Nowa Zelandia częścią osobnego kontynentu. Po latach znów coś odkryto

Ziemia skrywa kontynenty, które w dużej części pozostają ukryte pod wodą lub w głębokich warstwach planety. Jednym z takich kontynentów jest Zelandia, zwana także Te Riu-a-Māui w języku maoryskim. Ma powierzchnię 4,9 mln km kw., co czyni ją większą niż jakikolwiek mikrokontynent. Uznana w 2017 roku za pełnoprawny, ósmy kontynent, wynurza się jedynie w postaci wysp Nowej Zelandii i Nowej Kaledonii. Naukowcy ustalili, że wywodzi się od superkontynentu - Gondwany.

Prowadzone ostatnio badania dotyczące tektoniki i geologii Zelandii, opublikowane w naukowym czasopiśmie "New Zealand Journal of Geology and Geophysics", wskazują, że około 60-80 milionów lat temu zaczęła się ona oddzielać od superkontynentu Gondwana, a około 55 milionów lat temu stała się niezależnym kontynentem - najmłodszym, jaki znamy, a jednocześnie najpóźniej odkrytym i uznanym.

"Przez ostatnie 45 milionów lat Zelandia była przecięta granicą płyt pacyficznych i australijskich, która obecnie zmienia charakter z zapadającej się na zachód strefy subdukcji na północy w bardzo ukośną, zapadającą na wschód strefę subdukcji na południu" - czytamy w opublikowanym artykule.

Gondwana obejmowała także inne południowe kontynenty, takie jak Australia, Indie, Ameryka Południowa, Afryka, Antarktyda i Madagaskar. Proces rozpadu Gondwany rozpoczął się około 180 milionów lat temu. Zelandia pozostawała połączona z Australią do około 80 milionów lat temu, kiedy to zaczęła się oddzielać z powodu ruchów płyt tektonicznych.

W rozmowie z "Cosmos Magazine", Nick Mortimer, główny autor badań i geolog z Instytutu Nauk Geologicznych i Nuklearnych w Nowej Zelandii, podkreśla, że jest to najbardziej kompleksowy, jak dotąd przegląd geologii Zelandii, która w 95 proc. znajduje się pod wodą. "Od momentu maksymalnego zanurzenia 25 milionów lat temu, ruchy na granicach płyt tektonicznych uformowały Wyspy Północną i Południową" - mówił Mortimer.

Autor badań podkreśla, że choć wiele pytań dotyczących Zelandii zostało już rozwiązanych, wciąż pozostaje wiele do odkrycia. "Odpowiedzieliśmy na wiele pytań 'co', 'kiedy' i 'jak', ale wiele 'dlaczego' wciąż pozostaje nieznanych" - dodał.

James Crampton, profesor paleontologii i geologii z Uniwersytetu Wiktorii w Wellington, podkreśla znaczenie tych badań jako podstawy do zrozumienia unikalnego rozwoju Zelandii. "Zelandia dokumentuje historię systemów oceaniczno-klimatycznych oraz unikalnych roślin i zwierząt" - zaznaczał Crampton na łamach "Cosmos Magazine". Badania te są kluczowe dla zrozumienia reakcji życia, oceanów i klimatu na różne zakłócenia.

Choć uznana za kontynent zaledwie osiem lat temu, Zelandia nie pozostawała nieznanym lądem. Części Zelandii były zamieszkane przez ludzi już w XIII wieku, gdy Maorysi przybyli do Nowej Zelandii. Istnieją podania o polinezyjskim nawigatorze Hui Te Rangiora, który mógł dotrzeć do Antarktydy już w VII wieku. Jej istnienie zmienia nasze postrzeganie podziału kontynentalnego Ziemi.