"Skarbiec zagłady" na wyspie Spitsbergen. Trafiają tu próbki z całego świata

Svalbard Global Seed Vault, położony na arktycznej wyspie Spitsbergen, jest jednym z najważniejszych miejsc na świecie, jeśli chodzi o ochronę bioróżnorodności roślin. Skarbiec przyjmuje nowe próbki nasion pochodzące z Afryki, Europy, Bliskiego Wschodu oraz Oceanii. Obiekt, który może pomieścić do 4,5 miliona próbek, pełni rolę globalnej polisy ubezpieczeniowej na wypadek katastrof mogących zniszczyć rolniczą bioróżnorodność.

Skarbiec, zbudowany przez norweski rząd i uruchomiony w 2008 r., przechowuje nasiona w temperaturze -18°C. Znajdują się one w specjalnych trójwarstwowych opakowaniach foliowych, które następnie trafiają do pudełek i na półki wewnątrz krypty. W razie potrzeby nasiona są wyjmowane i trafiają do "banków genów" na całym świecie. Obecnie w skarbcu znajduje się 1 331 458 próbek nasion roślin należących do 6297 gatunków.

Ostatnia dostawa 30 tys. nasion miała miejsce pod koniec października 2024 r. Uwzględniała próbki pochodzące od 23 deponentów w 21 krajach. Co ciekawe, po raz pierwszy do Svalbard Global Seed Vault trafiły nasiona pochodzące z "banków genów" w Bangladeszu, Boliwii, Czadzie, Nigerii, Papui-Nowej Gwinei i Surinam. Twórcy skarbca zwracają uwagę, że dostawa ta "podkreśla pilne globalne wysiłki na rzecz zachowania różnorodności upraw w obliczu eskalacji zmian klimatycznych, konfliktów i innych kryzysów".

Pomimo złowieszczej nazwy, "Skarbiec zagłady" nie został zbudowany na wypadek apokalipsy. Jego główną rolą jest pomoc w ochronie i utrzymaniu różnorodności genetycznej roślin, aby zapewnić przyszłe światowe zaopatrzenie w żywność. Co roku skarbiec jest otwierany tylko kilka razy, co minimalizuje ryzyko uszkodzenia nasion.

Idea przechowalni genów nie jest nowa. Istnieją również bardziej ambitne projekty, jak "księżycowa arka", która zakłada umieszczanie materiału genetycznego w tunelach na Księżycu. Ma to zapewnić bezpieczeństwo naturalnego dziedzictwa w przypadku katastrof nuklearnych czy suszy.

Co ważne, Svalbard Global Seed Vault zmaga się również z problemami klimatycznymi, takimi jak topnienie wiecznej zmarzliny, które może prowadzić do uszkodzeń struktury. Niemniej jednak skarbiec kontynuuje swoją misję ochrony genetycznej różnorodności roślin, stanowiąc kluczowe wsparcie dla zrównoważonego rolnictwa.