Orki używają narzędzi. W ten sposób czyszczą inne osobniki

Wiadomo, że naczelne, ptaki i słonie wytwarzają narzędzia i używają ich do różnych celów, ale przykłady wykorzystania narzędzi przez zwierzęta morskie są bardzo rzadkie. Na jeden z takich przypadków natknęli się badacze z Center for Whale Research w stanie Waszyngton. Dzięki dronom zauważyli, że orki u zachodnich wybrzeży Ameryki Północnej czyszczą się nawzajem za pomocą wodorostów. W artykule, który ukazał się na łamach pisma "Current Biology" (DOI: 10.1016/j.cub.2025.04.021), naukowcy opisali powszechną produkcję i używanie narzędzi do pielęgnacji wśród zagrożonej populacji orek zamieszkujących Morze Salish — część Oceanu Spokojnego.

Jak wygląda codzienna pielęgnacja skóry u orek z Morza Salish? Za pomocą zębów te duże drapieżniki odrywają kawałki wodorostów nereocystis luetkeana. To Baniopień Lütkego – gatunek morskiej brunatnicy występującej w Oceanie Spokojnym. Następnie umieszczają je między swoim ciałem a ciałem innej orki i ocierają się o siebie, płynąc synchronicznie, jakby w tańcu.

Ten akt wzajemnego złuszczania skóry to pierwszy zaobserwowany przypadek ssaków wodnych wytwarzających narzędzia do wspólnego czyszczenia się. Odkrycie poszerza już bogaty repertuar zachowań społecznych tych zwierząt.

Różne populacje orek na świecie mają odrębne zwyczaje. Dotyczy to przede wszystkim ich diety, ale niektóre mogą również rozwijać niezwykłe i tymczasowe mody i inne osobliwości, które nie wydają się służyć żadnemu oczywistemu celowi. Doskonałym przykładem są chociażby zdarzające się od kilku lat ataki na jachty i łodzie u wybrzeży Półwyspu Iberyjskiego. Zresztą osobniki z populacji z Morza Salish zasłynęły z dziwacznej mody na noszenie martwego łososia na głowie.

– Odkryliśmy, że te orki regularnie używają kawałków wodorostów podczas interakcji społecznych, najwyraźniej jako narzędzia do wzajemnego czyszczenia się – powiedział Michael Weiss z Center for Whale Research. – Odkrycie, że orki nie tylko używają, ale także wytwarzają narzędzia, i że przedmioty te są używane w sposób, którego nigdy wcześniej nie odnotowano u ssaków morskich, było niesamowicie ekscytujące – dodał.

Dzięki materiałom zebranym przez drony naukowcy zaobserwowali to zachowanie u orek we wszystkich grupach społecznych, u obu płci i we wszystkich grupach wiekowych. Czasami trwało kilkanaście sekund, czasami kilkanaście minut. Odkryli też, że orki częściej szorowały blisko spokrewnione osobniki lub partnerów w podobnym wieku. Dostrzegli również pewne dowody na to, że orki z większą ilością martwego naskórka częściej sięgały po zabiegi pielęgnacyjne, co sugeruje, że może to mieć funkcję higieniczną. Może to być też sposób na pozbycie się pasożytów, które przyczepiają się do skóry zwierząt.

Weiss i jego zespół odkryli te zabiegi pielęgnacyjne u orek podczas prowadzenia obserwacji z powietrza stada liczącego około 80 osobników z północno-wschodniego Pacyfiku. Zespół monitoruje te orki od 2018 roku, aby dowiedzieć się więcej o ich żerowaniu i zachowaniach społecznych. – Chociaż na świecie żyją inne orki, te stanowią odrębną genetycznie, ekologicznie i kulturowo populację – przyznał Weiss.

Nadal nie jest jasne, czy to zachowanie jest całkowicie unikalne dla tej populacji orek, czy też bardziej rozpowszechnione wśród innych populacji i gatunków ssaków morskich. Niezależnie od tego, odkrycie to pokazuje, że narzędzia mogą być używane w szerokim zakresie kontekstów przez zwierzęta morskie.

Naukowcy obserwowali wcześniej inne ssaki morskie wytwarzające i używające narzędzi. Na przykład delfiny butlonose odrywają gąbki morskie i noszą je na nosie, aby chronić się przed ostrymi przedmiotami na dnie morza, gdy szukają posiłku. Wydry morskie używają kamieni do rozłupywania skorupiaków. Z kolei wale grenlandzkie w wodach w pobliżu kanadyjskiej Wyspy Baffina czasami ocierają się o skały, aby złuszczyć martwy naskórek, podobnie jak ludzie używają pumeksu.

Źródło: Cell Press, Science, Live Science, fot. Dennis G. Jarvis/ Wikimedia Commons/ CC BY-SA 2.0