre uczynki, są równie złożone.
