Polacy odkryli nowy gatunek. Nazwali go na cześć Kopernika

Liliowce, mniej znane kuzynki rozgwiazd, są częścią rodziny szkarłupni (Echinodermata), do której należą również między innymi ogórki morskie (strzykwy), wężowidła i jeżowce. Szkarłupnie to specyficzne morskie organizmy.

- Badany przez nas liliowiec żył ok 170 mln lat temu w ciepłym morzu, wśród koralowców, małży i ślimaków. Miał budowę typową dla liliowców: kielich, łodygę i ramiona, którymi pobierał drobny plankton. Był przytwierdzony do podłoża, być może fragmentu skały czy koralowca. Jak inne liliowce, miał pięciokrotną symetrię ciała - opowiada jeden z autorów badań, prof. Bartosz J. Płachno z Wydziału Biologii, Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Profesor Płachno podkreśla, że liliowce są bardzo starą grupą zwierząt, która przetrwała do dzisiaj. W historii Ziemi były okresy, kiedy ich gatunków czy rodzajów było bardzo dużo. Miały nawet znaczenie skałotwórcze. Jednak następowały też okresy wymierania i do dzisiaj przetrwały tylko nieliczne liliowce łodygowe, natomiast liliowce pozbawione łodyg są częstymi mieszkańcami raf.

Badanie przeprowadzone przez polsko-algierski zespół naukowców wykazało, że odkryte zwierzę jest na tyle różne od znanych dotychczas, że do jego opisania stworzono nową nazwę gatunkową i rodzajową. Nazwa Copernicrinus zamorae ma uhonorować nie tylko astronoma Mikołaja Kopernika, ale także hiszpańskiego badacza zajmującego się ewolucją kopalnych szkarłupni, dra. Samuela Zamorę Iranzo. Nowy gatunek należy do enigmatycznej, słabo poznanej rodziny Tiolliericrinidae.

Znalezisko pochodzi z Djebel Kérdacha na terenie Sahary Zachodniej w północno zachodniej części Algerii. Okaz, na podstawie którego opisano nowy rodzaj i nowy gatunek, należy obecnie do kolekcji Muzeum Uniwersytetu Śląskiego, które znajduje się w Sosnowcu.

Zwierzę było niewielkie. Największy fragment szkieletu, jaki badano, ma ponad 2 milimetry. Prawdopodobnie całe zwierzę osiągało kilka centymetrów. Profesor Płachno zwraca uwagę, że kopalne liliowce rzadko zachowują się w całości. Kiedy takie zwierzę umrze, jego szkielet rozpada się na drobne elementy, które później naukowcy próbują składać i analizować, jak puzzle.

W badaniach brali również udział geolog z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie dr hab. Marcin Krajewski, a także naukowcy z trzech algierskich uczelni - Mustapha Stambouli University of Mascara, Abou Bekr Belkaid University of Tlemcen i Mouloud Mammeri University of Tizi-Ouzou. Liderem zespołu był prof. dr hab. Mariusz A. Salamon z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Krewni kopalnego liliowca żyją do dzisiaj w środowisku raf koralowych - nazywa się je komatolitami. Dojrzałe osobniki nie mają łodyg i potrafią się poruszać, wspinać po tych koralowcach, odpłynąć, jeśli zostaną zaatakowane. Są aktywne głównie w nocy, za dnia kryją się w szczelinach raf.

To nie pierwsze odkrycie kopalnego szkarłupnia przez dr Płachno i jego współpracowników. W 2022 roku poinformowali oni o odkryciu dawnego krewnego dzisiejszych rozgwiazd, którego nazwano Ausichicrinites zelenskyyi (od nazwiska prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego). Zwierzę to miało 10 ramion. Żyło na morskim dnie około 150 mln lat temu.