Fascynujące odkrycie za Saturnem. Chiron też będzie miał pierścienie

Odkryty w 1977 r. Chiron, czyli niewielki, lodowy obiekt krążący wokół Słońca między orbitami Saturna i Urana tworzy nowy układ pierścieni. Zespół astronomów z Brazylii wykrył świeży, rozległy dysk materiału wokół tego niewielkiego obiektu. Mało tego, ów układ pierścieni zmienia się na naszych oczach.

Badacze przyglądali się temu obiektowi już w 2011, 2018 i 2022 r. W 2023 r. natomiast (2060) Chiron obserwowany z perspektywy obserwatora znajdującego się na Ziemi przesłonił odległą gwiazdę. Podczas tego zakrycia gwiazdy, naukowcy pracujący w brazylijskim obserwatorium Pico dos Dias ujawnili subtelne spadki jasności, typowe dla pierścieni. Porównanie z danymi z 2011, 2018 i 2022 r. pokazało, że trzy gęste pierścienie na wysokości ok. 270–430 km nad powierzchnią Chirona utrzymują swoje położenie już od ponad dekady.

Nowością jest szerszy, rozproszony dysk sięgający od ok. 200 do 800 km od centrum Chirona, którego wcześniej nie notowano. Naukowcy sugerują, że mógł powstać w ostatnich latach po jakimś zderzeniu lub gwałtownym wyrzucie materii. Taki scenariusz pasuje do natury centaura – obiektu o cechach planetoidy i komety, który czasem uwalnia gaz i pył.

Chiron, o średnicy ok. 200 km, okrąża Słońce co 50 lat. Od odkrycia w 1977 r. okresowo jaśnieje i tworzy słabą komę, co wskazuje na emisje z powierzchni. Informacje ujawnione w artykule naukowym opublikowanym w periodyku "Astrophysical Journal Letters", stawiają Chirona w gronie nielicznych małych ciał z pierścieniami obok Chariklo, Haumei i Quaoar.

W artykule możemy także przeczytać, że naukowcy zidentyfikowali także niezwykle intrygujący, choć bardzo słaby sygnał aż 1,4 tys. km od Chirona. Teoretycznie w takiej odległości (poza granicą Roche'a) materia powinna łączyć się księżyc centaura. Tak się jednak nie dzieje. Powstaje zatem pytanie o to, co hamuje tworzenie się satelity oraz o to, kiedy doszło do zderzenia, w którym uformował się taki obłok pyłowy.

Rozważane są dwie główne hipotezy pochodzenia materiału: erupcja materii gazowej spod powierzchni Chariklo lub też rozpad małego księżyca, którego odłamki rozciągnęły się wzdłuż równika. Druga opcja tłumaczyłaby stopniowe pojaśnienie Chirona obserwowane w ostatniej dekadzie.

Aby sprawdzić, czy pierścienie rzeczywiście ewoluują, astronomowie chcą rejestrować kolejne zakrycia gwiazd przez Chirona z użyciem szybkich kamer zainstalowanych na różnych kontynentach. Zmiany w nieprzezroczystości, szerokości i położeniu dysku byłyby bezpośrednim dowodem aktywnej redystrybucji pyłu i lodu. Idealnym rozwiązaniem byłaby misja kosmiczna z obserwacjami in situ.