Milimetr sześcienny ludzkiego mózgu zobrazowany z niespotykaną dotąd szczegółowością

Przy pomocy AI naukowcy zmapowali maleńki fragment ludzkiej tkanki mózgowej
Przy pomocy AI naukowcy zmapowali maleńki fragment ludzkiej tkanki mózgowej
Źródło zdjęć: © Google Research, Lichtman Lab

23.05.2024 10:50, aktual.: 28.05.2024 10:28

Zalogowani mogą więcej

Możesz zapisać ten artykuł na później. Znajdziesz go potem na swoim koncie użytkownika

Wykorzystując najnowsze techniki obrazowania w połączeniu z algorytmami sztucznej inteligencji, naukowcy zmapowali maleńki fragment ludzkiej tkanki mózgowej. Okazuje się, że w skrawku mózgu o wielkości zaledwie milimetra sześciennego znajduje się 57 tys. komórek i 150 milionów synaps. Powstały w badaniach model pozwolił na zidentyfikowanie nieznanych wcześniej cech ludzkiego mózgu.

Aby w pełni zrozumieć działanie ludzkiego mózgu, konieczna jest znajomość jego struktury i to na poziomie subkomórkowym. Jednak obecnie brakuje szczegółowej wiedzy na temat obwodów synaptycznych leżących u podstaw funkcjonowania narządu. Duży krok w tym kierunku wykonali naukowcy z Harvardu, którzy połączyli siły z ekspertami w dziedzinie uczenia maszynowego z Google. Wykorzystując mikroskop elektronowy, badacze zmapowali milimetr sześcienny ludzkiej tkanki mózgowej usuniętej z kory mózgowej 45-letniej kobiety podczas operacji leczenia padaczki, w celu uzyskania dostępu do zmiany chorobowej.

Prace te pokazały z niespotykaną dotychczas szczegółowością każdą komórkę i jej sieć połączeń nerwowych, ujawniając nieznane dotąd wzorce i schematy. Ich opis ukazał się na łamach pisma "Science".

Tajemnice ludzkiego mózgu

Obrazowanie malutkiego kawałka mózgu wygenerowało 1,4 petabajta danych. Danymi z obrazowania zostały "nakarmione" algorytmy sztucznej inteligencji. Wszystko po to,by ułatwić badaczom rozszyfrowanie zebranych informacji. Ostatecznym celem projektu jest stworzenie mapy połączeń neuronowych o wysokiej rozdzielczości całego ludzkiego mózgu. Jednak obecnie wydaje się to przekraczać możliwości badaczy, dlatego najpierw zamierzają skupić się na mózgu myszy.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Zobacz także: SięKlika #32: Co z tym AI w iOS 18, GPT-4o, Panele fotowoltaiczne na torach, Polska gra Manor Lords

Pozyskany milimetr sześcienny mózgu został pocięty na około 5000 plasterków – każdy o grubości zaledwie 34 nanometrów. Plasterki te zostały następnie zanurzone w środkach konserwujących. Zabarwiono je też metalami ciężkimi, aby komórki były lepiej widoczne. Każdemu z plasterków zrobiono zdjęcie. W tym momencie do akcji wkroczyli uczeni z Google. Zbudowali modele sztucznej inteligencji, które były w stanie połączyć obrazy mikroskopowe w celu zrekonstruowania całej próbki w 3D, ujawniając ścieżki neuronów oraz innych cechy.

- W tym zbiorze danych znaleźliśmy wiele rzeczy, których nie ma w podręcznikach – mówi Jeff Lichtman z Uniwersytetu Harvarda, który kierował badaniami. - Nie rozumiemy ich, ale mogę powiedzieć, że dane sugerują istnieje przepaści między tym, co już wiemy, a tym, co powinniśmy wiedzieć – dodaje.

Malutka próbka dostarcza wielu informacji

Ludzki mózg jest niezwykle złożony. Analizowany fragment w sumie zawiera około 57 tys. komórek, około 230 milimetrów naczyń krwionośnych i około 150 milionów synaps, a przecież w całym mózgu znajdują się miliardy neuronów wysyłających sygnały tam i z powrotem za pośrednictwem bilionów synaps.

- Ogólnie rzecz biorąc, między dwoma neuronami można znaleźć co najwyżej kilka połączeń – mówi Viren Jain, neurolog z Google. Tymczasem analizując szczegółowo model 3D, naukowcy odkryli neurony, które tworzą między sobą nawet 50 połączeń.

W całym kawałku tkanki mózgowej ponad 96 proc. aksonów - maleńkich włókien łączących komórki nerwowe i umożliwiających im komunikowanie się ze sobą, utworzyło tylko jedno połączenie z komórką docelową, a 3 proc. utworzyło dwa połączenia. Ale pozostała garstka nawiązała dziesiątki połączeń, a w jednym przypadku ponad 50, z pobliską komórką.

Badacze zaobserwowali też, że tak zwane neurony piramidowe, których podstawy wystają z dendrytów, wykazywały osobliwą symetrię – niektóre były skierowane do przodu, a inne do tyłu. Uczeni dostrzegli również, że w analizowanej próbce komórki glejowe przewyższały liczbę neuronów w stosunku 2:1. Najpowszechniejszym rodzajem komórek były oligodendrocyty – specyficzne komórki gleju, które tworzą osłonę mielinową na aksonach.

Zespół udostępnił stworzony model bezpłatnie innym badaczom. Głębsze zrozumienie działania kory mózgowej może dostarczyć wskazówek dotyczących leczenia niektórych chorób psychicznych i neurodegeneracyjnych. Ale próbkę pobrano od pacjentki chorej na padaczkę, dlatego badacze nie są pewni, czy zaobserwowane struktury są normalne czy powstały w wyniku choroby. - Ta mapa dostarcza bezprecedensowych szczegółów, które mogą ujawnić zasady połączeń neuronowych i pomóc rozszyfrować funkcjonowanie ludzkiego mózgu – mówi Yongsoo Kim, neurolog z Pennsylvania State University w Hershey, który nie był zaangażowany w badania.

Źródło: Harvard University, Nature

Źródło artykułu:DziennikNaukowy.pl
Oceń jakość naszego artykułuTwoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.
Wybrane dla Ciebie
Komentarze (0)