"President Masaryk" - najpotężniejszy okręt czechosłowackiej marynarki wojennej

Czechy i kwestia czeskiego dostępu do morza to obiekt niekończących się żartów. Tymczasem prześmiewcze stwierdzenia okazują się wyjątkowo trafne: Czechy – wówczas jeszcze połączone ze Słowacją – naprawdę miały marynarkę wojenną.

Czeski dostęp do morza stał się sprawą wyjątkowo aktualną za sprawą żartu dotyczącego aneksji przez Czechy obwodu kaliningradzkiego. Nawiązanie do sposobu, w jaki Rosja usiłuje przyłączyć do siebie cudze terytoria, zaowocowało wysypem memów o przemianowaniu Kaliningradu na Kralovec i przyłączeniu całego obwodu do Czech.

W rezultacie państwo to nie tylko zyskało dostęp do morza, ale także ujawniło ambicje budowy marynarki wojennej. Rzeczywistość okazuje się wyprzedzać internetowe żarty. Wprawdzie Kralovec ciągle stanowi rosyjską eksklawę nad Bałtykiem, ale Czesi faktycznie mają dostęp do morza.

To następstwo postanowień Traktatu Wersalskiego z 1919 r., który umożliwił Czechosłowacji dzierżawę części portu w Hamburgu. Obecnie – na mocy dwustronnych umów – Czesi faktycznie mają do 2028 r. zapewniony dostęp do części hamburskiej infrastruktury. A co z marynarką wojenną?

Czechosłowacka marynarka wojenna została utworzona przez niepodległe państwo po I wojnie światowej. Jej przeznaczeniem było działanie na wodach śródlądowych, głównie na Dunaju, a jej największym okrętem, a zarazem jednostką flagową był "President Masaryk".

Była to jednostka reprezentująca klasę monitorów rzecznych. To silnie uzbrojone jednostki o niewielkim zanurzeniu, a zarazem niskiej burcie, przez co stanowią na wodzie niewielki i trudny do trafienia cel.

"President Masaryk" wszedł do służby w 1932 r., po budowie w należącej do koncernu Škoda stoczni Komárno. Jego kadłub mierzył 47,5 metra długości i 6 szerokości, a maksymalne zanurzenie jednostki sięgało 107 cm.

Monitor został uzbrojony w cztery 66-milimetrowe działa i cztery karabiny maszynowe. Napęd zapewniały mu – początkowo – dwie turbiny parowe, pozwalające rozpędzić jednostkę do ok. 31 km/h (17 węzłów). Załogę "Presidenta Masaryka" stanowiło do 46 osób.

Okręt został w 1939 r. przejęty przez Niemców i – po przezbrojeniu – brał udział w walkach II wojny światowej. Przetrwał wojenną zawieruchę, ale od 1955 r. został skreślony ze stanu floty i przekazany w ręce cywilne. Były flagowy okręt czechosłowackiej marynarki wojennej został złomowany w 1978 r.