Trzy dni bez smartfona mogą zmienić aktywność mózgu

Dzisiejsze życie jest zdominowane przez spoglądanie na różnego rodzaju ekrany – komputera, telewizora czy smartfonu. Ten ostatni mamy cały czas przy sobie, dlatego na niego spoglądamy najczęściej. Blask smartfona jest często ostatnią rzeczą, jaką widzimy, gdy kładziemy się spać i pierwszą, gdy się budzimy. Coraz częściej staje się on przedłużeniem naszego ciała. Wraz ze wzrostem popularności smartfonów w ostatnich dekadach, fizyczne, społeczne i psychologiczne konsekwencje nadmiernego z nich korzystania są coraz częściej przedmiotem analiz.

W niedawnych badaniach naukowcy z Uniwersytetu w Heidelbergu i Uniwersytetu w Kolonii w Niemczech sprawdzili, jaki wpływ na mózgu może mieć wprowadzenie restrykcji w korzystaniu ze smartfonów. Wyniki analiz pokazały, że trzy dni bez smartfona prowadzi do zmian w częściach mózgu związanych z przetwarzaniem nagrody i pragnieniami, które pod pewnymi względami są podobne zmian obserwowanych u osób uzależnionych od alkoholu czy narkotyków, co sugeruje, że smartfony mogą uzależniać, podobnie jak nikotyna lub alkohol. Wyniki oraz opis badań ukazał się na łamach pisma "Computers in Human Behavior".

Wcześniejsze prace wykazały związek między nadużywaniem smartfona a negatywnymi skutkami dla zdrowia fizycznego i psychicznego. Na przykład od kilku lat specjaliści obserwują, przeważnie u dzieci i młodych dorosłych, nowy zespół określany mianem szyi smartfonowej, który przejawia się różnego typu bólami głowy, karku, barków, okolicy międzyłopatkowej oraz drętwieniem rąk.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

W niedawnych badaniach niemieckich naukowców wzięło udział 25 osób w wieku od 18 do 30 lat, które regularnie korzystały ze smartfonów. Wśród uczestników było 13 kobiet. Wszyscy zgodzili się ograniczyć korzystanie ze swojego smartfona przez 72 godziny. Dozwolone były wyłącznie niezbędne zadania związane z pracą oraz komunikacja z rodziną i bliskimi.

Przed ograniczeniem używania smartfonów uczestnicy zostali przebadani, by sprawdzić, czy nie mają żadnych istniejących problemów ze zdrowiem psychicznym. Wypełnili również ankietę, w które opisali swój nastrój i nawyki związane ze smartfonem. W ciągu trzech dni restrykcji naukowcy przeprowadzili wśród uczestników testy psychologiczne. Wykonali też skany mózgu za pomocą funkcjonalnego rezonansu magnetycznego (fMRI). Czynności te powtórzono po zakończeniu badania.

Po trzydniowym okresie abstynencji od smartfona uczestnikom wykonano skany fMRI, podczas których pokazywano im różne zestawy obrazów: neutralne sceny, takie jak różne krajobrazy czy obiekty, obrazy włączonych smartfonów i wyłączonych smartfonów. To pokazało, że ograniczenie korzystania ze smartfonów prowadziło do zmian aktywności mózgu w obszarach związanych z dopaminą i serotoniną — neuroprzekaźnikami regulującymi nastrój, emocje, a także uzależnienie.

Naukowcy zauważyli też, że ograniczenie korzystania ze smartfonów może przypominać odstawienie substancji uzależniających lub zachcianki żywieniowe. To było zauważalne zarówno u uczestników nie korzystających intensywnie ze smartfonów, jak i u tych nadużywających tych urządzeń.

Na podstawie testów psychologicznych nie zaobserwowano jednak żadnych zmian w nastroju uczestników, pomimo ograniczonego dostępu do telefonu. Niektórzy ochotnicy zgłaszali poprawę nastroju, ale nie było to widoczne w danych, jako istotne. Badania nie pokazały, dlaczego zachowania związane ze smartfonem wywołały zmiany w aktywności mózgu, ale prawdopodobnie w grę wchodzi kilka czynników. Możliwe, że nie wszystkie czynności związane z telefonem są tak uzależniające jak inne.

"Nasze dane nie rozdzielają pragnienia korzystania ze smartfona i pragnienia interakcji społecznych, a oba te procesy są ściśle powiązane. Chociaż nasze dane pokazują stosunkowo solidne ustalenia bez rozwikłania tych procesów, przyszłe badania powinny zmierzać do zajęcia się tym aspektem" – wskazali naukowcy w publikacji dodając jednocześnie, że "zidentyfikowane mechanizmy neuronalne mogą znacząco promować zachowania uzależniające u osób nadmiernie korzystających ze smartfonów".

Źródło: Science X Network, Science Alert