Jak dbać o komputer, aby działał długo i sprawnie

Komputer to narzędzie, które ma służyć człowiekowi w pracy i rozrywce. Tak jak o każde narzędzie, tak i o komputer trzeba odpowiednio dbać. W innym przypadku będzie z czasem działał coraz gorzej, aż w końcu stanie się zupełnie bezużyteczny, tak jak długo nieostrzony nóż. Na kolejnych slajdach prezentujemy kilka prostych kroków, które wydłużą życie naszych komputerów.

Komputer używany tylko do przeglądania intrenetu czy pracy biurowej może służyć przez wiele lat, nie potrzebuje on bowiem aktualizacji sprzętu tak bardzo jak komputery do gier czy do bardziej wymagającej pracy (np. do tworzenia grafiki 3D lub animacji). Warunkiem długiego działania takiego sprzętu jest odpowiednie dbanie o system, a przede wszystkim niezaśmiecanie go niepotrzebnymi programami.

Jeśli korzystasz z komputera z Windowsem, otwórz Panel Sterowania > Programy i funkcje i odinstaluj programy, których nie używasz. Jeśli nie wiesz, co robi dany program, możesz znaleźć informacje o nim w internecie. Jeśli nie jesteś pewien co do roli programu, zostaw go na komputerze. Może to być sterownik lub baza danych potrzebna do poprawnego działania komputera. Programy, które najczęściej zaśmiecają dyski, a są rzadko lub w ogóle nieużywane, to m.in. preinstalowane programy na laptopach, paski narzędzi w przeglądarkach, wszelkiego rodzaju „przyspieszacze” komputera, dodatkowe lub niedziałające (z nieaktualną licencją) antywirusy. Pomocny przy ocenianiu przydatności programów jest program „Should I Remove It?”, który sprawdzi, co jest zainstalowane na naszym komputerze, pokaże jak często program jest usuwany przez innych użytkowników, a także pokaże krótki opis każdego programu (w języku angielskim). Po skorzystaniu z tego programu i usunięciu zbędnych aplikacji, też można go odinstalować, aby nie zabierał miejsca.

Zastanawiasz się, skąd w twoim komputerze wziął się program, który „przyspiesza RAM” albo skąd wziął się kolejny pasek narzędzi w przeglądarce? Prawdopodobnie zainstalowałeś go razem z innym programem. Dzieje się tak, gdy podczas instalacji wybieramy opcję „instalacja ekspresowa” - wtedy, oprócz pożądanego przez nas programu, mogą zainstalować się inne, których wcale nie chcemy. Aby tego uniknąć, wybieraj zawszę opcję „instalacja zaawansowana” i po kolei sprawdzaj, na co się zgadzasz na każdym kroku. Gdy zobaczysz, że instalator chce wdrożyć inny program, po prostu odznacz go i kontynuuj instalację. Jeśli ściągasz program z internetu, rób to tylko ze strony producenta - wtedy masz mniejsze szanse na to, że zostaniesz uszczęśliwiony jakimś dodatkowym programem.

Aby komputer sprawnie działał, zainstalowany na nim system musi być stale aktualizowany. W przypadku Windowsa dzieje się to automatycznie, o ile damy mu do tego możliwość. Najbardziej potrzebne aktualizacje (czyli te odpowiedzialne za stabilność i bezpieczeństwo) pobierają się automatycznie i czekają na zainstalowanie. Domyślnie dzieje się to podczas wyłączania komputera, dlatego ważne jest, aby wyłączając komputer, pozwolić na zainstalowanie aktualizacji. W przypadku komputerów stacjonarnych nie ma tu zazwyczaj problemu, pojawia się on natomiast w laptopach. Ich użytkownicy często po prostu nie wyłączają swoich maszyn, a tylko wprowadzają je w stan hibernacji, składając monitor. Nawet jeśli czasem wyłączą laptop, to tylko dlatego, że rozładowała się w nim bateria, a w takim przypadku aktualizacje też się nie zainstalują. Zatem bądź dobry dla swojego laptopa i wyłącz go od czasu do czasu.

Teoria głosi, że im częściej robi się defragmentację dysku i jego skanowanie, tym krócej te procesy trwają, a komputer działa szybciej. Praktyka pokazuje, że robi się to raz na kilka lat albo w ogóle. I chociaż przyznam, że „defragmentacja” brzmi strasznie i samo słowo może budzić odrazę, to warto od czasu do czasu się poświęcić i przeprowadzić ten proces na swoim komputerze. W największym skrócie, defragmentacja porządkuje dane zapisane na dysku, dzięki czemu są łatwiej dostępne. W Windowsie narzędzie do defragmentacji dysków można znaleźć w Menu Start > Wszystkie Programy > Akcesoria > Narzędzia Systemowe > Defragmentator Dysków. Uwaga proces może zająć nawet kilka godzin!

O szkodliwości wirusów i o tym, jak negatywnie wpływają na żywotność komputera, nikogo nie trzeba przekonywać. Na większości komputerów znajduje się nawet program antywirusowy, jednak nie zawsze wystarczy on do zapewnienia całkowitego bezpieczeństwa. Po pierwsze, wiele programów antywirusowych, które są za darmo dodawane do nowych komputerów, traci licencję po roku i jest tak naprawdę bezużyteczna. Aby zabezpieczyć się po tym okresie, można albo wykupić dodatkową licencję, albo skorzystać z któregoś z darmowych programów (np. Panda, Avast czy Bitdeffender). Po drugie, nawet najlepszy program antywirusowy nie obroni nas przed nami samymi, a to często użytkownicy są właśnie najsłabszym ogniwem systemu bezpieczeństwa. Aby samemu nie ściągnąć sobie wirusa, pamiętaj o tych kilku prostych zasadach:

- nie otwieraj nieznanych ci linków, które znajdziesz na Facebooku (zwłaszcza z szokującymi tytułami typu: „Nie uwierzysz, co ta dziewczyna zrobiła na imprezie. Szok!”), które dostaniesz w mailu lub przez komunikator,
- nie otwieraj nieznanych plików (mogą to być to zarówno pliki o rozszerzeniach .exe, .pdf czy podszywające się pod zdjęcia .svg),
- nie podawaj nikomu w internecie swoich haseł oraz loginów, nawet jeśli osoba podaje się za pracownika danej strony czy usługi,
- nie instaluj programów oraz wtyczek do przeglądarek, co do których nie jesteś pewien.

Komputer ma tendencję do przyciągania kurzu. Już nawet po kilku miesiącach wnętrze może być pokryte jego grubą warstwą. Jest to wyjątkowo niekorzystne dla wentylatorów. Czyść je od czasu do czasu sprężonym powietrzem albo odkurzaczem, dzięki czemu twój komputer będzie pracował ciszej i mniej się grzał.

Najskuteczniejszym sposobem na "posprzątanie" komputera jest sformatowanie dysku i świeża instalacja systemu. Przed formatem pamiętaj o skopiowaniu swoich danych na zapasowy dysk. Ten krok jest zdecydowanie najtrudniejszy i najbardziej czasochłonny, ale czasem jest to jedyny sposób na przywrócenie komputerowi dawnej sprawności.